Υπό την σκιά της σπουδαίας «Μικρής ιστορίας για έναν φόνο »του Κριστόφ Κισλόφσκι που προβάλλεται σε επανέκδοση (μαζί με άλλες παλιές ταινίες) οι νέες ταινίες της κινηματογραφικής εβδομάδας που αρχίζει από σήμερα διαχειρίζονται θέματα της εποχής εμπνευσμένα από αληθινές ή μη ιστορίες.
Βαθμολογία
5: εξαιρετική
4: πολύ καλή
3: καλή
2: ενδιαφέρουσα
1: μέτρια
0: απαράδεκτη
***
«20.000 είδη μελισσών» (20.000 especies de Abejas)
Παραγωγή: Ισπανία, 2023
Σκηνοθεσία: Σοφία Οτέρο, Πατρίτσια-Λόπες Αρναϊθ κ.α.
Ακολουθώντας το πνεύμα και τις τάσεις της εποχής μας, η πρωτοεμφανιζόμενη σκηνοθέτρια Εστιμπαλίθ Ουρεσόλα Σολαγουρέν παρακολουθεί εδώ το παράξενο καλοκαίρι ενός οκτάχρονου παιδιού (Σοφία Οτέρο) που είναι αγόρι αλλά νιώθει κορίτσι, κάτι που από μόνο του αποτελεί το flip side της σχετικά πρόσφατης ταινίας «Απέραντη αγάπη» (2022) του Εμανουέλε Κριαλέζε όπου ένα κορίτσι νιώθει σαν αγόρι και έτσι συμπεριφέρεται. Δίνοντας και αυτή η ταινία σημασία στην στάση της μάνας (Πατρίτσια-Λόπες Αρναϊθ) απέναντι στην σύνθετη αυτή κατάσταση (στην ταινια του Κριαλέζε μάνα είναι η Πενέλοπε Κρουζ) τα «20.000 είδη μελισσών» αναζητούν (και βρίσκουν) τον τρόπο να κατανοήσουν έναν εύθραυστο, ευαίσθητο εσωτερικό κόσμο.
Γιατί η Σολαγουρέν λειτουργεί με τρυφερότητα και αγάπη ακόμα και όταν η ταινία της εξετάζει την στάση των τρίτων απέναντι στην συμπεριφορά του παιδιού. Το δύσκολο αυτό θέμα που κινηματογραφείται με ακρίβεια, αξίζει να σημειωθεί ότι είχε ως πηγή έμπνευσης την περίπτωση αυτοκτονίας ενός 16χρονου τρανς στην Χώρα των Βάσκων. Παρ’ όλ’ αυτά, η ματιά της σκηνοθέτριας στάζει ελπίδα, αναζητεί την αισιοδοξία, θέλει το φως να επικσιάσει το σκότος. Εστω και αν στην πραγματικότητα, πολύ πιθανόν να συμβαίνει το αντίθετο.
Τουλάχιστον δέκα ταινίες με «ιστορίες ενηλικίωσης» έχουν προβληθεί στις αίθουσες μέσα στο τελευταίο έτος – αρκεί να θυμηθεί κανείς το «Ζωντανό πνεύμα» από την Πορτογαλία, την συμπαραγωγής Ολλανδίας – Βελγίου «Σπίθα στη θάλασσα», το «Με τα μάτια της Νταλβά» επίσης από το Βέλγιο και την Ολλανδία, το «Τοτέμ» από την Ισπανία, το «Νέο αγόρι» από την Αυστραλία, την «Μαμά Γκλόρια» από την Γαλλία ,το «Αλάνι» από την Αγγλία, το «Λευκό Πουλί» από την Γαλλία, τη «Λίμνη Φάλκον» από τον Καναδά, τους «Κουραμπιέδες απο χιονι» από την Ελλάδα, ακόμα και το κινούμενο σχέδιο «Το αγόρι και ο ερωδιός» από την Ιαπωνία.
Το θέμα μοιάζει πλέον εξαντλημένο, ή λιγάκι της μόδας, παρότι οι περισσότερες από αυτές τις ταινίες είναι – τουλάχιστον – ευπρεπείς και από πλευράς θέματος, ενδιαφέρουσες και καλοπαιγμένες. Σε αυτή την λίστα προστίθεται και αυτή η ιδιαίτερη ισπανική παραγωγή, η οποία μετά την βράβευσή της στο φεστιβάλ του Βερολίνου για την ερμηνεία της ανήλικης πρωταγωνίστριες της Σοφία Οτέρο, υπήρξε υποψήφια για 14 Γκόγια κερδίζοντας τρία (πρωτοεμφανιζόμενης Σκηνοθεσίας, Καλύτερου Β’ Γυναικείου Ρόλου (Ανε Γκαμπαραίν) και Καλύτερου Πρωτότυπου Σεναρίου 2024.
Βαθμολογία: 3
ΑΘΗΝΑ: ΚΑΡΜΕΝ – ΣΤΕΛΛΑ –ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ –ΟΡΦΕΑΣ ΣΑΡΩΝΙΔΑ – ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΑ – COOL TYMVOS – ΒΑΡΚΙΖΑ – ΜΙΜΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ κ.α.
***
Το σύνδρομο των πρώην εραστών (Le Syndrome Des Amours Passes)
Παραγωγή: Γαλλία, 2023
Σκηνοθεσία: Αν Σιρό και Ραφαέλ Μαλμπονί
Ηθοποιοί: Λουσί Ντεμπέ, Λαζάρ Γκουσό κ.α.
Αυτή η ταινία μοιάζει κάπως με παραλλαγή των «Τσακισμένων λουλουδιών» του Τζιμ Τζάρμους, όπου ο Μπιλ Μάρεϊ αναζητούσε την μητέρα του παιδιού του επισκεπτόμενος τις πρώην του. Εδώ, σε πιο «ανάλαφρους» τόνους και στα γαλλικά – κάτι που σημαίνει πολύ περισσότερα λόγια – το θέμα είναι πραγματεύεται η προσπάθεια ενός παντρεμένου ζευγαριού (Λουσί Ντεμπέ, Λαζάρ Γκουσό) να ξεπεράσει το «Σύνδρομο του πρώην». Τι είναι αυτό το σύνδρομο; Είναι το εσωτερικό μπλοκάρισμα το οποίο οι δύο αυτοί άνθρωποι νιώθουν εξαιτίας κάποιας παλιάς σχέσης τους, μια κατάσταση μυαλού που τους απαγορεύει να …κάνουν παιδί! Και πως μπορούν να βγουν από το αδιέξοδο; Με το να συναντήσουν ξανά όλους τους πρώην τους, να κάνουν σεξ μαζί τους και να …απελευθερωθούν ψυχολογικά και συναισθηματικά.
Το θέμα, φυσικά, έχει προοπτικές και το παράξενο αυτό ζευγάρι, που όσο αταίριαστο δείχνει ,τόσο δεν είναι, σε κρατάει μαζί του. Η «περισυλλογή» των πρώην με τις φωτό και τα post it στο τοίχο του σαλονιού του, κάθε άλλο παρά εύκολη διαδικασία είναι (τουλάχιστον για την γυναίκα που έχει μεγαλύτερη λίστα). Αποτελεί πάντως το πιο δυνατό σημείο της ταινίας, μαζί με τις αντιδράσεις ορισμένων πρώην, οι οποίοι στο άκουσμα της «πρότασης» τα χάνουν (με διαφορετικούς τρόπους) προσφέροντας έτσι μπόλικο γέλιο.
Στην ουσία, με έναν πολύ πικάντικο τρόπο, αυτή η γλυκόπικρη ιντελεκτουέλ φάρσα αναρωτιέται για τα όρια που ένα ζευγάρι θα πρέπει ή δεν θα πρέπει να ξεπεράσει για να αποδείξει την γνησιότητα του έρωτά του. Αυτό, με πιο δραματικό τρόπο το είχε πει και η «Μεγάλη ανατριχίλα» από το 1983, στην οποία η Γκλεν Κλοουζ επιτρέπει στον άντρα της (Κέβιν Κλάιν) να μοιραστεί το ίδιο κρεβάτι με την παλιά τους συμφοιτήτρια (Μαίρη Κέι Πλέις) για να αποβάλλει το απωθημένο του.
Βαθμολογία: 2 ½
ΑΘΗΝΑ: CINE ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ – ΜΙΜΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ (Δευτ-Τετ) – ΦΙΛΙΠ – ΚΟΡΑΛΙ – ΘΕΣ/ΚΗ: ΠΑΝΟΡΑΜΑ
***
Clicquot, η γυναίκα πίσω από το μύθο (Widow Clicquot)
Παραγωγή: HΠΑ, 2024
Σκηνοθεσία: Τόμας Νάπερ
Ηθοποιοί: Χέιλι Μπένετ, Σαμ Ράιλι κ.α.
Ένα βιογραφικό δράμα εποχής που μας μεταφέρει στα τέλη του 18ου αιώνα και πραγματεύεται την προσπάθεια μιας γυναίκας να ορθώσει ανάστημα μπροστά στην καταπιεστική ανδροκρατούμενη κοινωνία στην οποία βρίσκεται παγιδευμένη και να διατηρήσει έτσι την επιχείρηση που κληρονόμησε μετά τον θάνατο του συζύγου της. Πρόκειται για την Βεβ Κλικό που αναλαμβάνει την πλοήγηση της παραμελημένης οικογενειακής οινοποιίας αλλά δεν μπορεί να κάνει το δικό της, ή τουλάχιστον αυτό που εκείνη πιστεύει ότι είναι σωστό επειδή ανήκει στο γυναικείο φύλο.
Με αργά βήματα (που τελικά είναι πιο αργά απ’ όσο θα έπρεπε) ο σκηνοθέτης Τόμας Νάπερ στοχεύει να δείξει πως με την επιμονή και το πείσμα της η Κλικό κατάφερε να ξεγλιστρήσει ανάμεσα από τις παγίδες και να μετατρέψει την στο στάδιο της χρεοκοπίας επιχείρηση στον θρύλο που όλοι πλέον γνωρίζουμε: σήμερα η Veuve Clicquot/ Χήρα του Clicquot είναι η δεύτερη πιο εμπορική σαμπάνια στο κόσμο, με άλλα λόγια μια αυτοκρατορία.
Βέβαια, παρότι ο σκηνοθέτης δείχνει τους τρόπους με τους οποίους η Κλικό βρίσκει τις λύσεις πρακτικών προβλημάτων, η ταινία δεν έχει και τόση σχέση με την κατασκευή και την διανομή της σαμπάνιας. Η ιστορία και η απόδοσή της βρίσκονται πιο κοντά στην λογική του #Metoo (θαρρείς ότι όλες οι ταινίες πια που ασχολούνται με μοναχικές, αποφασιστικές γυναίκες αλλοτινών εποχών θα πρέπει απαραιτήτως να έχουν αυτή την παράμετρο).
Η γενναία στάση μιας νέας γυναίκας απέναντι στο αρτηριοσκληρωτικό πατριαρχικό κατεστημένο είναι εδώ η «στρατευμένη» προτεραιότητα και στηρίζεται ευπρεπώς από την Χέιλι Μπένετ που με το παιξιμο της προσθέτει ζωντάνια σε ένα μάλλον πλαδαρό σύνολο που πολλές φορές φτάνει στα όρια της πλήξης όπως συχνά συμβαίνει με τις στρατευμένες ταινίες.
Βαθμολογία: 1 ½
ΑΘΗΝΑ: ΣΙΝΕ ΠΑΡΙ – ΔΕΞΑΜΕΝΗ – ΣΙΝΕ ΨΥΧΙΚΟ – ΛΙΛΑ – ΧΛΟΗ – ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΧΑΛΑΝΔΡΙ – ΦΙΛΙΠ – ΑΜΥΝΤΑΣ – ΝΟΣΤΑΛΓΙΑ – ΣΙΝΕ ΒΟΤΣΑΛΑΚΙΑ κ.α. ΘΕΣ/ΚΗ: ΑΛΕΞ
***
ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΕΙΣ
Το σινεφίλ γεγονός της τρέχουσας κινηματογραφικής εβδομάδας είναι η προβολή και πάλι στις αίθουσες της «Μικρής ιστορίας για έναν φόνο» (Dekalog, piec, Πολωνία, 1990) πέμπτης κατά σειρά ταινίας των δέκα του «Δεκαλόγου» που ο Πολωνός σκηνοθέτης Κριστόφ Κισλόφσκι (1941-1994) σκηνοθέτησε για την τηλεόραση της χώρας του εμπνευσμένος από τις Δέκα Εντολές.
Κατ’ αρχάς να θυμίσουμε ότι όλες οι ιστορίες του «Δεκαλόγου» είναι προσαρμοσμένες στην πολωνική κοινωνία της εποχής που γυρίστηκαν (τέλη της δεκαετίας του 1980) και η συγκεκριμένη, είναι εμπνευσμένη από την εντολή «Ού φονεύσεις». Επίσης,όπως η «Μικρή ερωτική ιστορία», η «Μικρή ιστορία για έναν φόνο» προβλήθηκε εμπορικά σε ελληνικές αίθουσες στην εποχή της και μάλιστα αυτές οι δύο ταινίες είναι είναι οι μόνες ταινίες του «Δεκαλόγου» που βρήκαν κινηματογραφική διανομή στην Ελλάδα (αργότερα όλος ο «Δεκάλογος» μεταδόθηκε από την Κρατική Τηλεόραση).
Πρόκειται για το ανατριχιαστικό χρονικό ενός φόνου με κέντρο βάρους έναν «δολοφόνο χωρίς αιτία», ένα νεαρού που αποφασίζει να σκοτώσει Ο «σφιχτός» χρόνος της ταινίας που δεν ξεπερνά τα 57’ λεπτά μοιράζεται σε τρία πρόσωπα: ο δολοφόνος (Μίροσλαβ Μπάκα), το θύμα, ένας οδηγός ταξί (Γιαν Τέρσατζ) και ο δικηγόρος υπεράσπισης του δολοφόνου (Κρίστοφ Γκλόμπιτζ). Όμως η υπόθεση στο δικαστήριο μοιάζει να έχει προδιαγεγραμμένο τέλος, οπότε η δικαστική διαμάχη δεν απέχει πολύ από το θέατρο του παραλόγου.
Μέσα από αυτή την εξαιρετικά δυσάρεστη ιστορία που όμως είναι γυρισμένη με αξιοθαύμαστη λιτότητα και – κυρίως – συναισθηματική απόσταση του δημιουργού από τα γεγονότα, αποτυπώνεται λεπτομερώς το μαύρο, μίζερο κοινωνικό πρόσωπο της Βαρσοβίας της εποχής, του οποίου την ασχήμια ο Κισλόφσκι ταυτίζει με την ασχήμια του ίδιου του φόνου. Μάλιστα, ο φόνος έχει κτηματογραφηθεί με όλες τις ανατριχιαστικά φρικτές λεπτομέρειές του. Η σκηνή του φόνου είναι τόσο σκληρά ρεαλιστική που σχεδόν σε απωθεί, γεγονός που την κάνει ακόμα πιο αξέχαστη (προσωπικά θεωρώ ότι είναι ο πιο συγκλονιστικά ρεαλιστικός φόνος στην Ιστορία του κινηματογράφου μυθοπλασίας).
Παράλληλα ο σκηνοθέτης θέτει ερωτήματα για την ίδια την φύση της δικαιοσύνης που ως διαδικασία αποκτά την εικόνα μιας παράλογης επιχείρησης εκδίκησης με τον δολοφόνο να πληρώνει για την ανομολόγητη πράξη του με το ίδιο νόμισμα. Όλα αυτά δε, απεικονίζονται χωρίς ιδιαίτερη δραματοποίηση, λες και ο Κισλόφσκι χειρίζεται ένα ντοκιμαντέρ για την ανομολόγητη αυτή πράξη του χωρίς αιτία φόνου. Κατά κάποιο τρόπο, η ταινία σου δίνει την αίσθηση ότι παρακολουθείς το αριστουργηματικό «Εν ψυχρώ» (In cold blood) του Ρίτσαρντ Μπρουκς, χωρις όμως την αφηγηματική γλαφυρότητα που είναι το χαρακτηριστικό του Αμερικανικού κινηματογράφου. Το σοκ μένει μέσα σου για πάντα.
Βαθμολογία: 4
ΑΘΗΝΑ: ΖΕΦΥΡΟΣ – ΑΜΙΚΟ – ΑΝΕΣΙΣ
***
Πολλά χρόνια πριν το δικαστικό δράμα γίνει «είδος» (και μάλιστα πολύ αγαπητό), ο Οτο Πρέμινγκερ με την σφιχτή, πυκνή, άρτια παιγμένη αλλά συγχρόνως απομυθοποιητικη «Ανατομία ενός εγκλήματος» (Anatomy of a murder, ΗΠΑ, 1957), υπογραμμίζει μια πραγματικότητα που ζούμε στο πετσί μας: σε πολλές περιπτώσεις η αλήθεια είναι το λιγότερο που ενδιαφέρει αφού ο εντυπωσιασμός και η φιγούρα στις μονομαχίες των δικηγόρων «κλέβουν» την παράσταση και μπορούν ακόμα και να αποπροσανατολίσουν.
Εδώ, ο Τζέιμς Στιούαρτ σε μια «χαμηλότονη» αλλά δυναμική ερμηνεία υποδύεται τον αφοσιωμένο, πεισματάρη, πανέξυπνο αλλά και παμπόνηρο δικηγόρο ο οποίος θα αναλάβει την πιο περίπλοκη υπόθεση της καριέρας του: να υπερασπιστεί έναν αινιγματικό άντρα (Mπεν Γκαζάρα) ο οποίος κάθεται στο εδώλιο του κατηγορουμένου για τη δολοφονία του φερόμενου ως βιαστή της συζύγου του (Λι Ρέμικ). Πασίγνωστες ταινίες όπως η «Ετυμηγορία» του Σίντνεϊ Λουμέτ, η «Ακρη του νήματος» του Ρίτσαρντ Μαρκάν και η πρόσφατη «Ανατομία μιας πτώσης» της Σουζάν Τριέ, έχουν προφανώς εμπνευστεί από αυτή την ταινία η οποία προτάθηκε για επτά Όσκαρ αλλά δεν κέρδισε πουθενά (ήταν υποψήφια στις κατηγορίες καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, Α’ ανδρικού ρόλου- Στιούαρτ, Β’ ανδρικού ρόλου -Τζορτζ Σ. Σκοτ και Αρθουρ Ο’ Κόνελ, σεναρίου, μοντάζ και φωτογραφίας σε ασπρόμαυρη ταινία). Να σημειωθεί η «Ανατομία ενός εγκλήματος» θεωρείται πλέον μνημείο για το είδος του και το 2012 επιλέχθηκε από τη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου ως μέρος του Εθνικού Μητρώου Κινηματογράφου για την πολιτιστική, ιστορική και αισθητική της σημασία.
Βαθμολογία: 3 ½
ΑΘΗΝΑ: ΑΜΙΚΟ – ΟΑΣΙΣ
***
Στο πλαίσιο του μεγάλου αφιερώματος στον κλασικό ιαπωνικό κινηματογράφο που διοργανώνει η εταιρία NEW STAR ως τον Οκτώβριο, σειρά έχουν οι «Σταυρωμένοι εραστές» (Chikamatsu Monogatari, 1954) του Κένζι Μιζογκούτσι (1898-1956), του οποίου δυο ακόμα ταινίες έχουν παιχτεί στο αφιέρωμα και είναι οι «Ουγκέτσου Μονογκατάρι» και «Επιστάτης Σάνσο».
Διασκευή ενός θεατρικού έργου του Τσικαματσου Μονζαεμον , η ταινία συνδυάζει την αισθητική του θεάτρου Καμπούκι με εκείνη του θέατρου μαριονετών και καταγράφει την τραγική ιστορία ενός «παράνομου» ζευγαριού στη φεουδαρχική Ιαπωνία του 17ου αιώνα. Ο έρωτας μιας πλουσιας (Κιόκο Καγκάουα), για τον φτωχό υπάλληλο (Καζούο Χασεγκάουα) νικά την αφάλεια που της παρέχει ο φιλοχρήματος, εύπορος σύζυγός της (Εϊτάρο Σιντό) και η φυγή δείχνει να είναι η μόνη ελπίδα. Όμως το πείσμα του τελευταίου για εκδίκηση δεν έχει όριο σε αυτό το κοκτέιλ ρομάντζου, ιαπωνικής παράδοσης και απίστευτης σκληρότητας, στοιχεία που εναρμονίζονται θαυμάσια για την δημιουργία ενός κομψοτεχνήματος.
Βαθμολογία: 3 ½
ΑΘΗΝΑ: ΑΤΕΝΕ
***
Είναι κι αυτές…
Προβάλλονται τέλος δύο ακόμα «μεγάλες» νέες ταινίες που για λόγους που δεν δόθηκαν οι εταιρείες διανομής τους δεν παρουσίασαν στους δημοσιογράφους. Η επίσημη σύνοψη της «Παγίδας» (The trap, 2024) του Μ. Νάιτ Σιάμαλαν με τους Τζος Χαρτνέτ, Αριελ Ντόναγκιου λέει ότι «ένας πατέρας και η έφηβη κόρη του πηγαίνουν σε μία ποπ συναυλία, όπου συνειδητοποιούν ότι βρίσκονται στο επίκεντρο ενός νοσηρού ιστού.» Σύμφωνα με την επίσημη συνοψη του «Borderlands» (ΗΠΑ, 2024) του Ελι Ροθ με τους Κέιτ Μπλάνσετ, Τζέιμι Λι Κέρτις, «μια διαβόητη κυνηγός επικηρυγμένων επιστρέφει απρόθυμα στον πλανήτη της για μια αποστολή και στην πορεία συμμαχεί με άλλα ιδιόρρυθμα πλάσματα του σύμπαντος για τον πόλεμο εναντίον εξωγήινων τεράτων και ληστών για να βρουν και να προστατέψουν ένα κορίτσι που μπορεί να κρατά το κλειδί για αφάνταστη δύναμη.» Ο νοών νοείτω.
