Μεσημέρι καθημερινής με βροχή. Στο κέντρο της πρωτεύουσας, που οι δρόμοι έχουν γίνει ποτάμι, το πολιτικό γραφείο του Παύλου Γερουλάνου μοιάζει με ένα πολύβουο, σοσιαλιστικό μελίσσι. Κόσμος μιλά στα τηλέφωνα και προετοιμάζει τα επόμενα λεπτά, τις επόμενες ώρες, τις επόμενες μέρες της προεκλογικής εκστρατείας του υποψηφίου για την προεδρία του ΠαΣοΚ. Γύρω τους, κάδρα με τις θρυλικές αφίσες του ΠαΣοΚ από την πορεία προς την εξουσία το ’81 και άλλα πασοκικά σύμβολα και ιστορικά ενθύμια. Στον διάδρομο έξω από την πόρτα του γραφείου του, τυπωμένη στον τοίχο μια φράση του Ανδρέα Παπανδρέου από το «Συμβόλαιο με τον Λαό» που, σύμφωνα με τον ίδιο, συμπυκνώνει το όραμα του κινήματος, φωτίζοντας τον ανηφορικό δρόμο του αγώνα που απαιτείται αδιάκοπα και από όλους για πρόοδο, δικαιοσύνη, ελευθερία, δημοκρατία.

Όταν μου δίνεται το «πράσινο φως» ότι ο υποψήφιος είναι διαθέσιμος για τη συνέντευξή μας, μπαίνω στο γραφείο του και τον βρίσκω ευδιάθετο κι αισιόδοξο. Η συζήτηση μας ξεκινά από την «ταπετσαρία» του κινητού μου το οποίο αφήνω ανάμεσά μας προτού πατήσω το πλήκτρο της ηχογράφησης. «»Τραπεζάκια Έξω», από τους αγαπημένους μου δίσκους», μου λέει για τον (αγαπημένο για πολλές και πολλούς) δίσκο του Διονύση Σαββόπουλου. Ταυτόχρονα, το βλέμμα μου ταξιδεύει πίσω και δεξιά του, στη βιβλιοθήκη, όπου υπάρχει, μεταξύ άλλων, ένα πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «ΤΟ ΒΗΜΑ» καδραρισμένο, από την εποχή που η Ελλάδα περνούσε την περιπέτεια της δικτατορίας του Μεταξά, ένας δίσκος που έγραψε και συνεχίζει να γράφει τη δική του ιστορία, «Μάνος Λοϊζος – Καλημέρα Ήλιε», και μια κορνίζα με τον Ελευθέριο Βενιζέλο.

Λίγη ώρα μετά, τον αποχαιρετώ ρωτώντας τον τι θα έλεγε σήμερα σε κάποια νεότερη εκδοχή του εαυτού του, έχοντας πλέον ως πολύτιμο εφόδιο την 58χρονη εμπειρία του στο μονοπάτι της ζωής. Στο ενδιάμεσο, είχαμε προλάβει να κάνουμε ένα συναρπαστικό ταξίδι από τα παιδικά του χρόνια στην Αθήνα, τα οποία επισκιάστηκαν από τη Χούντα των Συνταγματαρχών, με κάποιες σύντομες στάσεις στα πρώτα προοδευτικά ερεθίσματα, στα μαθήματα ζωής που πήρε από την οικογένειά του, στην προσωπική του φοιτητική, επαγγελματική και οικογενειακή πορεία, στα 50 χρόνια που έχει ήδη διαγράψει το ΠαΣοΚ, στις σπουδαίες προσωπικότητες που ανέδειξε στην πολιτική ζωή του τόπου για να φτάσουμε στον τελικό σταθμό αποβίβασης, το debate της Τρίτης και τα πέντε στοιχεία που θα φέρει η δική του υποψηφιότητα στο τιμόνι του ΠαΣοΚ, αλλά και της χώρας, εφόσον στις επόμενες εθνικές εκλογές ο λαός το εμπιστευθεί για να κυβερνήσει ξανά.

Μιλώντας στο ΒΗΜΑ, ο Παύλος Γερουλάνος θυμάται τους δικούς του αγαπημένους, όπως τη μεγάλη αδελφή του Δέσποινα, συγκινείται και χαμογελά με τις δυνατότητες της πατρίδας του και των ανθρώπων της που ζουν στα αστικά κέντρα και στα απομακρυσμένα χωριά, αποκαλύπτει την πηγή δύναμής του που δεν είναι άλλη από τις κόρες του και τη σύζυγό του που «είναι πάντα εκεί» για εκείνον, ενώ δέχεται να μοιραστεί με τους αναγνώστες και την αγαπημένη του συνταγή με βάση – τι άλλο; – το ψάρι.

Παρακολουθώντας την πορεία του από το 1999 και το υπουργείο Εξωτερικών ως το 2024 και τη σημερινή κοινοβουλευτική του δράση, αυτό που του αναγνωρίζουν άπαντες είναι πως δεν έκανε ποτέ εκπτώσεις στις αξίες του. Εξ ου και το σύνθημα της προεκλογικής του καμπάνιας για την ηγεσία στο ΠαΣοΚ – «Νίκη Αξιών». Κι αν κάτι είναι εμφανές σε όποιον τον συναντά αυτόν τον καιρό, αυτό είναι πως ο ίδιος βρίσκεται σε πλήρη ετοιμότητα για τη μεγάλη ευθύνη που διεκδικεί να αναλάβει από τη νύχτα της 13ης Οκτωβρίου, έχοντας το αγαπημένο του πασοκικό σύνθημα να αναβοσβήνει συνεχώς σαν φωτεινή επιγραφή στο πίσω μέρος του μυαλού του: «Πρώτα ο Πολίτης». Ο Παύλος Γερουλάνος «σε πρώτο Ενικό», λίγες ώρες προτού ανοίξει τα χαρτιά του στην πολυαναμενόμενη και κρίσιμη τηλεοπτική αντιπαράθεση θέσεων και απόψεων με τους συνυποψηφίους του για την προεδρία του ΠαΣοΚ.

*Οι πρώτες μου αθηναϊκές αναμνήσεις έχουν μέσα τους χούντα, φόβο, αβεβαιότητα. Τανκς. Ερπύστριες. Η γενέτειρα της Δημοκρατίας «στον γύψο». Αλλά και περηφάνεια, ότι δεν θα σκύψεις το κεφάλι ποτέ σε κανέναν.

*Ως παιδί αισθανόμουν ότι υπάρχει δικτατορία μέσα από την απουσία του πατέρα μου για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Μου πήρε καιρό να του το συγχωρήσω.

«Από τον πατέρα μου έχω κρατήσει την ψυχραιμία του».

*Το πρώτο ερέθισμα που με έκανε να αισθανθώ ότι ανήκω στο προοδευτικό τόξο ήταν το “Canto General” του Μίκη Θεοδωράκη στο πικάπ. Μου το έβαλε για πρώτη φορά η μεγάλη μου αδελφή. Έμαθα ολόκληρα κομμάτια απ’ έξω. Ειδικά κομμάτια από τραγούδια ένδοξα. Γέμιζε το κεφάλι μου φαντασία για αγώνες κατά της αδικίας.

*Την πρώτη φορά που διάβασα το «Συμβόλαιο με τον Λαό» δεν αντιλήφθηκα όλη την αξία του. Η γλώσσα μού φαινόταν λίγο «χθες», ενώ δεν είχαν περάσει δέκα χρόνια από τότε που γράφτηκε. Ήμουν πιο νέος, ήθελα όλα να αλλάξουν. Το είδα ξανά με άλλα μάτια το 2007. Εκεί κατάλαβα ότι ήταν ένα κείμενο πολιτικής αναφοράς του οποίου οι αρχές και οι αξίες θα είναι πάντα σύγχρονες.

*Μια ανέκδοτη ιστορία που έχω ζήσει με κάποιο από τα μυθικά πρόσωπα του ΠαΣοΚ; Πρέπει να ήμουν 20-22 χρονών, βγαίνω από τη θάλασσα και με φωνάζει η αδελφή μου. «Έλα να σου γνωρίσω την υπουργό μας». Μεγάλο καπέλο, μεγάλα γυαλιά ηλίου, απολάμβανε τη θάλασσα σε μια ξαπλώστρα. Κατεβάζει τα γυαλιά και μου λέει με την βραχνή της φωνή: «αγόρι μου, πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι;». Όποιος ξέρει την ιστορία του ΠαΣοΚ, κατάλαβε.

*Όταν γύρισα από το πανεπιστήμιο νομίζοντας ότι είχα «πιάσει τον τράγο από τα κέρατα», η μητέρα μου μού είπε: «Καλά τα διπλώματα και μπράβο. Τώρα πρέπει να πάρεις το δίπλωμα της ζωής». Ακόμα φοιτώ.

*Από τον πατέρα μου έχω κρατήσει την ψυχραιμία του.

*Το πιο τρελό πράγμα που έχω κάνει – είκοσι επτά ώρες οδήγηση, έξι άνθρωποι, σε ένα σαράβαλο, για μια συναυλία. 

*Έχω ζήσει πολλές συναυλίες, υπέροχες και με διαφορετικά ήδη μουσικής. Αλλά η αγαπημένη μου συναυλία δεν ήταν συναυλία. Ήταν η τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004.

*Μια φράση του Ανδρέα Παπανδρέου που έχω κρατήσει μέσα μου και την έχω «οδηγό» είναι η εξής: «Αγωνιζόμαστε για μια Ελλάδα όπου οι αποφάσεις παίρνονται από τον ίδιο τον λαό της, χωρίς ξένες εξαρτήσεις, επιρροές και επεμβάσεις. Για μια κοινωνία δίκαιη όπου θα σταματήσει η εκμετάλλευση από άνθρωπο σε άνθρωπο και η αποξένωσή του από το προϊόν του μόχθου του. Για έναν άνθρωπο που ολοκληρώνεται πνευματικά και πολιτισμικά και αναπτύσσει δημιουργικά τις πρωτοβουλίες του σε μια πραγματικά ελεύθερη κοινωνία, δίχως άγχος, χωρίς καταπίεση». Το όραμα αυτό αλλά και η πορεία για την εκπλήρωσή του προσδιορίζουν την ιδεολογία και τη φυσιογνωμία του ΠaΣoK.

«Την Ελλάδα του 2030 την οραματίζομαι αισιόδοξη».

*Από την ιστορία του κινήματος, με γοητεύει το ΠαΣοΚ στο ξεκίνημα του. Είχε πάθος, πίστη, αποφασιστικότητα. Μίλησε στην καρδιά της Ελληνίδας και του Έλληνα.  Ένωσε τις προοδευτικές δυνάμεις. Άλλαξε τα πολιτικά δεδομένα. Ανυπομονώ να το κάνουμε ξανά. Με στενοχωρεί που δεν το έχουμε κάνει ήδη. Ο κόσμος είναι έτοιμος για Αλλαγή.  

*Οι προσωπικότητες που ξεχωρίζω από το ΠαΣοΚ είναι εκείνους κι εκείνες που έφερναν φαντασία στην πολιτική. Ανδρέας, Μελίνα, Αντώνης Τρίτσης, Αντώνης Καρράς και τόσοι – τόσοι άλλοι.

*Αν εκλεγώ πρόεδρος, θα αξιοποιήσω τη σοφία των «παλαιών πασόκων» και την ενέργεια των νέων. Μαζί είναι ανίκητα. Ξέχωρα είναι ανούσια. 

*Το βράδυ της 4ης Οκτωβρίου 2009, ήμουν με την ομάδα επικοινωνίας του ΠαΣοΚ. Μια ομάδα που ξεκινήσαμε ως παντελώς άσχετοι με την επικοινωνία και σε 18 μήνες πετύχαμε κάθε στόχο που είχαμε βάλει.

*Αγαπημένη μου Τοπική Οργάνωση του ΠαΣοΚ είναι η Τ.Ο. Ληξουρίου.

*Πώς μοιάζει η ζωή στην ελληνική περιφέρεια; Αυτό που παίρνει δέκα ώρες να κάνεις στην Αθήνα, εκεί το τελειώνεις σε πέντε. Και έχεις δίπλα σου τη θάλασσα. Αρκεί να της δώσουμε και πάλι προοπτική.

*Οι ιστορίες ανθρώπων που αναφέρω στις ομιλίες μου είναι όλες αληθινές. Τα ονόματα αλλάζω. Αν μου ζητούσατε να ξεχωρίσω μία να σας διηγηθώ, θα ήταν δύσκολο γιατί κάθε ανθρώπινη ιστορία αφήνει αποτύπωμα. Αυτό είναι που αγαπώ στην πολιτική.

«Αν εκλεγώ πρόεδρος, θα αξιοποιήσω τη σοφία των «παλαιών Πασόκων» και την ενέργεια των νέων. Μαζί είναι ανίκητα. Ξέχωρα είναι ανούσια».

*Την Ελλάδα του 2030 την οραματίζομαι αισιόδοξη. Θα ήθελα το 2030, ένας 20άρης να σκέφτεται ότι μπορεί να εκπληρώσει τα όνειρά του, ένας 45άρης να νιώθει σίγουρος και παραγωγικός και ένας 70άρης να ξέρει ότι κάθε μέρα έχει κάτι να του δώσει και αυτός κάτι να προσφέρει.

*Το μεγάλο στοίχημα για το ΠαΣοΚ την επόμενη μέρα δεν θα έλεγα ότι είναι η ενότητα. Την ενότητα σε ένα κόμμα τη διασφαλίζει η προοπτική. Το μεγάλο στοίχημα είναι η εμπιστοσύνη του κόσμου που διασφαλίζει την προοπτική.

*Αν μου έκαναν την τιμή οι Ελληνίδες και οι Έλληνες να με εκλέξουν πρόεδρο του ΠαΣοΚ την 13η Οκτωβρίου του 2024, φυσικά και θα ήθελα να ζουν οι γονείς μου και να μοιραστούν τη χαρά μου. Αν και ξέρω τι θα μου έλεγαν. «Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα!».

*Σε περίπτωση που εκλεγώ πρόεδρος, όσον αφορά την αξιοποίηση των συνυποψηφίων μου, θα σας έλεγα ότι ένα κόμμα με προοπτική έχει θέση για όλους και απαιτεί από όλους.

*Κάτι που δεν θα έκανα ποτέ είναι να χρησιμοποιήσω την εξουσία για προσωπικό μου όφελος.

*Το debate πιστεύω ότι θα είναι μια καλή ευκαιρία για το ΠαΣοΚ και τη Δημοκρατία. Ευκαιρία να δείξουμε ότι έχουμε προτάσεις για τα προβλήματα της κοινωνίας και ότι μπορούμε μέσα από τον διάλογο να παλεύουμε για το καλύτερο.

*«Αγαπημένα» debate είναι αυτά που νιώθεις ότι κέρδισες αυτό που βγήκες να πάρεις. Ως «παράδειγμα» από ξένο debate, θα πω την ατάκα του Ρέιγκαν για την ηλικία του -έκανε ακόμα και τον αντίπαλο του να γελάσει- και ως «αντιπαράδειγμα» την απάντηση του Δουκάκη για τη βία κατά της οικογένειας του -έκανε ακόμα και τους πιο φανατικούς του οπαδούς να κριντζάρουν. 

«Η πιο δύσκολη απόφαση που έχω πάρει ήταν το να ψηφίσω το δεύτερο μνημόνιο».

*Στην πολιτική αγαπώ κάθε μορφή δημιουργικής σκέψης και πράξης. Ειδικά όταν αναβαθμίζουν την ποιότητα ζωής των ανθρώπων. Απεχθάνομαι νοοτροπίες ανθρώπων που εκμεταλλεύονται την εξουσία.

*Στρατηγικό λάθος για κάποιον που θέλει να γίνει πρόεδρος στο ΠαΣοΚ; Να μην ακούει.

*Η πιο δύσκολη απόφαση που έχω πάρει ήταν το να ψηφίσω το δεύτερο μνημόνιο.

*Η πρώτη μεταρρύθμιση που θα έφερνα αν εκλεγόταν το ΠαΣοΚ πρώτο στην επόμενη εθνική κάλπη και ήμουν πρόεδρός του θα ήταν να βγάλω το γραφείο του Πρωθυπουργού από το Μαξίμου και να το κρατήσω μόνο για εξωτερικές σχέσεις. Ο καλός στρατηγός είναι με το στρατό του.
*Η πιο δύσκολη στιγμή της ζωής μου ήταν όταν έχασα τους δικούς μου ανθρώπους.

*Η Δέσποινα Γερουλάνου, η μεγάλη μου αδελφή, για την Ελλάδα ήταν έρωτας. Αμοιβαίος.  Για μένα, έμπνευση. Ελπίζω αμοιβαία.

*Όταν ζορίζομαι καταφεύγω στη Λάρα και τα κορίτσια.

*Κάτι που έχω μάθει από τις κόρες μου είναι να προσέχω τι λέω σε ανθρώπους που σχηματίζουν προσωπικότητα. Μπορείς να κάνεις απίστευτο καλό, απίστευτη ζημιά και σπάνια καταλαβαίνεις το αποτέλεσμα εκείνη την ώρα.

*Η αδικία με «πνίγει». Μετά προχωρώ. Αλλά δεν τη συγχωρώ αν είναι εκούσια.

*Απαράβατος κανόνας που έχω στη ζωή – «Ποτέ μην παίξεις με την καρδιά κάποιου άλλου. Ποτέ μην ανεχτείς άλλον να παίζει με τη δική σου».

*Το χθες και το αύριο – οι αναμνήσεις και η ελπίδα που γεμίζουν το σήμερα – μπορούν να με κάνουν και να χαμογελάσω και να δακρύσω.

*Δεν μπορώ να αντισταθώ στα κρουασίνια και στη μαύρη σοκολάτα υγείας.  Μαζί κατά προτίμηση.

*Αγαπημένη μου συνταγή με ψάρι: Λεπτές φέτες λαυρακι, «ψημένες» σε λεμόνι και αλάτι για λίγη ώρα. Τις ξεπλένεις και προσθέτεις λίγο λάδι. Το μυστικό είναι στα υλικά.

«Στην Ελλάδα με συγκινούν οι απίστευτες δυνατότητες της Ελληνίδας και του Έλληνα. Παραμένουμε το «Γαλατικό χωριό» του Ανθρωπισμού».

*Το πιο αστείο που μου έχει συμβεί σε περιοδεία είναι να μπω σε λάθος αυτοκίνητο. Αλλά νομίζω κέρδισα έναν ψηφοφόρο από το γέλιο που κάναμε.

*Δεν απογοητεύομαι ποτέ. Μπορεί να στενοχωρηθώ. Αλλά πάντα παίρνω ελπίδα από την απίστευτη δύναμη που κρύβουμε μέσα μας ως άνθρωποι.

*Στην Ελλάδα με συγκινούν οι απίστευτες δυνατότητες της Ελληνίδας και του Έλληνα. Παραμένουμε το «Γαλατικό χωριό» του Ανθρωπισμού και ο κόσμος, αργά η γρήγορα, θα μας χρειαστεί. Θα είναι ασυγχώρητο λάθος να αλλάξουμε αυτό που μας κάνει τόσο διαφορετικούς και τόσο απαραίτητους, απλά για να μοιάσουμε σε άλλους.

*Ένας Έλληνας που με εμπνέει είναι ο Γιώργος Μπίζος. Δικηγόρος του Νέλσον Μαντέλα. Να έχεις δώσει τέτοιες μάχες, να έχεις ζήσει ό,τι χειρότερο μπορεί να κάνει ο άνθρωπος σε άνθρωπο και να κρατάς τόση αγάπη μέσα σου για όλους. Πραγματική έμπνευση.

*Πέντε νέα στοιχεία που θα έχει η χώρα με μένα στο τιμόνι: Ελπίδα, Συμμετοχή, Σχέδιο, Απολογισμό, Λογοδοσία. 

*To αγαπημένο μου πασοκικό σύνθημα – και το πρώτο που μου έρχεται στο μυαλό – είναι το «Πρώτα ο Πολίτης». Είναι το πιο πρόσφατο και ίσως ένα από τα πιο ανθρωποκεντρικά.

*Τι θα έλεγα σήμερα, αν είχα τη δυνατότητα, στον νεότερο εαυτό μου; «Μην ανησυχείς, όλα θα πάνε καλά».

*Κεντρική φωτογραφία: Μενέλαος Μυρίλλας