Ανοιχτό ενδεχόμενο για ανατιμήσεις στα τιμολόγια νερού, πιθανώς και από τον επόμενο χρόνο, άφησαν οι επικεφαλής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) και της ΕΥΔΑΠ, μιλώντας χθες σε συνέντευξη Τύπου για τη στρατηγική αντιμετώπισης της λειψυδρίας.
Μάλιστα, ο υπουργός κ. Θόδωρος Σκυλακάκης, ερωτηθείς επίμονα από τους δημοσιογράφους για το ενδεχόμενο αυξήσεων στα τιμολόγια ύδρευσης παρέπεμψε στην υπό έκδοση Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) με τις αλλαγές στην κοστολόγηση και τιμολόγηση των υπηρεσιών ύδατος, για την οποία είχε μιλήσει και στο στούντιο του «ΟΤ» στο πλαίσιο της 88ης ΔΕΘ. Όπως ανέφερε ο ίδιος, τα τιμολόγια θα καθορίζονται από τον πάροχο και θα ελέγχονται από τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ). «Δεν θα αποφασίζει το υπουργείο και οι πάροχοι για τα τιμολόγια», όπως είπε χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με τον υπουργό η ΚΥΑ θα έχει σαφείς και διαφανείς κανόνες, όπως ορίζει η ευρωπαϊκή Οδηγία 2000/60 που απαιτεί πλήρη ανάκτηση του κόστους υπηρεσιών ύδατος. Σήμερα, το επίπεδο ανάκτησης του κόστους των παρόχων υπηρεσιών ύδατος (εκτός των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ που έχουν πλήρη ανάκτηση κόστους, κατά δήλωσή τους), κυμαίνεται από 21% ως 193%, με τον αστάθμιστο μέσο όρο να είναι στο 83%.
Σε κάθε περίπτωση, η νέα ΚΥΑ θα δίνει τη δυνατότητα καθορισμού διαφορετικών τιμών ανά περιοχή, κλιμακωτή χρέωση ανάλογα με τα επίπεδα κατανάλωσης με υποχρέωση η πρώτη κλίμακα κατανάλωσης να είναι οικονομικά προσιτή και να καλύπτει τις ανάγκες διαβίωσης του πληθυσμού. Παράλληλα, θα προβλέπεται ειδικό τιμολόγιο για συγκεκριμένους χρήστες όπως είναι οι δημόσιες κοινωνικές υποδομές, τα ευάλωτα νοικοκυριά και οι πολύτεκνες ή τρίτεκνες οικογένειες.
Χρεώσεις για τις διαρροές και θαλασσινό νερό στις πισίνες
Επίσης, θα προσδιοριστούν κανόνες για τη χρέωση των αφανών διαρροών, με τις ευθύνες να μοιράζονται μεταξύ καταναλωτών και παρόχων, όπως τόνισε ο υπουργός. Για τον λόγο αυτό θα τεθεί υποχρέωση καταμέτρησης της κατανάλωσης ύδατος τουλάχιστον 3 φορές κατ’ έτος. Το 2019, κατά δήλωση των ΔΕΥΑ (Δημοτικές Εταιρείες Ύδρευσης – Αποχέτευσης) το συνολικό ποσοστό απωλειών κυμαινόταν από 9,5%-62% με τη μέση τιμή να ανέρχεται στο 35,6% αν και σε πολλές περιπτώσεις δεν υφίσταται συστηματική καταγραφή των απωλειών.
Παράλληλα σχεδιάζονται πολιτικές εξοικονόμησης όπως είναι η πρωτοβουλία για ευρύτερη χρήση θαλασσινού νερού σε πισίνες (όπου είναι τεχνικά εφικτό). Επίσης, εξετάζεται η εφαρμογή μέτρων περιορισμού της κατανάλωσης, αξιοποιώντας την εμπειρία από τη μεγάλη λειψυδρία του 1992, σε περίπτωση αναβάθμισης του συναγερμού από «κίτρινος» που είναι σήμερα σε «πορτοκαλί», συνδυαστικά με μια νέα επικοινωνιακή καμπάνια. Παράλληλα, προχωρούν και έργα αξίας 400 εκατ. ευρώ εντός της 5ετίας για τη βέλτιστη διαχείριση του δικτύου υδροδότησης.
Επέκταση της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ
Στις μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης περιλαμβάνεται δημιουργία ισχυρότερων παρόχων με μείωση του αριθμού τους στο ¼. Σήμερα οι πάροχοι υπηρεσιών ύδατος είναι 292 (ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, 125 ΔΕΥΑ, 156 Δήμοι, 8 σύνδεσμοι ύδρευσης Δήμων και ο Οργανισμός Ανάπτυξης Κρήτης), εκ των οποίων οι περισσότεροι είναι μικροί και αδύναμοι.
Για την ισχυροποίησή τους θα επεκταθεί η ΕΥΔΑΠ τουλάχιστον στην υπόλοιπη Αττική, στην Κορινθία, στη Βοιωτία και στη Φωκίδα, ενώ η ΕΥΑΘ τουλάχιστον στην υπόλοιπη Θεσσαλονίκη και στη Χαλκιδική. Ο γενικός κανόνας θα είναι ένας πάροχος ύδρευσης ανά περιφερειακή ενότητα στην ηπειρωτική χώρα, ενώ θα δοθούν κίνητρα για περαιτέρω συνενώσεις.
Ενεργοποίηση ΕΥΔΑΠ σε νησιά με οξεία κρίση λειψυδρίας
Για την υποστήριξη των άνυδρων νησιών και της Κρήτης θα ενεργοποιηθεί η παροπλισμένη «ΕΥΔΑΠ Νήσων» για την εκτέλεση μεγαλύτερων έργων όπου ο τοπικός πάροχος είναι αδύναμος και η εισπραξιμότητα ανεπαρκής (μικρότερη από 85%). Σε περιοχές όπου υφίσταται οξεία κρίση λειψυδρίας (π.χ. στις Κυκλάδες), η «ΕΥΔΑΠ Νήσων» θα αναλάβει τη συνολική ευθύνη. Παράλληλα, θα προβλεφθεί ένας ευνοϊκός διακανονισμός του 75% των χρεών των ΔΕΥΑ προς τη ΔΕΗ, με κονδύλια από τα υπερέσοδα των προμηθευτών ηλεκτρικής ενέργειας.
Επίσης, προχωρά και σχεδιασμός για την αντιμετώπιση των φαινομένων οξείας λειψυδρίας ειδικά στα νησιά του Νοτίου Αιγαίου (απαιτούμενα έργα ανά νησί, πηγές χρηματοδότησης, μοντέλα κατασκευής, λειτουργία και συντήρηση έργων, χρονοπρογραμματισμό υλοποίησης έργων, με ιεράρχηση του βαθμού ωριμότητας και προτάσεις ωρίμανσης των υπόλοιπων έργων).
Άνω του ενός δισ. ευρώ η θωράκιση της Αττικής από τη λειψυδρία
Για τη θωράκιση της χώρας από τη λειψυδρία εκτιμάται ότι θα απαιτηθούν συνολικά κονδύλια άνω των 7 δισ. ευρώ. Από αυτά περί το ένα δισ. ευρώ αφορά έργα για να ξεδιψάσει η Αττική και τα υπόλοιπα υποδομές σε όλη τη χώρα.
Ειδικότερα, για την υδροδότηση της πρωτεύουσας θα διευρυνθούν οι πηγές τροφοδοσίας της. Σήμερα η Αθήνα υφίσταται οξεία μείωση των αποθεμάτων νερού -από 1100 εκατ. m3 τον Οκτώβριο του 2022 υπολογίζεται ότι θα πέσει κάτω από 700 εκατ. m3 τον επόμενη μήνα. Μάλιστα, σε περίπτωση συνέχισης της ανομβρίας, τα υφιστάμενα αποθέματα νερού αρκούν για περίπου τέσσερα έτη, βάσει υπολογισμών που έχουν γίνει από την ΕΥΔΑΠ. Τα μέτρα που δρομολογούνται, χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες:
1) Βραχυπρόθεσμα μέτρα: Ενεργοποίηση γεωτρήσεων στη Μαυροσουβάλα και η προσθήκη εφεδρικών γεωτρήσεων μέσου ρου του Βοιωτικού Κηφισού (75 εκατ. m3/έτος), με το κόστος του έργου να διαμορφώνεται στα 2 εκατ. ευρώ.
2) Μεσοπρόθεσμα μέτρα: Ενίσχυση του ταμιευτήρα Ευήνου από ποταμούς που τροφοδοτούν τη λίμνη των Κρεμαστών (έως περίπου 200 εκατ. κ.μ. ανάλογα με τις ανάγκες). «Η διασύνδεση με τη λίμνη των Κρεμαστών θα πενταπλασιάσει τα αποθέματα με μηδενικό λειτουργικό κόστος για την κάλυψη του μεγαλύτερου μέρους των αναγκών», σημείωσε χθες ο Διευθύνων Σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ, κ. Χαράλαμπος Σαχίνης. Για το σκοπό αυτό θα δρομολογηθεί η σχετική μελετητική και διαγωνιστική διαδικασία.
Τα έργα για τη μεταφορά υδάτων από δύο παραποτάμους (Κρικελοπόταμος και Καρπενησιώτης) χωρίζονται σε δύο φάσεις και είναι προϋπολογισμού 500 εκατ. εκατ. ευρώ. Ήδη έχει ολοκληρωθεί η αξιολόγησή τους και θα ακολουθήσει η προμελέτη και η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Σήμερα οι εισροές στη λίμνη των Κρεμαστών είναι στα 3,5 δισ. m3 ετησίως και οι ανάγκες συμπλήρωσης των υδάτων για την ύδρευση της Αττικής δεν ξεπερνούν το 1%, όπως ανάφερε ο κ. Σαχίνης.
Επίσης, προωθείται και η επιλογή της αφαλάτωσης για την Αττική ως στρατηγική εφεδρεία ή και ως μέτρο άμεσης υλοποίησης εάν χρειαστεί, ενώ θα υλοποιηθούν και έργα 400 εκατ. ευρώ για τη βελτίωση των δικτύων υδροδότησης ώστε να περιοριστούν οι διαρροές.
3) Μακροπρόθεσμα μέτρα: Έχουν σχεδιαστεί πρόσθετα έργα για την ενίσχυση του ταμιευτήρα Ευήνου από την Λίμνη Κρεμαστών. Η ΕΥΔΑΠ θα προχωρήσει στην τρίτη φάση του σχεδιασμού που αφορά στην κατασκευή ενός αντλησιοταμιευτικού σταθμού για αποθήκευση υδάτων και ενέργειας. Το έργο, προϋπολογισμού 250 εκατ. ευρώ, πιθανώς θα προχωρήσει ως ΣΔΙΤ (Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα) και θα εξυπηρετεί ανάγκες αποθήκευση ενέργειας, αλλά και εφεδρείας ως δεξαμενή υδάτων.
Επίσης, προωθούνται και έργα για την επαναχρησιμοποίηση ύδατος προερχόμενου από την Ψυττάλεια και το Θριάσιο για βιομηχανική χρήση και άρδευση, καθώς και για εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα, τα οποία ωστόσο μπορούν να υλοποιηθούν σε ορίζοντα δεκαετίας καθώς θα πρέπει πρώτα να δρομολογηθεί τεταρτοβάθμια επεξεργασία των υδάτων, δηλαδή απομάκρυνση μικροπλαστικών και φαρμακευτικών ουσιών καθώς και η κατασκευή δικτύων. Η σχετική μελέτη βρίσκεται σε εξέλιξη.
Έξι δισ. ευρώ οι επενδύσεις στην υπόλοιπη χώρα
Εκτός της ΕΥΔΑΠ, οι πάροχοι ύδατος ανά τη χώρα έχουν προτείνει την υλοποίηση 2.127 νέων έργων προϋπολογισμού περίπου έξι δισ. ευρώ για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας. Από αυτά τα 681 έργα είναι συνολικού ύψους δύο δισ. ευρώ και άλλα 1.446 έργα αναβαθμίσεων και αντικατάστασης φτάνουν τα 3,9 δισ. ευρώ. Το 32% των έργων αφορούν την εξασφάλιση επάρκειας και τη διασφάλιση της ποιότητας πόσιμου νερού (έργα υδροληψίας, αφαλατώσεων, επεκτάσεις δικτύων κλπ), το 39% μείωση διαρροών με αντικατάσταση δικτύων, το 20% συστήματα τηλεμετρίας και τα υπόλοιπα αφορούν ενταγμένα προγράμματα που δεν υλοποήθηκαν.
Για τη χρηματοδότησή τους έχουν προβλεφθεί κονδύλια:
– περίπου 150 εκατ. ευρώ από το ΕΣΠΑ, για έργα σε Κορινθία, Σαρωνικό, Αλεξανδρούπολη, Κασσάνδρα και Ρέθυμνο που αφορούν ύδρευση και λύματα. Περίπου 50 εκατ. ευρώ κατευθύνονται σε άνυδρα νησιά, κυρίως για νέα έργα αφαλάτωσης με την πιλοτική μελέτη εφαρμογής να ξεκινά ενδεικτικά από Αστυπάλαια, Νίσυρο, Σύμη, Κάσο, Λειψούς, Τήλο, Χάλκη, Καστελόριζο, Άγιο Ευστράτιο και Ψαρά.
– 142,2 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) για συμβασιοποιημένα έργα.
– 80 εκατ. ευρώ από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων του ΥΠΕΝ σε περιοχές με αμεσότερο πρόβλημα λειψυδρίας για έργα (π.χ. επιδιόρθωση δικτύων, διαχωρισμός δικτύων άρδευσης και ύδρευσης, νέες γεωτρήσεις, αφαλατώσεις με προτεραιότητα στα υφάλμυρα νερά, φράγματα, τηλεμετρία και ψηφιακοί υδρομετρητές, επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων λυμάτων για άρδευση). Αφορά άνυδρα νησιά του Νοτίου Αιγαίου, επιλεγμένες περιοχές στην Πελοπόννησο (π.χ. Κόρινθος και Δήμος Βέλου Βόχας, Ερμιονίδα, Μονεμβάσια κ.λπ.) και στην Εύβοια (Κύμη-Αλιβέρι), τους Παξούς, τη Σκόπελο, επιλεγμένα μικρά νησιά του ανατολικού Αιγαίου και δήμους της Ανατ. Κρήτης καθώς και τον δήμο Μαρμαρά-Προποντίδος στην Χαλκιδική
– 166 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Απανθρακοποίησης των Νησιών (με δυνατότητα πρόσθετων έργων έως 450 εκατ. ευρώ εάν τα έσοδα από τα δικαιώματα εκπομπών ρύπων αυξηθούν) για έργα ύδρευσης αλλά και «φραγμάτων-ταμιευτήρων πολλαπλού σκοπού». Τα έργα πολλαπλού σκοπού θα περιλαμβάνουν σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), μονάδες αφαλάτωσης ενώ διερευνάται και η δυνατότητα προσθήκης δεξαμενών αντλησιοταμίευσης (με χρήση θαλασσινού νερού στα άνυδρα νησιά) ώστε αφενός να καλύπτονται οι ανάγκες για την παράλληλη κάλυψη αναγκών ύδρευσης-άρδευσης, αλλά και να περιορίζεται το ενεργειακό κόστος της αφαλάτωσης.
-10 εκατ. ευρώ για αφαλατώσεις και αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών από τα έσοδα δικαιωμάτων εκπομπών, τα οποία διαχειρίζεται το Υπ. Ναυτιλίας και Νησ. Πολιτικής
Επίσης, κονδύλια έχουν προβλεφθεί για σημειακές χρηματοδοτήσεις από το Πράσινο Ταμείο και από τον «κουμπαρά» στον οποίο θα συγκεντρωθούν τα ποσά από την αύξηση (Απρίλιο έως Οκτώβριο) του τέλους ανθεκτικότητας στην Κλιματική Κρίση για ξενοδοχεία, καταλύματα και ενοικιαζόμενα ακίνητα μέσω πλατφόρμας που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός στην ΔΕΘ. Παράλληλα θα δοθεί η δυνατότητα δανεισμού ΔΕΥΑ και δήμων για έργα του ΤΑΑ.
