Του Αρη Ραβανού

Στις 2 ως 4 Απριλίου του 1977 έγινε το πρώτο προσυνέδριο της Νέας Δημοκρατίας στη Χαλκιδική. Σε αυτό μπήκαν οι βάσεις για τη δημιουργία ενός κόμματος αρχών και θέσεων.

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, έχοντας μεγάλη κοινωνική αποδοχή ως Πρωθυπουργός της πρώτης εκλεγμένης κυβέρνησης μετά την πτώση της Χούντας και αφού είχε προβεί σε μια σειρά συμβολικές και ουσιαστικές κινήσεις όπως π.χ.την νομιμοποίηση του ΚΚΕ, οριοθέτησε το πλαίσιο της λειτουργίας και οργάνωσης του κόμματός του και προχώρησε στην δημοκρατική εσωτερική οργάνωση της ΝΔ.

Στο Προσυνέδριο συζητήθηκαν προτάσεις για το καταστατικό και τους κανονισμούς λειτουργίας των κομματικών οργανώσεων με τον Κ. Καραμανλή να λέει τότε: «Τα κόμματα για να εκπληρώσουν την αποστολή τους πρέπει: Πρώτον, να έχουν σαφή ιδεολογία και σταθερό προσανατολισμό. Δεύτερον, να κατέχονται από υψηλό αίσθημα ευθύνης. Τρίτον, να είναι δημοκρατικά οργανωμένα».

Στην ίδια περιοχή, δυο χρόνια μετά, τον Μάιο του 1979 και περίπου ενάμιση χρόνο μετά τη δεύτερη μεταπολιτευτική νίκη του Καραμανλή έγινε το πρώτο συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας. Εκεί, οι αιρετοί σύνεδροι ενέκριναν ομόφωνα τις ιδεολογικές αρχές της ΝΔ, τις οποίες εισηγήθηκε ο Κ. Καραμανλής.

Προσδιορίστηκε ως ιδεολογία του κόμματος ο «ριζοσπαστικός φιλελευθερισμός», ορίστηκε ο πυρσός με τη δεξιόστροφη φλόγα ως έμβλημα και προετάχθη η ελευθερία της αγοράς με τη ρυθμιστική παρέμβαση του κράτους, χάριν της κοινωνικής δικαιοσύνης. Εγκρίθηκε το καταστατικό και οι κανονισμοί λειτουργίας των κομματικών οργανώσεων.

Είναι το πρώτο Συνέδριο ελληνικού κόμματος του οποίου οι σύνεδροι ήταν αιρετοί από τα μέλη.

Η «Κίνηση της Βόλβης»

Το συνέδριο σημαδεύεται από την πρώτη πολιτική αμφισβήτηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή από την περίφημη «Κίνηση της Βόλβης», στην οποία συμμετείχε ως πρωταγωνιστικό μέλος ο τότε 26χρονος Βαγγέλης Μεϊμαράκης.

Η Κίνηση ζητούσε με προκήρυξή της τη μετατροπή του κόμματος «από αρχηγικό σε κόμμα αρχών». Αν και χαρακτηρίστηκε από την τότε ηγεσία του κόμματος ως «κωμική», ήταν μια πρωτοβουλία στελεχών του φιλελεύθερου χώρου που ζητούσαν τότε δημοκρατικές διαδικασίες στη ΝΔ, εξάλειψη της οικογενειοκρατίας, υψηλότερο ήθος στην πολιτική και ύπαρξη κομμάτων αρχών.

Σημαντικοί σταθμοί της πρώτης πενταετίας

* Δεκέμβριος 1974: Επιλύεται οριστικά το πολιτειακό ζήτημα της χώρας με δημοψήφισμα που κατήργησε τη βασιλεία.

* Οκτώβριος 1975: Η Ν.Δ. ψηφίζει το νέο καταστατικό χάρτη της χώρας και κεντρικός στόχος του Κ.Καραμανλή είναι η ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ.

* 4.4.1977: Προσυνέδριο του κόμματος στη Χαλκιδική. Συζητούνται προτάσεις για το καταστατικό και τους κανονισμούς λειτουργίας των κομματικών οργανώσεων.

* 20.11.1977: Η ΝΔ κερδίζει τις εκλογές. Έλαβε 42,68% και 172 έδρες. Στο δρόμο προς το πρώτο συνέδριο, ο Κ. Καραμανλής ενέταξε το 1978, στους κόλπους της Ν.Δ. τους Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και Παύλο Βαρδινογιάννη, του κόμματος των Νεοφιλελεύθερων που είχαν εκλεγεί βουλευτές Χανίων και Ρεθύμνου.

* 7.5.1979: Α’ Συνέδριο του κόμματος στη Χαλκιδική. Εγκρίνονται ομόφωνα οι ιδεολογικές αρχές της ΝΔ όπως τις είχε εισηγηθεί ο Κων. Καραμανλής ως και το καταστατικό και οι κανονισμοί λειτουργίας των κομματικών οργανώσεων.

* 28.5.1979: Υπογραφή συνθήκης εντάξεως της Ελλάδας στην ΕΟΚ στο Ζάππειο από τον πρωθυπουργό Κων. Καραμανλή και τον υπουργό Εξωτερικών Γ. Ράλλη.

Η γοητεία του κρατισμού

Το πιο ενδιαφέρον στο προσυνέδριο της Χαλκιδικής ήταν όταν ο Παναγής Παπαληγούρας προσδιόρισε την οικονομική διάσταση των αρχών της στρατηγικής της Νέας Δημοκρατίας, δίνοντας τον τόνο υπέρ του κρατισμού που ήτα και το κύριο χαρακτηριστικό της πρώτης οκταετίας.

«…Η πολιτική που πρέπει να ακολουθήσει – για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα – η χώρα στους διαφόρους τομείς της κρατικής δραστηριότητος θα πρέπει να εξυπηρετεί ορισμένες, πρωταρχικού χαρακτήρος, εθνικοπολιτικές επιδιώξεις, εκείνες ακριβώς που προκύπτουν από τη χθεσινή έκθεση των ιδεολογικών και καταστατικών αρχών της ΝΔ στην οποία προέβη ο αρχηγός της…» ανέφερε τότε ο Παπαληγούρας, προκαλώντας μεγάλες συζητήσεις.

Είχε προηγηθεί η κρατικοποίηση της Ολυμπιακής (1975) και των διυλιστηρίων Ασπροπύργου, ενώ ο ίδιος δρόμος ακολουθήθηκε και για τον Όμιλο Ανδρεάδη με όλα τα εμπορικά, ασφαλιστικά και χρηματοπιστωτικά του ιδρύματα (όμιλος της Εμπορικής Τράπεζας). Ο Όμιλος Ανδρέαδη κρατικοποιήθηκε με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, αναγκάζοντας τον τότε αντιπρόεδρο του ΣΕΒ Παπαλεξόπουλο να κατηγορήσει τους Κ. Καραμανλή και Π. Παπαληγούρα για «σοσιαλμανία».