Λειψοί, Σύμη, Τήλος, Λέρος, Κρήτη, Λευκάδα, Σκόπελος, Πάρος με μια βαλίτσα στο χέρι. Οι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί προσπαθούν να επιβιώσουν. Κυριολεκτικά και μεταφορικά καθώς κάθε χρόνο έρχονται αντιμέτωποι με προβλήματα απτά αλλά και παράδοξα που καλούνται να διαχειριστούν.
Πέντε αναπληρωτές εκπαιδευτικοί αφηγούνται στο ΒΗΜΑ τις ιστορίες τους, παίρνοντάς μας μαζί τους στα ταξίδια τους ανά τα σχολεία της χώρας.
Οι προσπάθειες που γίνονται δεν είναι αμελητέες. Για τη φετινή σχολική χρονιά ανακοινώθηκαν 10.000 νέες προσλήψεις μόνιμων εκπαιδευτικών, οι οποίες προστίθενται στις 27.500 προσλήψεις οι οποίες έχουν γίνει από το 2019.
Αρκούν; Η πραγματικότητα μάς προλαβαίνει με τη δική της αρνητική απάντηση και τους αναπληρωτές να περιγράφουν τα στεγαστικά προβλήματα, τα «από άλλη διάσταση» ενοίκια, τους χαμηλούς μισθούς και τη συνεχή αβεβαιότητα που βιώνουν κάθε Ιούνιο που ολοκληρώνεται η σχολική χρονιά.
Και μετά τι;
«Οι δυσκολίες είναι τέτοιες που σκέφτηκα μέχρι και να παραιτηθώ»
Άρτα – Πάρος – Λειψοί – Σύμη – Σύρος – Τήλος – Λευκάδα
Ξεκίνησε να κάνει τα χαρτιά του από το 2010 και χρειάστηκαν οκτώ χρόνια μέχρι να δει το όνομά του στους πίνακες για πρώτα φορά. Ή περίπου έτσι γιατί ο Νίκος Παππάς εκείνη την Τρίτη του Νοέμβρη δούλευε μέχρι αργά σε φροντιστήριο στην Άρτα και τον ειδοποίησε μια φίλη του για την πρόσληψη. Τα sms ξεκίνησαν να αποστέλλονται στους αναπληρωτές εκπαιδευτικούς το 2021.
«Δεν περίμενα για να πω την αλήθεια ότι θα ξεκινήσει αυτό το όνειρο της εκπαίδευσης να γίνεται πραγματικότητα. Δεν έβλεπα φως στο τούνελ. Έκανα κάθε χρόνο τα χαρτιά μου αλλά είχα φτάσει να πιστεύω ότι δεν θα μπορέσει να έρθει κάποια μέρα αυτή η πολυπόθητη πρόσληψη. Θυμάμαι πολύ καλά εκείνη την ημέρα.
Ήταν Τρίτη βράδυ και έπρεπε την επόμενη ημέρα να τα παρατήσω όλα μέσα σε λίγες ώρες για να μπορέσω να πάω στις Κυκλάδες. Μέσα σε αυτές τις ώρες έπρεπε να ακυρώσω το φροντιστήριο, να βρω αντικαταστάτη, να μαζέψω όλα τα χαρτιά, να περάσω από τους γιατρούς που χρειάζεται και να παρουσιαστώ άμεσα στη Σύρο», εξιστορεί στο ΒΗΜΑ ο καθηγητής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Νίκος Παππάς.
«Μόλις έφτασα στο νησί οι επιλογές για τα σπίτια ήταν, όχι απλά περιορισμένες, ήταν σχεδόν μηδενικές. Ήταν η πρώτη δραματική εμπειρία μου».
Το κομμάτι των απαιτούμενων για την πρόσληψη ιατρικών δικαιολογητικών μπορεί να αποδειχθεί γολγοθάς, αν συνυπολογίσει κανείς τη χρονική κλεψύδρα που όλο και αδειάζει. «Έπρεπε να πάω στο νοσοκομείο πολύ νωρίς την επόμενη ημέρα.
Παρακάλεσα τους γιατρούς να με δεχτούν για να μπορέσω να ξεκινήσω το ταξίδι. Δεν ήξερα αν θα μπορούσα να βρω γιατρό στο μέρος που θα πήγαινα. Ειδικά όταν μιλάμε για νησιωτικότητα, δεν είναι εύκολο να μετακινηθείς. Μιλάμε επίσης και για το κόστος. Λόγω πίεσης χρόνου οι αναπληρωτές αναγκάζονται να απευθυνθούν σε ιδιώτη γιατρό, κάτι που ανατρέπει τον ήδη περιορισμένο προϋπολογισμό τους».
Παρουσιάστηκε στη Σύρο και ενημερώθηκε ότι έχει διοριστεί στην Πάρο, αρχικά με μειωμένο ωράριο. «Μπορείτε να καταλάβετε τι σήμαινε να βρίσκεσαι μακριά από το σπίτι σου, με ελάχιστα χρήματα και σε ένα ακριβό νησί Νοέμβρη μήνα καθώς προσελήφθηκα στην Γ’ φάση», σημειώνει ο Νίκος Παππάς.
Επί επτά χρόνια ήταν αναπληρωτής και γύρισε αρκετές περιοχές της Ελλάδας, κάθε φορά έχοντας ως βάση του την Άρτα. Εκεί επέστρεφε όταν η σχολική χρονιά ολοκληρωνόταν κι από εκεί ξεκινούσε για κάθε επόμενο προορισμό.
Το ταξίδι του εκπαιδευτικού Νίκου Παππά ανά την Ελλάδα, τα έξι χρόνια που ήταν αναπληρωτής.
Επιστροφή στο 2018 και στην προσπάθεια του Νίκου να ετοιμάσει όσα χρειαζόταν για να βρεθεί μέσα σε ελάχιστες ώρες στις Κυκλάδες και μάλιστα χωρίς δικό του μεταφορικό μέσο, παράγοντας που αύξησε κατακόρυφα τη δυσκολία της ιδιότυπης μετακόμισης.
«Ένα ταξίδι αβέβαιο. Μόλις έφτασα στο νησί οι επιλογές για τα σπίτια ήταν, όχι απλά περιορισμένες, ήταν σχεδόν μηδενικές. Ήταν η πρώτη δραματική εμπειρία μου.
Για να μπορέσω να ξεκινήσω την αναζήτηση, χρειάστηκε να νοικιάσω ένα δωμάτιο σε ξενοδοχείο και να δαπανήσω αρκετά χρήματα. Ήμουν τυχερός γιατί κατάφερα να βρω στο τέλος ένα στούντιο και να εγκατασταθώ.
Και λέω τυχερός, όχι μόνο γιατί το βρήκα αλλά και γιατί η ιδιοκτήτρια ήταν επίσης εκπαιδευτικός όποτε δεν άκουσα το σύνηθες ‘’τέλος Ιουνίου το θέλουμε’’. Συνάδελφος στη Ρόδο κοιμόταν στο αυτοκίνητο και έκανε μπάνιο στις δημόσιες ντουζιέρες».
Μετά την Πάρο ξεκινάει η νησιωτική περιπλάνηση. Από τους Λειψούς στη Σύμη, από τη Σύμη επιστροφή στις Κυκλάδες για μια χρονιά στη Σύρο και από εκεί στην Τήλο, στη Σκόπελο και στη Λευκάδα. Στο νησί του Ιονίου θα τον βρει η (δεύτερη στη σειρά) φετινή σχολική χρονιά ως νεοδιόριστο σε ένα μικρό χωριό στον νότο, τη Βασιλική.
«Όταν πια ήρθε ο πολυπόθητος διορισμός θεωρούσα ότι θα ήμουν ευτυχισμένος, ακριβώς γιατί ένα από τα μεγάλα μου όνειρα γινόταν πλέον πραγματικότητα», εξομολογείται ο Νίκος Παππάς και συμπληρώνει «ερχόμενος όμως στο καινούργιο μέρος που θα βρίσκομαι τα επόμενα δύο χρόνια, είδα ότι η κατάσταση συνεχίζει να γίνεται όλο και χειρότερη.
«Λόγω πίεσης χρόνου οι αναπληρωτές αναγκάζονται να απευθυνθούν σε ιδιώτη γιατρό, κάτι που ανατρέπει τον ήδη περιορισμένο προϋπολογισμό τους».
Η στέγαση σε συνδυασμό με τους μισθούς πείνας, ξεθώριασαν την αρχική χαρά που ένιωθα. Έβρισκα σπίτια από 20 Σεπτεμβρίου μέχρι τέλη Μαΐου αρχές Ιουνίου. Μου είπαν ακόμα και ότι θα με βγάλουν από το σπίτι στο τέλος Μαΐου και θα με μεταφέρουν σε ένα μικρότερο για τον Ιούνιο, για το οποίο όμως θα έπρεπε να δίνω 50 ευρώ ημερησίως. Άρα; 1500 ευρώ, τη στιγμή που ο μισθός μου δεν είναι ούτε 900 ευρώ.
Δεν είμαι ο μοναδικός. Προφανώς πολλοί συνάδελφοι -και οι υγειονομικοί- βρίσκονται στην ίδια κατάσταση. Δεν σας κρύβω ότι βιώνοντας αυτή την κατάσταση, πέρασε από το μυαλό μου ακόμα και να παραιτηθώ, αν και ορκίστηκα πριν λίγες μέρες, αναλογιζόμενος πόσο μας περιφρονεί η ίδια η πολιτεία».
Η αβεβαιότητα της πρόσληψης παύει να υφίσταται, όπως και το επίδομα ανεργίας τους καλοκαιρινούς μήνες μιας και οι αναπληρωτές δεν πληρώνονται μετά τη λήξη του σχολικού έτους, όμως η νέα συνθήκη έρχεται σε πλήρη αντιδιαστολή με την ανασφάλεια που προκαλεί το στεγαστικό και κατ΄επέκταση το οικονομικό σκέλος της εξίσωσης.
«Εμένα φέτος μου ζητήθηκαν δύο μηνιάτικα εγγύηση, συν το τρέχον, άρα έπρεπε να δώσω τρία ενοίκια μπαίνοντας στο σπίτι. Θα πρέπει τόσο η πολιτεία όσο και οι τοπικοί άρχοντες να μπορέσουν να σκύψουν πάνω στο συγκεκριμένο πρόβλημα (και της στέγασης και της σίτισης).
Υπάρχει η λανθασμένη εικόνα ότι είμαστε απλά άνθρωποι που πληρώνονται κάθε μήνα και έχουν τόσες διακοπές μέσα στον χρόνο. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι είμαστε αφοσιωμένοι στο έργο μας και τους μαθητές τούς έχουμε ως παιδιά μας.
Δεν βλέπουμε απλά μια ευκαιρία για να πιάσουμε μια καρέκλα στο δημόσιο. Πηγαίνουμε με όλη μας την αγάπη και δίνουμε όλο μας τον εαυτό κάθε μέρα μέσα στα σχολεία ανά την Ελλάδα».
«Πήγαινα μόνη μου στο πουθενά»
Θεσσαλονίκη – Άγιος Νικόλαος Κρήτη – Σύρος -Πάρος
Η Ευαγγελία Κωστοπούλου είναι λογοθεραπεύτρια και τα τελευταία τέσσερα χρόνια εργάζεται ως αναπληρώτρια στην ειδική αγωγή, αναμένοντας τα αποτελέσματα της Β’ φάσης προσλήψεων.
Τρία χρόνια δεν είδε το όνομά της αναρτημένο στους πίνακες των αναπληρωτών. Η ανακοίνωση ήταν για εκείνη ξαφνική. «Σάββατο βράδυ μού είπε μια φίλη: ‘πρέπει να σου πω κάτι. Φεύγεις”. Η πρώτη μου αντίδραση ήταν ένα “τι εννοείς;”» Την Τρίτη που ακολουθούσε θα έπρεπε να φύγει από τη Θεσσαλονίκη με προορισμό την Κρήτη.
«Ο τρόπος που γίνεται είναι πολύ ψυχοφθόρος και απάνθρωπος», δηλώνει στο ΒΗΜΑ η Ευαγγελία Κωστοπούλου. «Το μόνο που έχει αλλάξει είναι το sms που έρχεται. Το χρονικό περιθώριο που έχουμε για να μετακομίσουμε, να βρούμε σπίτι και να αναλάβουμε υπηρεσία, παραμένει το ίδιο. Μας ενημερώνουν σήμερα για αύριο.
Σκεφτείτε ένας άνθρωπος που ζει στην Αλεξανδρούπολη, αν μάθει ότι προσλαμβάνεται για παράδειγμα στην Δ. Κυκλάδων, η οποία περιλαμβάνει την Άνδρο, την Αντίπαρο, την Κέα, την Κύθνο, τη Μύκονο, την Πάρο, τη Σύρο και την Τήνο, τι αγώνα δρόμου θα πρέπει να κάνει χωρίς να ξέρει εξαρχής σε ποιο από αυτά θα πάει.
Επίσης κάποια νησιά στα Δωδεκάνησα, για παράδειγμα, δεν έχουν καθημερινή σύνδεση με πλοία, άρα και αυτή είναι μια μεγάλη δυσκολία για εμάς τους αναπληρωτές ώστε να βρισκόμαστε έγκαιρα στο σχολείο που προσληφθήκαμε».
Η Ευαγγελία, σχεδόν πανικόβλητη, μάζεψε όσα πράγματα μπορούσε σε μία βαλίτσα για να ξεκινήσει το ταξίδι της. «Αποφάσισα ότι φυσικά θα πάω, γιατί αν αρνηθείς τη θέση έχεις ένα πέναλτι δύο χρόνων που δεν μπορείς να δουλέψεις.
«Πολλοί δεν δηλώνουν τις Κυκλάδες για να μην βρεθούν στη Μύκονο. Είναι ο φόβος και ο τρόμος των αναπληρωτών λόγω του κόστους ζωής και της στέγασης».
Πήρα όσα μπορούσα σε μία βαλίτσα. Τα υπόλοιπα θα τα φόρτωναν οι γονείς μου στο αυτοκίνητο και θα μου το έστελναν τις επόμενες ημέρες στην Κρήτη. Έπρεπε να παραιτηθώ από τη δουλειά μου τη Δευτέρα το πρωί, να κλείσω αεροπορικά, να φτάσω στην Κρήτη και να διευθετήσω τις εκεί πρώτες λεπτομέρειες. Πήγαινα μόνη μου στο πουθενά», προσθέτει.
Μαθαίνει ότι ο Άγιος Νικόλαος ήταν ο τελικός προορισμός της για εκείνη τη σχολική χρονιά. Και η αναζήτηση στέγης, ξεκινά. Με απρόοπτα και με παράδοξα. «Πρόκειται για ένα διαχρονικό πρόβλημα, ειδικά στις νησιωτικές περιοχές.
Χρειάστηκε να μείνω τρεις ημέρες σε ξενοδοχείο μέχρι να βρω σπίτι. Ήμουν τυχερή γιατί το βρήκα γρήγορα. Πολλές φορές λόγω του τουρισμού μπορεί να βρούμε σπίτι το οποίο θα ενημερωθούμε ότι είναι διαθέσιμο από 10 Οκτωβρίου μέχρι 10 Μαΐου. Η δουλειά ξεκινά 6 Σεπτεμβρίου, τι θα κάνουμε;
Έχω ακούσει συναδέλφους να κοιμούνται σε σκηνή ή στο αυτοκίνητο. Και μην ξεχνάμε ότι όταν ένας αναπληρωτής θα ξεκινήσει τη δουλειά τον Σεπτέμβριο, σημαίνει ότι θα πληρωθεί τον Οκτώβριο, με ό,τι συνεπάγεται αυτό ως προς την αρχή μιας νέας ζωής σε έναν νέο τόπο», αναφέρει η Ευαγγελία Κωστοπούλου.
Δυσκολίες, μα και χαρά. Δεν μπορεί να παραβλέψει τις θετικές πλευρές, όσο κι αν ο αποχωρισμός από τους δικούς της ανθρώπους και το «βουνό» της μετακόμισης τής υπενθυμίζουν διαρκώς την επιζήμια παρουσία τους.
«Δεν είναι όλα αρνητικά. Γνωρίζεις νέα μέρη, νέους ανθρώπους, ανοίγεις έναν νέο κύκλο στη ζωή σου. Γιατί εγώ, ας πούμε υπό άλλες συνθήκες, μπορεί να μην έμενα ποτέ στην Κρήτη ή στη Σύρο», σχολιάζει.
Την Κρήτη ακολουθεί η Σύρος για δύο χρονιές, αλλά και η Πάρος την τελευταία στιγμή μιας και την τρίτη χρονιά δεν άνοιξε το κενό στη Σύρο. «Πέρασα εκπληκτικά στη Σύρο αν και ξέρω ότι πολλοί δεν δηλώνουν τις Κυκλάδες για να μην βρεθούν στη Μύκονο. Είναι ο φόβος και ο τρόμος των αναπληρωτών λόγω του κόστους ζωής και της στέγασης».
Στην Πάρο παίρνει στα χέρια της από τον Διευθυντή του σχολείου μια λίστα με διαθέσιμα σπίτια για τους αναπληρωτές. Τα περισσότερα έχουν ήδη νοικιαστεί από όσους διορίστηκαν τον Αύγουστο.
Η αναζήτηση για την Ευαγγελία θα συνεχιζόταν, όπως και η επιθυμία της να μην είναι εκεί. «Ήταν μια πολύ κακή εμπειρία για εμένα, όχι σε επίπεδο σχολείου αλλά σε επίπεδο κοινωνικό. Βρέθηκα στην Πάρο χωρίς να το θέλω. Έφτασα στο νησί με κλάματα. Κατέβηκα από το πλοίο και ήμουν στα χαμένα».
«Λόγω του τουρισμού μπορεί να βρούμε σπίτι το οποίο θα ενημερωθούμε ότι είναι διαθέσιμο από 10 Οκτωβρίου μέχρι 10 Μαΐου».
Τρεις ημέρες μετά και εντελώς τυχαία, βρήκε σπίτι το ενοίκιο του οποίου όμως υπερέβαινε κατά πολύ το μπάτζετ της. «Το έκλεισα, δεν υπήρχε άλλη λύση», εξομολογείται. Η σύζυγος του ιδιοκτήτη ήταν «ομοιοπαθούσα» εκπαιδευτικός, έτσι το σπίτι ήταν διαθέσιμο μέχρι 30 Ιουνίου.
Η Ευαγγελία μιλά για μια ψυχοφθόρα διαδικασία που δεν επιτρέπει στους αναπληρωτές να χτίσουν μια ζωή με σταθερότητα. Για πολλούς από αυτούς τα χρόνια της αναπλήρωσης ανά την Ελλάδα μπορεί να αποδειχθούν χρόνια μεγάλης μοναξιάς.
«Θεωρώ πως είναι πάρα πολύ δύσκολο κομμάτι για έναν άνθρωπο που έχει οικογένεια, αλλά και για έναν άνθρωπο όπως εγώ που ενδεχομένως θέλουν να κάνουν, αλλά το “παγώνουν” αναλογιζόμενοι τις συνθήκες».
Ο αποχωρισμός δεν αφορά όμως μόνο στους κοντινούς της ανθρώπους. Η διακοπή της σχέσης μαθητή-δασκάλου είναι εξίσου επίπονη, ιδίως όταν μιλάμε για την ειδική αγωγή.
«Είναι δύσκολο να χτίσεις μια σχέση με το παιδί, να σε εμπιστευτεί, να σου ανοιχτεί και να το βοηθήσεις. Απαιτείται χρόνος, κάτι που στην περίπτωση των αναπληρωτών δεν υπάρχει μιας και την επόμενη χρονιά θα είναι κατά πάσα πιθανότητα σε άλλο σχολείο. Σίγουρα για τα παιδιά θα ήταν πολύ πιο χρήσιμο και πιο βοηθητικό να υπάρχει σταθερότητα».
«Είμαστε νομάδες»
Άρτα – Ρέθυμνο – Σπάρτη – Λέρος – Ρέθυμνο – Ιθάκη
«Μάζευα τα πράγματά μου τον Ιούνιο, τα έβαζα σε κούτες και γυρνούσα στο σπίτι μου στην Άρτα. Άνοιγα μόνο τη βαλίτσα με τα ρούχα. Τα υπόλοιπα δεν τα ξεπακέταρα, τα άφηνα σε μία γωνία για να είναι έτοιμα. Σε δύο μήνες τα έβαζα στο αυτοκίνητο και ξεκινούσα για οπουδήποτε». Αυτά είναι τα πρώτα λόγια του φιλόλογου Παντελή Παπαμιχαήλ στο ΒΗΜΑ.
Επάγγελμα αναπληρωτής και με χρονική καθυστέρηση το «εκπαιδευτικός». «Όταν με ρωτούσαν τι δουλειά κάνω, απαντούσα αναπληρωτής εκπαιδευτικός. Πρώτα έμπαινε ο αναπληρωτής και μετά ο προσδιορισμός της ιδιότητας», αναφέρει.
Για χρόνια έκανε τα χαρτιά του, ατελέσφορα. Ήταν τον Νοέμβριο του 2018 που για πρώτη φορά διορίστηκε ως αναπληρωτής στο Ρέθυμνο στην ειδική αγωγή. Και στην περίπτωση του Παντελή η εύρεση σπιτιού ήταν το πιο βασικό πρόβλημα. Ένα πρόβλημα με συνεχή επιδείνωση.
«Πλέον τα σπίτια είναι δυσεύρετα», αναφέρει και συμπληρώνει «δεν μπορούμε να αντεπεξέλθουμε με τους μισθούς πείνας που παίρνουμε και η τοπική κοινωνία προφανώς δεν το κατανοεί και δεν το σέβεται. Δεν κοιτάει ποιος είσαι, ούτε για ποιον λόγο έχεις έρθει, ούτε ότι θα επιτελέσεις κοινωνικό έργο για να μείνουν τα παιδιά στον τόπο.
«Απαξιώνεται ο θεσμός, δεν είναι θέμα προσώπου. Είναι κοινωνικό πρόβλημα».
Υπηρέτησα στο Ρέθυμνο και το 2018 και το 2021. Είχα δυσκολευτεί πάρα πολύ τη δεύτερη χρονιά να βρω σπίτι, είδα μεγάλη διαφορά στο ύψος των ενοικίων. Για ένα σπίτι 25 τετραγωνικών να πρέπει να δώσεις 400 ευρώ; Στην ουσία αγοράζουμε την προϋπηρεσία μας ως αναπληρωτές».
Το Ρέθυμνο ακολούθησε η Σπάρτη. «Εκεί ήμουν σε τρία σχολεία, με το ένα εκ των τριών που πήγαινα μία φορά την εβδομάδα να βρίσκεται σε απόσταση 120 χιλιομέτρων από τον τόπο διαμονής μου. Δύο ώρες διαδρομή. Παίρνουμε κάποια οδοιπορικά, αλλά σίγουρα δεν φτάνουν για να καλύψουμε τα έξοδα που κάνουμε».
Επόμενη στάση: Δωδεκάνησα. Ο Παντελής Παπαμιχαήλ βρέθηκε στη Λέρο, στην οποία θα επέστρεφε με μεγάλη χαρά, όπως εξομολογείται. Οι ανθρώπινες σχέσεις που δημιούργησε στο νησί λειτούργησαν ως αντίβαρο στις όποιες δυσκολίες.
«Η Λέρος είναι ένα σχετικά μεγάλο νησί, δεν αντιμετωπίζει συχνά θέμα με τις προμήθειες. Μιλούσα με έναν συνάδελφο που υπηρετούσε στη Σίκινο και μου έλεγε ότι επί μία εβδομάδα είχαν μείνει χωρίς πλοίο και έτρωγαν κονσέρβες».
Η δεύτερη φορά στο Ρέθυμνο βρίσκει τον Παντελή σε ένα σχολείο στην επαρχία Αμαρίου, σε ένα ορεινό χωριό μία ώρα από το κέντρο, για να ακολουθήσουν δύο χρονιές στην Ιθάκη. Διανύει πια την τρίτη στο νησί ως μόνιμος.
«Η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια κοπάζουν, αν και πλέον δεν υφίσταται ακόμη η έννοια της μονιμότητας. Με εργασιακούς όρους δεν είμαι μόνιμος, είμαι δόκιμος. Θα πρέπει να περάσω τη διαδικασία της αξιολόγησης έτσι ώστε μετά τη διετία να μονιμοποιηθώ», προσθέτει.
Οι προσλήψεις 10.000 νέων μόνιμων εκπαιδευτικών κατά τη φετινή χρονιά μπορεί να μην λύνουν το πρόβλημα, όμως δείχνουν να αντιστρέφουν (με βήμα αργό) τις αναλογίες.
«Για ένα σπίτι 25 τετραγωνικών να πρέπει να δώσεις 400 ευρώ;»
«Δεν βλέπεις αυτό που έβλεπες παλαιότερα σε σχολεία. Θυμάμαι σε σύλλογο 32 εκπαιδευτικών, οι 27 ήταν αναπληρωτές. Αυτή η αναλογία δείχνει να αλλάζει τώρα», αναφέρει ο Παντελής Παπαμιχαήλ χωρίς να ωραιοποιεί την κατάσταση.
«Μιλώντας για οικονομικά μεγέθη σε μια κουβέντα με έναν μαθητή άκουσα «δάσκαλε, παίρνεις 1000 ευρώ και παίρνω 3.000. Όταν υπάρχει τουρισμός, καταλαβαίνετε ότι τα μεγέθη είναι δυσανάλογα και φυσικά σε αυτό το σημείο ανοίγει κι ένα άλλο θέμα.
Μιλάμε πια για τον σεβασμό της κοινωνίας προς τον εκπαιδευτικό. Απαξιώνεται ο θεσμός, δεν είναι θέμα προσώπου. Είναι κοινωνικό πρόβλημα», δηλώνει.
Η συζήτησή μας ολοκληρώνεται με την επισήμανση περί διακρίσεων μεταξύ μόνιμων και απαπλητών εκπαιδευτικών σε ζητήματα πρακτικά (μα και καίρια). Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτό των αναρρωτικών αδειών.
«Τις τρεις πρώτες ημέρες που θα λείψει από την εργασία του ο αναπληρωτής εκπαιδευτικός δεν πληρώνεται το μισό ημερομίσθιο, ενώ στην αντίθετη περίπτωση δεν ισχύει κάτι τέτοιο.
Μεγάλη αδικία για τις αναπληρώτριες που γεννούν είναι το γεγονός ότι δεν υπάρχει η ίδια άδεια ανατροφής. Οι μόνιμες εκπαιδευτικοί δικαιούνται 9 μήνες, ενώ οι αναπληρώτριες 3 μήνες.
Επίσης οι μόνιμες δικαιούνται άδεια για γυναικολογικό έλεγχο, ενώ οι αναπληρώτριες δεν δικαιούνται και άρα θα πρέπει να πάρουν αναρρωτική άδεια και να χάσουν το μισό ημερομίσθιο», σημειώνει.
«Η ανασφάλεια και η αβεβαιότητα υπάρχουν σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας»
Βόλος – Ζαγορά Πηλίου – Αττική
«Δεν ήταν αυτοσκοπός, αλλά ήταν μια μεγάλη απόφαση για το τι θα κάνω τελικά στη ζωή μου. Αν θα συνεχίσω εκεί που βρισκόμουν ή θα κάνω τη μετάβαση στην εκπαίδευση», δηλώνει στο ΒΗΜΑ η νηπιαγωγός Α.Κ. (τα πλήρη στοιχεία της είναι στη διάθεση του ΒΗΜΑΤΟΣ) η οποία για πρώτη φορά προσελήφθη ως αναπληρώτρια στη Ζαγορά Πηλίου.
Αποφάσισε να μην μετακομίσει και η βάση της να παραμείνει ο Βόλος. Η εύρεση στέγης είναι άλλωστε κοινό μυστικό (;) μεταξύ των εκπαιδευτικών.
«Καθημερινά έκανα μια ώρα δρόμο για να ανεβαίνω στο Πήλιο με όλες τις δυσκολίες που είχε ο δρόμος και τις καιρικές συνθήκες», αναφέρει.
Η μετακόμιση δεν άργησε να έρθει αφού την επόμενη χρονιά δίπλα στο όνομά της υπήρχε η «Αττική», ως παράλληλη στήριξη. Φυσικά η αναζήτηση στέγης δεν στέφθηκε εξαρχής με επιτυχία, φέρνοντάς την αντιμέτωπη με οικονομικούς υπολογισμούς που δεν είχε σκεφτεί ότι θα χρειαζόταν να κάνει.
«Θα ήταν πολύ πιο υποστηρικτικό για το παιδί να υπάρχει μια σταθερότητα με τον δάσκαλο της παράλληλης στήριξης».
«Βρήκα ένα διαμέρισμα με χίλια βάσανα, το οποίο όμως δεν πλήρωνα μηνιαίως για να ‘’κερδίσω’’ μια έκπτωση της τάξης των 100 ευρώ. Αντί λοιπόν για 600 ευρώ ενοίκιο, μου το άφησε 500 ευρώ αλλά έπρεπε να προκαταβάλλω τα ενοίκια 9 μηνών. Το έκανα γιατί δεν είχα άλλη επιλογή.
Δεν είναι βιώσιμο όλο αυτό, ειδικά με τους μισθούς που παίρνουμε», εξομολογείται. Η Α.Κ. τη δεύτερη χρονιά της στην Αττική αποφάσισε να συγκατοικήσει ώστε να μπορέσει να μοιράσει τα έξοδα.
Αυτή η δεύτερη χρονιά τη βρήκε στην ίδια περιοχή και στο ίδιο σχολείο, κάτι που δεν συμβαίνει πολύ συχνά. Τυχαίνει ακόμα να έχει και τους ίδιους μαθητές λόγω επαναφοίτησης. Η συζήτησή μας αναπόφευκτα οδηγείται στον αποχωρισμό από τους μαθητές, ιδιαίτερα από αυτούς που χρήζουν παράλληλης στήριξης.
«Είναι σαφώς δύσκολο και για τις δύο πλευρές όταν ο αναπληρωτής θα πρέπει να φύγει και να αλλάξει σχολείο στο τέλος της χρονιάς. Θα ήταν πολύ πιο υποστηρικτικό για το παιδί να υπάρχει μια σταθερότητα με τον δάσκαλο της παράλληλης στήριξης.
Όταν υπάρχει ένα πρόσωπο αναφοράς είναι καλό να παραμένει και την επόμενη χρονιά προς όφελος του παιδιού και της μαθησιακής διαδικασίας.
Η δική μου περίπτωση αποτελεί εξαίρεση. Θα συνεχίσουμε να δουλεύουμε από εκεί που μείναμε. Δεν θα χρειαστεί να ανιχνεύσω την περίπτωση ξανά από την αρχή, να έρθω σε επαφή με τους γονείς, ενδεχομένως με τον σχολικό σύμβουλο και να παρατηρήσω πώς λειτουργεί το παιδί μέσα στην τάξη.
Αυτές τις πληροφορίες τις έχω ήδη. Έχουμε δημιουργήσει τη μεταξύ μας σχέση εμπιστοσύνης και πάμε να δούμε τι κάνουμε από εδώ και πέρα», σημειώνει η Α.Κ..
«Όταν αλλάζεις συνέχεια σχολεία χρειάζεται να αποδεικνύεις ξανά και ξανά την αξία σου»
Αττική
«Αρχικά βίωσα μια θλίψη όταν διορίστηκα, παρόλο που σε αυτό αποσκοπούσα. Ήθελα να παραμείνω αναπληρωτής για έναν χρόνο ακόμα ώστε να συνεχίσω ως παράλληλη στήριξη με το παιδί που είχα την περσινή χρονιά», αναφέρει στο ΒΗΜΑ ο δάσκαλος Α.Π. (τα πλήρη στοιχεία του είναι στη διάθεση του ΒΗΜΑΤΟΣ)) καταδεικνύοντας τον ισχυρό δεσμό που χτίζεται μεταξύ μαθητή και εκπαιδευτικού, ιδίως όταν μιλάμε για τις περιπτώσεις της παράλληλης στήριξης.
Ο Α.Π. εργάστηκε για χρόνια ως αναπληρωτής, φέτος διανύει την πρώτη του χρονιά ως μόνιμος. «Ήμουν από τους τυχερούς που έτυχε να εργαστώ μόνο στην Αττική, ωστόσο μιλάμε για έναν δήμο τεράστιο στον οποίο χρειάζεται να κάνεις συνεχείς μετακινήσεις», δηλώνει.
Όπως κι έγινε. Ο Α.Π. έχει διδάξει σε σχολεία στα Πατήσια, στο Γκύζη, στο Μενίδι, στην Καλλιθέα, στο Φάληρο, στους Θρακομακεδόνες.
Χρειάστηκε να πάρει δεύτερο πτυχίο και μεταπτυχιακό, να μάθει τέσσερις γλώσσες, να κάνει δύο σεμινάρια για να μπορέσει να συγκεντρώσει περισσότερα μόρια ώστε να ξεκινήσει το ταξίδι του ως αναπληρωτής εκπαιδευτικός.
«Φυσικά χρειάστηκε να φύγω από το σπίτι μου και να νοικιάσω σε άλλη περιοχή για να μην χρειάζεται να κάνω καθημερινά μια διαδρομή δύο ωρών για να πάω και να γυρίσω από το σχολείο. Η αναζήτηση;
«Είχα μαθητή που βίωσε σχολική άρνηση γιατί τοποθετήθηκα σε άλλο σχολείο και ρωτούσε πότε θα γυρίσω».
Δεν μπορείς να βρεις πια σπίτι στην Αθήνα. Ακόμα κι αν μιλάμε για ημιυπόγεια 30 τετραγωνικών, τα ενοίκια είναι πολύ υψηλά», σημειώνει για να ολοκληρώσει τον ειρμό του με ένα ακόμα παράδοξο.
«Όταν μαθαίνουν οι ιδιοκτήτες ότι είμαστε αναπληρωτές δεν θέλουν να μας δώσουν τα σπίτια τους γιατί λένε ότι θα φύγουμε σε 10 μήνες. Μου έχει συμβεί κι έχει χρειαστεί να πω ψέματα ότι είμαι μόνιμος για να καταφέρω να νοικιάσω σπίτι», εξομολογείται.
Ως εκπαιδευτικός ειδικής αγωγής ξέρει από πρώτο χέρι πόσο σημαντική είναι η οικοδόμηση της εμπιστοσύνης με τους μαθητές, αλλά και πόσο ψυχοφθόρο είναι το αναγκαστικό αντίο που πρέπει να πούνε στο τέλος της χρονιάς.
«Μπορεί να διοριστείς στον ίδιο δήμο και να μην έχουν την ευαισθησία να σε βάλουν στο σχολείο που ήσουν, αν και το έχεις βάλει πρώτο στις προτιμήσεις σου, για να συνεχίσεις με το ίδιο παιδί και να σε τοποθετήσουν κάπου αλλού», σχολιάζει ο Α.Π..
Χαρακτηριστική η περίπτωση μαθητή του που παρουσίασε σχολική άρνηση, όταν του ανακοίνωσαν ότι ο δάσκαλός του άλλαξε σχολείο.
«Γίνεται πολύ προσωπικό όλο αυτό. Για να χτίσεις μια σχέση εμπιστοσύνης απαιτείται χρόνος. Μπορώ να πω ότι χρειάζονται περίπου τρεις μήνες για να αρχίσεις να βλέπεις απτά αποτελέσματα.
Είχα ένα μαθητή με τον οποίο είχαμε αναπτύξει μια πολύ καλή σχέση και την επόμενη χρονιά που έλειπα γιατί τοποθετήθηκα σε άλλη σχολείο, δεν ήθελε να πηγαίνει στο σχολείο και ρωτούσε πότε θα επιστρέψω. Δεν μπορείς να χτίζεις σχέσεις με κόπο και ξαφνικά να λες φεύγω».
