Στις 8/20 Οκτωβρίου του 1827 ο κόλπος του Ναυαρίνου στη Μεσσηνία γίνεται ο τόπος μίας από τις πιο καθοριστικής σημασίας ναυμαχίες στην ελληνική ιστορία. Είναι η ναυμαχία των στόλων Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας, συμμάχων των επαναστατημένων Ελλήνων, από τη μία πλευρά, και του τουρκοαιγυπτιακού στόλου από την άλλη.

Η Ναυμαχία του Ναυαρίνου, που έπαιξε καθοριστικότατο ρόλο για την έκβαση της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, ήταν το αποτέλεσμα της εναντίωσης του Σουλτάνου στην υπογραφή της Συνθήκης του Λονδίνου ( Ιούλιος 1827) με την οποία ουσιαστικά άνοιγε ο δρόμος για τη δημιουργία του νέου ελληνικού κράτους.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 26.3.2000, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Ο Γιώργος Γάτος και «ΤΑ ΝΕΑ» της 22ας Οκτωβρίου 1977 εξιστορούν όσα έγιναν στην ιστορική αυτή ναυμαχία.

Οι δυνάμεις

«Πρώτο μπήκε μέσα στον κόλπο της Πύλου το βασέλο “Ασία”, η ναυαρχίδα του εγγλέζικου στόλου με τον υποναύαρχο Έντουαρντ Κόδριγκτον, η φρεγάδα “Nτάρμουθ”, η “Αλβιόνα”, το “Tζένοβα”, η γαλλική και ρωσική φλόττα μετά, με τον Δεριγνύ και τον Χέυδεν – το όλο 28 πολεμικά με 1298 μπούκες και 17.500 άνδρες πλήρωμα. Ήταν λίγο μετά το μεσημέρι, όταν ξάφνικα άναψε το κανονίδι, από θάλασσα και στεριά…

»Κατά τις 7 το απόγευμα, από την πανίσχυρη εκείνη τουρκο – αιγυπτιακή αρμάδα με τα 89 πολεμικά καράβια (2436 μπούκες και 22 χιλιάδες τσόυρμο) δεν είχανε απομείνει παρά 29 μονάχα πλεούμενα του εχθρού – και κείνα μισοτσακισμένα από το ασταμάτητο καταιγιστικό κανονίδι.

«ΤΑ ΝΕΑ», 22.10.1977, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Οι απώλειες και το αποτέλεσμα

» Έξη χιλιάδες νεκροί και τραυματίες από το αντίπαλο τσούρμο και εξακόσιοι πενήντα πέντε από το συμμαχικό, ακόμα – ο αιματηρός απολογισμός σε ανθρώπινο υλικό.

»Μια νίκη, αναμφίβολα μεγάλη και συντριπτική! – η “πιο τίμια από καταβολής κόσμου…”, όπως τη χαρακτήρισε ο John Russel (σ.σ. Πρωθυπουργός Ηνωμένου Βασιλείου 1846 – 1852, 1865 – 1866)

»Ένας πόλεμος σκληρός – αλλά και αποφασιστικός, για τους περισσότερους μελετητές της εποχής, που σφράγισε προσδιοριστικά τις μετέπειτα νεοελληνικές εξελίξεις:

»Γιατί, μαζί με την προέλαση των τσαρικών στρατευμάτων του Ντέιμπιτς στη Θράκη και τη συνθήκη της Ανδριανούπολης, το Ναυαρίνο άνοιξε το διπλωματικό δρόμο και πίεσε ιδιαίτερα τις ευρωπαϊκές διαδικασίες, προς την απελευθέρωση της χώρας μας.

(…)

«Στο Ναυαρίνο φτάσανε οι “συμμαχικές” φλόττες, για να αναγκάσουνε τα τουρκο – αιγυπτιακά στρατεύματα να υποχωρήσουνε σε μιάν “άμεση ανακωχή» των εχθροπραξιών  – καθώς προέβλεπε το πρωτόκολλο του Λονδίνου.

»Όμως ούτε η μυστική συνάντηση στην Πύλο, στις 25 Σεπτεμβρίου, ανάμεσα στους “συμμάχους” ναυάρχους και στον Ιμπραήμ, ούτε και η νότα που του αποστείλανε, να σταματήσει τις εχθροπραξίες και να εγκαταλείψει το Μοριά – αποδώσανε τίποτα.

»Γι’ αυτό και οι τρεις ναύαρχοι πήρανε την πρωτοβουλία, ύστερα από κοινή σύσκεψη, να μπούνε στον κόλπο της Πύλου, να μπούνε στον κόλπο της Πύλου, να αγκυροβολήσουνε κοντά στα τουρκο – αιγυπτιακά καράβια και να πιέσουνε την αδιαλλαξία – με μια επίδειξη δύναμης – για να μη μείνει η συμφωνία ανεφάρμοστη.

»Έτσι κι έγινε – όταν δεχτήκανε τα εχθρικά πυρά. (…) Το πυρ γενικεύτηκε. Και η ναυμαχία του Ναυαρίνου πέρασε στην Ιστορία για πάντα, σαν ένα “ευτυχές σφάλμα” κατά τον Γάλλο Sergeant.

Battle of Navarino, Auguste Mayer

Αντίκτυπος

«Η απήχηση της Ναυμαχίας εκείνης φαίνεται να ήταν μεγάλη στο φιλελεύθερο ευρωπαϊκό κόσμο, αλλά και σε μερικές αυλές της Ευρώπης – ιδιαίτερα στην τσαρική, που μέσα από αυτήν την ναυμαχία έβλεπε να ανοίγονται καινούργιοι δρόμοι για την πολιτική της.

»Οι Άγγλοι τη δεχτήκανε με ξεχωριστό σκεπτικισμό και επιφυλάξεις – τόσο οι Τόρρυδες όσο και οι Ουίγοι (σ.σ. Τories και Whigs), γιατί άλλαξε το συσχετισμό δυνάμεως με την τσαρική Ρωσία.

»Περάσανε μάλιστα από δίκη τον Κόδριγκτον , τον αντικαταστήσανε με τον ναύαρχο Μάυκομ στην αρχηγία του στόλου της Μεσογείου και δεν δώσανε στα πληρώματα το έκτακτο χρηματικό δώρο, όπως συνηθιζόταν τότε – για να εκδηλώσουνε την αποδοκιμασία τους».

Η Ναυμαχία του Ναυαρίνου υπήρξε πράγματι αποφασιστικής σημασίας, δεν έφερε όμως και αυτόματα την ελληνική ανεξαρτησία για την οποία απαιτήθηκε να περάσουν ακόμα δυόμιση  περίπου χρόνια διπλωματικών και ένοπλων μαχών καθώς και η συνδρομή του γαλλικού εκστρατευτικού σώματος, υπό τον στρατηγό Μαιζόν στην Πελοπόννησο.

Όπως πάντως αναφέρει ο γάλλος ιστορικός Εντγκάρ Κινέ:

«Την απαρχή της εθνικής τους ζωής οι Έλληνες, που συχνά τούς κατηγορούν πως την αποχτήσανε από ευεργεσία, τη χρωστάνε στον ίδιο τους τον εαυτό. Στάθηκε έργο των χεριών τους. Η Ευρώπη επενέβη έπειτα από 7 χρόνια – όταν πια χορτάσανε το θέαμα της σφαγής»

«Οπωσδήποτε το Ναυαρίνο υπήρξε αποφασιστικός σταθμός στον αγώνα του ‘21»,  σημειώνουν «ΤΑ ΝΕΑ» στις 22 Οκτωβρίου 1977, «έστω κι αν για πολλούς μελετητές στάθηκε ταυτόχρονα: “και η απαρχή της ξένης επέμβασης στην Ελλάδα…”».