Περί τα 300 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως εκτιμάται ότι εμφανίζουν κάποια μορφή κατάθλιψης. Ωστόσο ουκ ολίγες φορές η διάγνωση της κατάθλιψης είναι ιδιαιτέρως δύσκολη ιδίως όταν οι πάσχοντες δεν εκφράζουν τα αρνητικά συναισθήματά τους στους οικείους τους, ακόμη και στους ειδικούς – είναι άλλωστε συχνή η συγκεκαλυμμένη ή «χαμογελαστή» κατάθλιψη, όπως αποκαλείται.
Διάγνωση της κατάθλιψης με «βοηθό» την ΑΙ
H Σανγκ Γον Μπάε, επίκουρη καθηγήτρια του Ινστιτούτου Τεχνολογίας Stevens στο Νιου Τζέρσι και οι συνεργάτες της έχουν βαλθεί να βρουν μια «έξυπνη» λύση στο πρόβλημα της δύσκολης διάγνωσης της κατάθλιψης. «Βοηθός» τους η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ) στην οποία βασίζουν την ανάπτυξη εφαρμογών και άλλων συστημάτων τα οποία θα μπορούν να προειδοποιούν για «κρυμμένα» σημάδια κατάθλιψης σε ένα άτομο.
Πολύτιμο, έτοιμο για χρήση εργαλείο το smartphone
«Η κατάθλιψη αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση. Θέλουμε να βοηθήσουμε» ανέφερε η δρ Μπάε και προσέθεσε πως «με δεδομένο ότι οι περισσότεροι άνθρωποι στον κόσμο χρησιμοποιούν σήμερα smartphones σε καθημερινή βάση, τα «έξυπνα κινητά» μπορούν να αποτελέσουν ένα πολύτιμο εργαλείο το οποίο είναι ήδη έτοιμο για χρήση».
To PupilSense που παίρνει…. selfies των ματιών
Ενα σύστημα που αναπτύσσει η καθηγήτρια σε συνεργασία με τον υποψήφιο διδάκτορα του Ινστιτούτου Stevens Ραούλ Ισλάμ ονομάζεται PupilSense και λειτουργεί λαμβάνοντας συνεχώς φωτογραφίες και κάνοντας μετρήσεις της κόρης των ματιών του εκάστοτε χρήστη του smartphone. «Μελέτες των τελευταίων 30 ετών έχουν επανειλημμένως δείξει πώς τα αντανακλαστικά της κόρης του ματιού και η απόκρισή της σε ερεθίσματα μπορούν να συνδεθούν με καταθλιπτικά επεισόδια» εξήγησε η δρ Μπάε.
Μέτρηση της διαμέτρου της κόρης του ματιού
Το σύστημα μετρά με ακρίβεια τη διάμετρο της κόρης μέσω ροής φωτογραφιών που λαμβάνονται όταν οι χρήστες ανοίγουν το τηλέφωνό τους ή μπαίνουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και άλλες εφαρμογές.
Προκαταρκτική δοκιμή
Σε μια προκαταρκτική δοκιμή του συστήματος σε 25 εθελοντές η οποία διήρκεσε τέσσερις εβδομάδες, το σύστημα που είχε ενσωματωθεί στα «έξυπνα» κινητά των εθελοντών ανέλυσε περί τις 16.000 «αλληλεπιδράσεις» με το κινητό κατά τις οποίες συνελέγησαν δεδομένα σχετικά με την κόρη των ματιών τους. Μετά από εκπαίδευση της ΑΙ ώστε να διαχωρίζει τις «φυσιολογικές» από τις «μη φυσιολογικές» αποκρίσεις της κόρης των ματιών, οι ερευνητές επεξεργάστηκαν τα στοιχεία των φωτογραφιών και τα συνέκριναν με τη διάθεση που ανέφεραν οι ίδιοι οι εθελοντές ότι είχαν.
Ακρίβεια 76% στο να «βλέπει» το σύστημα την κατάθλιψη
Οπως προέκυψε, η πιο προηγμένη έκδοση του PupilSense που ονομάζεται TSF και αναλύει μόνο επιλεγμένα υψηλής ποιότητας δεδομένα έδειξε ακρίβεια της τάξεως του 76% στο να αναγνωρίζει μέσω της μέτρησης της κόρης των ματιών τις στιγμές κατά τις οποίες οι εθελοντές βίωναν πράγματι καταθλιπτικά συμπτώματα. Το ποσοστό αυτό είναι ανώτερο από εκείνο που επιτυγχάνει το καλύτερο σύστημα που αναπτύσσεται αυτή τη στιγμή για smartphones και το οποίο δοκιμάζεται για τον εντοπισμό της κατάθλιψης (πλατφόρμα AWARE).
«Θα συνεχίσουμε να αναπτύσσουμε αυτή την τεχνολογία» σημείωσε η δρ Μπάε η οποία στο παρελθόν έχει αναπτύξει συστήματα για «έξυπνα» κινητά τηλέφωνα τα οποία εντοπίζουν την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και τη χρήση κάνναβης.
Το νέο σύστημα πρωτοπαρουσιάστηκε στο Διεθνές Συνέδριο Συμπεριφορικής Υπολογιστικής στην Ιαπωνία την περασμένη άνοιξη ενώ είναι πλέον διαθέσιμο στην πλατφόρμα ανοιχτής πρόσβασης GitHub.
FacePsy: «Διαβάζοντας» τις εκφράσεις του προσώπου
Οι Μπάε και Ισλάμ αναπτύσσουν και ένα δεύτερο σύστημα που ονομάζεται FacePsy και το οποίο «διαβάζει» στις εκφράσεις του προσώπου την κατάθλιψη. «Ολοένα και περισσότερες μελέτες μαρτυρούν ότι η κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από μη λεκτικά σήματα όπως οι κινήσεις των μυών του προσώπου και οι κινήσεις του κεφαλιού» εξήγησε η καθηγήτρια.
Φωτογραφίες του προσώπου του χρήστη
Το FacePsy «τρέχει» στο κινητό τηλέφωνο και λαμβάνει φωτογραφίες του προσώπου του χρήστη κάθε φορά που εκείνος ανοίγει το τηλέφωνό του (είναι άκρως σημαντικό το γεγονός ότι το σύστημα σβήνει αυτόματα τις φωτογραφίες αμέσως μετά την ανάλυσή τους ώστε να προστατεύονται τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών).
Αναπάντεχα ευρήματα
«Οταν ξεκινήσαμε την ανάπτυξη του συστήματος δεν γνωρίζαμε ακριβώς ποιες κινήσεις του προσώπου ή των ματιών συνδέονται πράγματι με την κατάθλιψη. Στην πορεία είδαμε ότι κάποιες από αυτές ήταν αναμενόμενες, άλλες όμως ήταν αναπάντεχες» σημείωσε η δρ Μπάε.
Χαμόγελο, λίγες κινήσεις του προσώπου το πρωί, χασμουρητό
Για παράδειγμα το παρατεταμένο χαμόγελο φάνηκε να συνδέεται όχι με τη χαρά, όπως θα ήταν αναμενόμενο, αλλά με πιθανά σημάδια καταθλιπτικής διάθεσης, πιθανώς επειδή κάποια καταθλιπτικά άτομα τείνουν να κρύβουν την άσχημη διάθεσή τους πίσω από ένα «χαμογελαστό προσωπείο» όταν βρίσκονται με άλλους – είτε συγγενείς, είτε φίλους, είτε συνεργάτες . Αλλα σημάδια κατάθλιψης που έχουν μέχρι τώρα αποκαλυφθεί μέσω των δοκιμών των συστημάτων περιλαμβάνουν λιγότερες κινήσεις του προσώπου κατά τις πρωινές ώρες και ορισμένα πολύ συγκεκριμένα μοτίβα κίνησης των ματιών και του κεφαλιού – για παράδειγμα το χασμουρητό ή η επαναλαμβανόμενη κίνηση του κεφαλιού από τη μια πλευρά στην άλλη φάνηκε να συνδέονται ισχυρά με καταθλιπτικά συμπτώματα.
Μάτια… ορθάνοιχτα το πρωί και το απόγευμα
Ηταν επίσης ενδιαφέρουσα η παρατήρηση ότι όταν τα μάτια ήταν πιο ανοιχτά κατά το πρωί και το απόγευμα υπήρχε μεγαλύτερος κίνδυνος κατάθλιψης – το γεγονός αυτό μαρτυρεί ότι οι εκφράσεις εγρήγορσης ή χαράς μπορεί ορισμένες φορές να «καλύπτουν» καταθλιπτικά συμπτώματα.
Προς ένα εύκολο στη χρήση, φθηνό… κινητό διαγνωστικό εργαλείο
«Αλλα συστήματα που χρησιμοποιούν την ΑΙ για τον εντοπισμό της κατάθλιψης απαιτούν τη χρήση μιας φορετής συσκευής ή και περισσότερων της μιας συσκευών. Πιστεύουμε ότι η πιλοτική μελέτη του FacePsy που διεξαγάγαμε αποτελεί ένα πολύ καλό πρώτο βήμα προς την ανάπτυξη ενός εύκολου στη χρήση και πολύ χαμηλού κόστους διαγνωστικού εργαλείου της κατάθλιψης» κατέληξε η δρ Μπάε. Σημειώνεται ότι τα ευρήματα της πιλοτικής μελέτης του FacePsy παρουσιάστηκαν στο Διεθνές Συνέδριο ACM MobileHCI στη Μελβούρνη της Αυστραλίας οι εργασίες του οποίου ολοκληρώνονται σήμερα.
