«Αν κόψεις όλα τα κλαδιά μιας ελιάς, θα φυτρώσουν νέα με την πρώτη ακτίνα φωτός. Ο ήλιος κρύβεται αυτή τη στιγμή πίσω από τα σύννεφα πάνω από τον αγαπημένο μου Λίβανο, αλλά σύντομα θα ξαναεμφανιστεί και νέα κλαδιά θα φυτρώσουν περήφανα και χαρούμενα.» λέει στο ΒΗΜΑ ο Λιβανέζος ζωγράφος Gilbert Halaby, που εγκαινιάζει την ατομική του έκθεση The First Harvest (Η Πρώτη Συγκομιδή) στο Ιστορικό Αρχείο–Μουσείο Ύδρας, στις 5 Οκτωβρίου, σε επιμέλεια της αρχαιολόγου και ιστορικού τέχνης Ίριδος Κρητικού.

‘Οταν σχεδίαζε αυτή την παρουσίαση ο Gilbert Halaby, είμαστε σίγουροι ότι δεν είχε στο νου του την αραβοϊσραηλινή σύρραξη αλλά ένα τοπίο μεσογειακής ομορφιάς και γαλήνης, προσδιορισμένο από την αγέρωχη ελιά, το αρχέγονο δέντρο που ενώνει τους λαούς που κατοικούν στη Μεσόγειο.

Στην έκθεση που θα διαρκέσει έως και τις 15 Νοεμβρίου, παρουσιάζονται 32 έργα του καλλιτέχνη, 13 από τα οποία για πρώτη φορά, ενώ σε αυτά συμπεριλαμβάνεται ένα μνημειακό εμβληματικό έργο οκτώ μέτρων, από το οποίο και η έκθεση αντλεί τον τίτλο της.

OCTOBER

Πρόκειται για το The First Harvest που εκτείνεται σε μήκος οκτώ μέτρων, «αναπαριστάνοντας ένα παλίμψηστο από στιγμές, συνήθειες και έθιμα, στο πλαίσιο αυτής της άχρονης και μοναδικά μεσογειακής ανθρωποκεντρικής αναφοράς, που συνδέεται συμπιληματικά με την προσωπική ζωή του Halaby.». Τα πρόσωπα που βλέπουμε είναι η οικογένειά του στον Βορρά του Λιβάνου, οι φίλοι του στη Νότια Γαλλία, και κάποιοι που γευματίζουν στην Τουρκία.

Έχοντας μεγαλώσει στον Λίβανο, ο Halaby σπούδασε Αρχαιολογία στη Βηρυτό στο τέλος του Εμφυλίου Πολέμου, ενώ ζωγράφιζε από πολύ νεανική ηλικία. Γοητευμένος από τη φυσική ομορφιά του τοπίου της οροσειράς του Λιβάνου, περνούσε πολύ χρόνο παίζοντας ανάμεσα στους ελαιώνες που ανήκαν στην οικογένειά του και τους συνορεύοντες φίλους, διατηρώντας έκτοτε ανεξίτηλη τη φυσική φόρμα των δέντρων στη σκέψη και στη συνέχεια στην τέχνη του. Ο ίδιος ζει και εργάζεται μόνιμα στη Ρώμη όπου διατηρεί τον οίκο μόδας Maison Halaby.

Στην Υδρα ο αυτοδίδακτος ζωγράφος θα μας ξεναγήσει στην τέταρτη ατομική του έκθεση. Πριν την επισκεφθούμε, μοιράζεται μαζί μας τις βασικές του αναζητήσεις.

Η Συγκομιδή της Ελιάς

Η έκθεσή σας με τίτλο «The First Harvest» (Η Πρώτη Σοδειά), που παρουσιάζεται στο Ιστορικό Αρχείο-Μουσείο της Ύδρας, είναι μια ωδή στο δέντρο της ελιάς και στην ιστορική-εννοιολογική διαχρονικότητά της, ταυτόχρονα και μια μαρτυρία θαυμασμού για τη φύση της Μεσογείου. Τι συμβολίζει για εσάς η ελιά και τι νομίζετε ότι είναι αυτό που γοητεύει τον κόσμο των εικαστικών τεχνών στο μεσογειακό τοπίο; Ποιοι ζωγράφοι αποτελούν σημείο αναφοράς για εσάς;

Η ελιά συμβολίζει τη δύναμη και την τρυφερότητα μιας μητέρας – είναι σαν μια αιώνια μητέρα που έχει διασχίσει τις χιλιετίες για να μας διδάξει αγαθές αξίες και θεμελιώδεις ευθύνες, να μας διδάξει να αγαπάμε και να φροντίζουμε τη φύση. Μας φροντίζει δίνοντάς μας τους καρπούς της, και εμείς τη φροντίζουμε βοηθώντας την να ευδοκιμήσει.

POISE

Στο ταξίδι της ζωής μου, πιστεύω ότι έψαχνα να γεφυρώσω την παιδική μου ηλικία, γι’ αυτό και απέκτησα τον ελαιώνα στη ρωμαϊκή ύπαιθρο. Ίσως αναζητούσα την τρυφερότητα αυτής της μητέρας για να με κάνει να νιώσω πιο οικεία στο νέο μου σπίτι. Ένας παραλληλισμός του έργου μου είναι με εκείνο του Βαν Γκογκ και τα αγαπημένα του ελαιόδεντρα στη νότια Γαλλία. Ίσως και εκείνος να αναζητούσε τη μητέρα φύση.

Ποιο είναι το σκεπτικό πίσω από την έκθεση, τι σας παρακίνησε να τη σχεδιάσετε;

Στις 5 Οκτωβρίου 2023, είχαμε την πρώτη μας συγκομιδή ελιάς -εξ ου και ο τίτλος της έκθεσης, είναι η επέτειος της πρώτης μας συγκομιδής. Η συγκίνηση και η χαρά ήταν ανυπολόγιστη. Έτσι, μετά από τρεις ημέρες, επέστρεψα στο στούντιό μου στη Ρώμη και άρχισα να ζωγραφίζω τα ελαιόδεντρα και το τοπίο του παρόντος και του παρελθόντος μου. Οι εικόνες των ελαιώνων της παιδικής μου ηλικίας, όπου έπαιζα και ονειρευόμουν, επέστρεψαν στο μυαλό μου ζωντανές και εμψυχωτικές.

THE FIRST HARVEST

Μια σύγχρονη Οδύσσεια

Στο σχόλιό σας για το έργο The First Harvest, το οποίο αποτελεί το επίκεντρο της έκθεσης, αναφέρεστε στις διαδρομές που οδηγούν στο γαλάζιο πέλαγος, χαρακτηρίζοντας αυτές ως την «Οδύσσεια» κάθε ατόμου στη Μεσόγειο. Ποια σύγχρονη «Οδύσσεια» σας συναρπάζει;

Η πιο σημαντική «Οδύσσεια» της εποχής μας είναι η «Οδύσσεια» του Καζαντζάκη με την αιώνια αγάπη του για τη γη, τα δέντρα της και το ελιξίριο των καρπών τους. Ο τρόπος που περιγράφει ο Καζαντζάκης το ελληνικό τοπίο είναι για μένα μία από τις πιο ξεχωριστές πηγές έμπνευσης.

Ποια θέση έχουν στη ζωή σας η Ύδρα και η Πελοπόννησος, από την οποία αντλήσατε έμπνευση για τα έργα σας, και βεβαίως η Ελλάδα ως σύνολο;

Στην Ελλάδα το φως σε διαπερνά όπως πουθενά αλλού – ξεδιάντροπο και αμετροεπές- μετασχηματίζει το βλέμμα σου σε ένα τόξο προς τα ουράνια. Η Πελοπόννησος είναι το αργό ταξίδι μας προς το γαλάζιο: το τοπίο που μας αγκαλιάζει με τους κυματιστούς λόφους του που καλύπτονται από ελαιόδεντρα, τα μοναχικά σπίτια που χαϊδεύουν τη θέα μας κάθε χρόνο, και η γλυκιά καρτερικότητα προς τη θέα του υπέροχου γαλάζιου.

Μετά την Οδύσσειά μας προς το γαλάζιο, η Ύδρα αντιπροσωπεύει τον ώριμο καρπό, τη συναισθηματικά φορτισμένη συγκομιδή και την ανάπαυση μετά την κοπιώδη εργασία από καρδιάς. Είναι όλο το μπλε, το ροζ και η απαλότητα στους καμβάδες μου.

BLEUE

Η ελιά αποτελεί σύμβολο ειρήνης και νίκης για τους λαούς της Μεσογείου από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Η φετινή περίοδος συγκομιδής βρίσκει την περιοχή της Μεσογείου από την οποία κατάγεστε σε κατάσταση πολέμου. Ποιες είναι οι σκέψεις σας σχετικά με αυτό το γεγονός και τι εύχεστε για το μέλλον του Λιβάνου;

Η ελιά αποτελεί σύμβολο από τους Φοίνικες, θα έλεγα, αφού αυτοί ήταν που έφεραν τα αγαπημένα μας ελαιόδεντρα στις ακτές όπου βρισκόμαστε τώρα. Η πρώτη σκέψη που μου έρχεται στο νου και είναι πάντα στην καρδιά μου κάθε φορά που ακούω ότι ο γενέθλιος τόπος μου κινδυνεύει είναι «Να ξαναχτίσουμε». Αυτή η σκέψη είναι μέρος του ποιοι είμαστε.

JULY

Η επιμονή του λαού μου στην ανοικοδόμηση κατά τη διάρκεια των χιλιετιών είναι, από κάθε άποψη, συνυφασμένη με την ανθεκτικότητα των ελαιόδεντρων μας. Αν κόψεις όλα τα κλαδιά μιας ελιάς, θα φυτρώσουν νέα με την πρώτη ακτίνα φωτός. Ο ήλιος κρύβεται αυτή τη στιγμή πίσω από τα σύννεφα πάνω από τον αγαπημένο μου Λίβανο, αλλά σύντομα θα ξαναεμφανιστεί και νέα κλαδιά θα φυτρώσουν περήφανα και χαρούμενα.

Τι αντιπροσωπεύουν για εσάς σήμερα η οροσειρά του Λιβάνου και οι αγαπημένοι ελαιώνες της οικογένειάς σας;

Συνέχεια: Ο σταθερός άνεμος που μεταφέρει ό,τι καλό έζησα στην παιδική μου ηλικία με τη μορφή ευλογημένων σπόρων και τους σκορπίζει στα ηλιόλουστα χωράφια της διαδρομής μου. Αυτοί οι σπόροι μεγαλώνουν για να γίνουν έγχρωμες ιστορίες στους καμβάδες μου.

INFO  Gilbert Halaby – The First Harvest, Ιστορικό Αρχείο–Μουσείο Ύδρας, Διάρκεια έκθεσης: 5 Οκτωβρίου–15 Νοεμβρίου 2024