Η πολιτική, πόσο μάλλον η αρχηγία ενός κόμματος, δεν είναι μια απλή εξίσωση πρώτου βαθμού. Μέχρι τις 2 Σεπτεμβρίου 2023 και το διαρκές Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, ο Στέφανος Κασσελάκης ήταν απλώς ένας άγνωστος Χ που κατέθετε υποψηφιότητα για την προεδρία χωρίς να είναι μετρήσιμος. Έκτοτε έγινε παράγοντας σε μια σύνθετη ενδοπαραταξιακή συνθήκη με μεταβαλλόμενες παραμέτρους, συναρτήσεις και παραγώγους.
Ο Πολάκης και οι πρώτες υπογραφές
Εκτός του Χανιώτη συντοπίτη του Παύλου Πολάκη, που είχε ήδη αρχίσει να εμφανίζεται στο πλάι του αυτοπροσώπως ή δια συνεργατών, ουδείς μέχρι εκείνο το πρωινό είχε φανερώσει προθέσεις στήριξης του. Οι τριάντα υπογραφές που συγκεντρώθηκαν προκειμένου να εγκριθεί, την ύστατη στιγμή, η συμμετοχή του στη διαδικασία διεκδίκησης της αρχηγίας φανέρωσαν τους αρχικούς «συμμάχους» του. Μεταξύ αυτών ο Γιώργος Τσίπρας, η Θεοδώρα Τζάκρη και η Ελένη Αυλωνίτου.
Ακολούθως προστέθηκε σε αυτούς, ως ένας έμπειρος «επιτελάρχης» κι άριστος «καπετάνιος», ο ναύαρχος Ευάγγελος Αποστολάκης. Ήταν εκείνος που φρόντισε, άλλωστε, να του εξασφαλίσει πρόσβαση στη Μακρόνησο συμμετέχοντας στο σποτ που έφτιαξε στα ποτισμένα από αίμα χώματα.
Ο Παύλος Πολάκης δούλεψε ως παρασκηνιακός καθοδηγητής του, συνεισφέροντας αναμφίβολα με τους μηχανισμούς του στην εκλογή του μετά τους δύο γύρους της εσωτερικής μάχης. Στο μεσοδιάστημα είχε ήδη γίνει ορατή η αδυναμία συνύπαρξης με τις τάσεις της Ομπρέλας και των 6+6 που μιλούσαν για μεταπολιτική επικεντρωμένη αποκλειστικά στην εικόνα και για σχέδιο χωρίς αρχή, μέση και τέλος. Αυτομάτως ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, μαζί με την παλαιά, ριζοσπαστική, φρουρά τάσσονταν υπέρ της Έφη Αχτσιόγλου και της κυβερνητικής γενιάς των 40άρηδων.
Η συμμαχία με Παππά και οι αντίπαλοι που έφυγαν
Βέβαια ο Στέφανος Κασσελάκης έβρισκε, την ίδια ώρα, στο πρόσωπο του Νίκου Παππά έναν «υποστράτηγο» που είχε ανάγκη για να παραμείνει πρώτος και να προφυλαχθεί η εξασφαλισμένη διαφορά. Η συμφωνία που προηγήθηκε και αγκαλιά τους αφότου ανακοινώθηκε το αποτέλεσμα σηματοδότησε την έναρξη μιας αρκετά στενής συνεργασίας αλληλοϋποστήριξης που επικυρώθηκε στις επιλογές τομεαρχών και στο μοίρασμα κομβικών ρόλων.
Και μέσω αυτού επιτεύχθηκε η διείσδυση του Στέφανου Κασσελάκη στην κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ, την εκπροσώπηση του οποίου είχε ο Σωκράτης Φάμελλος. Τον Θεσσαλονικιό βουλευτή ο Στ. Κασσελάκης επέλεξε να τον διατηρήσει στη θέση του μετά από την πρώτη γνωριμία τους, συναντώντας άλλη μια ανοικτή πόρτα προς τη Βουλή.
Γενικά μια αρκετά μεγάλη μερίδα κομματικών στελεχών, μεταξύ αυτών που ταυτίζονταν παραδοσιακά με τον Αλέξη Τσίπρα, έδειξε ν’ αποδέχεται την εκλογή του Κασσελάκη και να του δίνει χρόνο προσαρμογής στα νέα καθήκοντά του. Ακόμη κι όταν στην επεισοδιακή Κεντρική Επιτροπή του Νοεμβρίου ο νέος πρόεδρος ανέβασε τους τόνους απέναντι σε όσους τον περιέγραφαν δημοσίως ως Τραμπ ή Γκρίλο απαιτώντας μετά βδελυγμίας τη διαγραφή τους, ήταν αρκετά τα πρόσωπα που δεν εμφανίστηκαν αρνητικά στο αναπόφευκτο «διαζύγιο» με συντρόφους. Κατανοούσαν πως η συνύπαρξη αυτή θα οδηγούσε σε αδιέξοδο, οπότε και οι ίδιοι δεν την εμπόδισαν.
Πότε ο Κασσελάκης έχασε τον Πολάκη
Το ρήγμα που προκλήθηκε στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ, κι έφερε εν τέλει τη «γέννηση» της Νέας Αριστεράς (με έδρες στη Βουλή), άρχισε να μεγαλώνει από τις αρχές του 2024. Αφότου τέθηκε ζήτημα κομματικής πειθαρχίας στην ψήφιση του νομοσχεδίου για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών, αλλά εκ των υστέρων δεν υπήρξαν οι κυρώσεις για τον Παύλο Πολάκη, ξεκίνησαν οι «διαρροές» από το ισχυρό προεδρικό μπλοκ.
Ο ίδιος ο Σφακιανός βουλευτής δεν είδε με καλό μάτι την κριτική που δέχθηκε κι άρχισε να κάνει δεύτερες σκέψεις για την επιλογή του. Του χρέωνε του Στ. Κασσελάκη άστοχους χειρισμούς, αλλά σε πρώτη φάση ήταν κυρίως αμυντική η στάση του. Από την άλλη ο Διονύσης Τεμπονέρας και οι συν αυτώ, που είχαν από πολύ νωρίς εκφράσει ενστάσεις διατηρώντας την αυτονομία τους, αναλάμβαναν τις δικές τους πρωτοβουλίες στον κεντροαριστερό χώρο.
Η πρώτη «αιχμή» σε Τσίπρα
Ένα μοιραίο, κατά πολλούς, αλαζονικό λάθος του προέδρου ήταν η αποστολή ερωτηματολογίου στα μέλη του isyriza προκειμένου να διερευνήσει αντιδράσεις και να συλλέξει συμπεράσματα που αφορούσαν ακόμη κι ενδεχόμενη αλλαγή ονόματος ή συμβόλου. Έμοιαζε, σε αυτήν την περίπτωση, να επιχειρεί ο Στ. Κασσελάκης την «άλωση» ενός κόμματος που βρήκε και δεν έφτιαξε ο ίδιος.
Οι δημοσκοπήσεις της περιόδου εμφάνιζαν τον ΣΥΡΙΖΑ αρκετά χαμηλά σε ποσοστά κι ο αρχηγός του, ποντάροντας στην άμεση σύνδεση με τη βάση, έδειχνε να θέλει ν’ αποκοπεί από το παρελθόν φυτεύοντας ρίζες σε φρέσκο χώμα. Καλλιεργούσε κι αυτός ένα κλίμα αποσύνδεσης με ό,τι παλιό και τη χάραξη μιας νέας πορείας. Εντός κι εκτός οργάνων αναπτύχθηκαν οι πρώτες σοβαρές ενστάσεις για την αλλαγή κατεύθυνσης. Ραγκούσης, Ζαχαριάδης και Θεοχαρόπουλος δεν έμειναν απαθείς εκφράζοντας ένα κομμάτι της κεντροαριστερής πτέρυγας.
Ποιοι βοήθησαν τον Κασσελάκη στο Συνέδριο
Το Συνέδριο του Φεβρουαρίου επιβεβαίωσε ότι τα εσωκομματικά μπλοκ είχαν μεταβληθεί κι αλλάξει εντελώς στάση. Από τη στιγμή που ο -άφαντος- Αλέξης Τσίπρας παρενέβη ζητώντας προσφυγή στις κάλπες, ξεσηκώθηκε ένα πελώριο κύμα αμφισβήτησης του διαδόχου του. Το έναυσμα δόθηκε απ’ όσα ανέπτυξε ο πρώην πρωθυπουργός κι εκείνοι που για ένα εύλογο διάστημα τον άφηναν στο απυρόβλητο βρέθηκαν ξάφνου απέναντί του. Η Όλγα Γεροβασίλη έθεσε υποψηφιότητα και το άτυπο bras de fer με την ομάδα Τσίπρα θα έθετε εν αμφιβόλω το μέλλον του Στ. Κασσελάκη στον 7ο όροφο της Κουμουνδούρου.
Η «τριανδρία» των Ν. Παππά, Σ. Φάμελλου, Γ. Τσίπρα, προτείνοντας τη μεσοβέζικη λύση της παραμονής Κασσελάκη στην προεδρία τουλάχιστον ως τις Ευρωεκλογές, τού προσέφερε μια φίλια «σανίδα σωτηρίας» σε μια συγκυρία με ανυπολόγιστες συνέπειες. Οι τρεις τους επέλεξαν να διατηρήσουν τις εσωκομματικές ισορροπίες και να μην αφήσουν τον ΣΥΡΙΖΑ να συρθεί σε μια νέα εσωκομματική κόντρα φθοράς. Επί της ουσίας ο Στ. Κασσελάκης «εξαργύρωνε» τη καλή σχέση με τους τρεις τους, προτού με τουλάχιστον δύο εξ αυτών έρθει -εν τέλει- στα μαχαίρια.
Τρανταχτές εκκαθαρίσεις
Τον πρώτο, αφού τον είχε αντικαταστήσει από διευθυντή της ΚΟ δίνοντας τη σκυτάλη στον Θάνο Μωραΐτη, τον έπαψε από επιστημονικό συνεργάτη στο Κοινοβούλιο προκαλώντας την έκρηξή του (γιατί είχε κι άλλα μαζεμένα), ενώ τον δεύτερο τον απάλλαξε, αρκετά αργότερα απ’ όσο είχε στο μυαλό του, από τις ευθύνες του προέδρου της ΚΟ για να χρίσει νέο τον Νίκο Παππά.
Ήταν δύο από τις τρανταχτές και σαρωτικές αλλαγές που από τις αρχές Μαρτίου κι ενίοτε απότομα ο Στ. Κασσελάκης επέβαλε στο κομματικό οργανόγραμμα. Είχαν προηγηθεί αντικαταστάσεις σε διάφορα επιτελικά γραφεία εντός Κουμουνδούρου, κυρίως στο οικονομικό, αλλά κι «ανασχηματισμός» τομεαρχών με «καρατόμηση» του Παύλου Πολάκη.
Εν τω μεταξύ, ο Στ. Κασσελάκης είχε «χάσει» οριστικά και τον αναπληρωτή γραμματέα Γιώργο Βασιλειάδη, ο οποίος μετά το συνέδριο παρέδωσε το χαρτοφυλάκιό του, αντιδρώντας σε διαρκείς μομφές για διαρροές πρακτικών από τις συνεδριάσεις των οργάνων. Υποχρεώθηκε δηλαδή να απομείνει μονάχα με τη γραμματέα Ράνια Σβίγκου σ’ έναν τόσο καθοριστικό πόστο ενόψει οργάνωσης του ευρωψηφοδελτίου.
Οι «εξωκομματικοί» σύμμαχοι και η λήξη της ανακωχής
Η προεκλογική καμπάνια έδειξε πως ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ έχει χτίσει δικό του έρεισμα στο «ισόγειο» του ΣΥΡΙΖΑ. Παράλληλα βρήκε συμμάχους σε χώρους ξένους προς το κόμμα (Ευ. Αντώναρος, Αρ. Σπηλιωτόπουλος, Κατ. Παπακώστα). Σύμμαχοι που είναι διαθέσιμοι να ενεργοποιηθούν και στο στάδιο της αντεπίθεσης Κασσελάκη.
Εσωκομματικό ήταν το μεγάλο πρόβλημα για τον ίδιο. Κι αν η τρίμηνη ανακωχή, έως ότου επικυρωθεί η πτώση του ΣΥΡΙΖΑ στο εκλογικό αποτέλεσμα, καταλάγιασε το «αντικασσελακικό» ρεύμα, το χαμηλό 14.9% ενεργοποίησε κάθε θύλακα του. Όπως και λόγια ή πράξεις του προέδρου.
Ο Χρήστος Σπίρτζης, εκ των ορκισμένων εσωκομματικών «εχθρών» του Στ. Κασσελάκη, ύψωσε πρώτος την παντιέρα κατά της ηγεσίας. Σκληρή γλώσσα από τη μία και απειλές για διαγραφή από την άλλη. Η Κεντρική Επιτροπή στις αρχές Ιουλίου θα έδειχνε πως ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν κομμένος στα δύο, ιδίως μετά τις προεδρικές ιδέες για σαρωτικές μεταβολές στο καταστατικό, κι επιστροφή δεν υπήρχε όσο κι αν ορισμένοι, λίγοι στον αριθμό πια, πάλευαν να μοιράσουν ισόποσα τα κουκιά. Η αποχώρηση του Γιάννη Δραγασάκη από το κόμμα συνολικά ήταν άλλη μια πληγή για την προεδρική ομάδα.
Ποιοι «έριξαν» τον Κασσελάκη
Μετά το Δεκαπενταύγουστο και την επιστροφή στην καθημερινότητα του κόμματος, τίποτα δεν ήταν πλέον το ίδιο. Η αποπομπή του Παύλου Πολάκη από την ΚΟ, στα τέλη Ιουλίου, περισσότερο δίχασε παρά ωφέλησε το προφίλ του προέδρου. Γκρέμισε οριστικά οποιαδήποτε μορφή επικοινωνίας μεταξύ του Κρητικού βουλευτή και της αρχηγικής πλευράς, παρότι προτού συμπληρωθούν 40 ημέρες άρθηκε ως λάθος που έπρεπε να διορθωθεί.
Ο Στέφανος Κασσελάκης ήταν ευάλωτος εντός οργάνων κι, όπως αποδείχθηκε, ανήμπορος να ελέγξει την Κεντρική Επιτροπή που στο τέλος του διημέρου ήρε την εμπιστοσύνη στο πρόσωπό του, κηρύσσοντάς τον έκπτωτο. Η εισήγησή του ανάγκασε ακόμη και κάποιους εξ όσων λογίζονταν «ουδέτεροι» να τον ψηφίσουν υπέρ της πρότασης μομφής. Φυσικά το μπλοκ των 87 (Γεροβασίλη, Φλαμπουράρης, Νοτοπούλου, Ραγκούσης κ.α) είχε οργανωθεί τόσο που διαρκώς αύξανε τις δυνάμεις του.
Όπως αποδείχθηκε, η επικαιροποίηση της συμμαχίας με τον Νίκο Παππά δεν αρκούσε. Κι ο ίδιος δυσανασχέτησε ασκώντας εν τέλει κριτική για το ύφος του προέδρου από το βήμα της Κεντρικής Επιτροπής. Όσο κι αν διαφωνούσε δε με την προσφυγή στις κάλπες, έκανε λόγο για σεβαστό αποτέλεσμα μιας δημοκρατικής και καταστατικής διαδικασίας. Ούτε η Ρένα Δούρου τον «προστάτευσε» ανοικτά, ζητώντας απλώς ομόνοια εντός παράταξης.
Εξακολουθεί πάντως ο Στ. Κασσελάκης να έχει σταθερούς υποστηρικτές στην Κοινοβουλευτική Ομάδα (Αποστολάκης, Τζάκρη, Κασιμάτη, Πέτρος Παππάς, Ακρίτα, Χρηστίδου κ.α), όπως κι εντός νομαρχιακών / τοπικών οργανώσεων. Είναι ένα στοιχείο που έχει τη σημασία του και επηρεάζει το επόμενο βήμα που θ’ αποφασίσει εν τέλει να κάνει μετά και την επικύρωση της έκπτωσής του από την Πολιτική Γραμματεία, αργά το βράδυ της Πέμπτης.
