Είκοσι χρόνια μετά, ο νους γυρίζει πίσω στις αναμνήσεις, στις δυσκολίες, και τελικά στις χαρές από την ετοιμασία και τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας του 2004.
Για πολύ καιρό, όμως, την ανάμνηση των αγώνων σκίαζε ένα αίσθημα λύπης.
Γιατί, ναι μεν οι Αγώνες πέτυχαν, άφησαν αποτύπωμα παραδείγματος σε ολόκληρο το Ολυμπιακό Κίνημα και κληρονομιά στην Ελλάδα, έκαναν ρεκόρ τηλεθέασης, αλλά στη χώρα μας απαξιώθηκαν, φορτώθηκαν με ψευδή οικονομικά στοιχεία, και η δημόσια περιουσία των σταδίων έμεινε στο μεγαλύτερο μέρος αναξιοποίητη.
Τα οικονομικά των Αγώνων
Ας ρίξουμε μια ματιά στα αληθινά στοιχεία για τα οικονομικά των Αγώνων που δεν επιδέχονται αμφισβήτηση γιατί στηρίζονται σε αριθμούς.
Αποτελούσε συμβατική ευθύνη του κράτους, η αποπεράτωση των αγωνιστικών και άλλων αναγκαίων εγκαταστάσεων και υποδομών, όπως αναλυτικά παρουσιάζονταν στο φάκελο διεκδίκησης των Αγώνων, και η παράδοσή τους στην Οργανωτική Επιτροπή για να προσθέσει τις Ολυμπιακές προσαρμογές και να διοργανώσει τους Αγώνες.
Με το πέρας των Αγώνων, η Οργανωτική Επιτροπή επανέφερε τις εγκαταστάσεις στην αρχική τους μορφή και τις παρέδωσε και πάλι στους κρατικούς φορείς ευθύνης τους σε άψογη κατάσταση.
«Γίναμε η μικρότερη χώρα που κατάφερε το μεγαλύτερο ανθρώπινο εγχείρημα σε καιρό ειρήνης, με τόσο αψεγάδιαστο τρόπο».
Η Οργανωτική Επιτροπή, από την άλλη πλευρά, είχε ευθύνη για την οργανωτική προετοιμασία και τέλεση των Αγώνων, συμπεριλαμβανομένων των ολυμπιακών προσαρμογών και της λειτουργίας των εγκαταστάσεων.
Η Οργανωτική Επιτροπή είχε ανεξάρτητο προϋπολογισμό: € 2.098.400.000. Αποτελείτο κυρίως από τα έσοδά της από τα τηλεοπτικά δικαιώματα, τις διεθνείς και τις εθνικές χορηγίες, τις υπηρεσίες διαμονής και φιλοξενίας της Ολυμπιακής Οικογένειας, τα δικαιώματα για την εμπορία προϊόντων, τα εισιτήρια.
Η τελική συμμετοχή του ελληνικού δημοσίου στον προϋπολογισμό της Οργανωτικής ήταν 7,25%, ήτοι € 151,9 εκατομμύρια. Ο προϋπολογισμός της Οργανωτικής Επιτροπής έκλεισε με πλεόνασμα € 130,6 εκατομμύρια, τα οποία απέδωσε στο ελληνικό δημόσιο.
Η κληρονομιά των Αγώνων σε υποδομές
Τα μεγάλα έργα, οι υποδομές πόλης, προγραμματισμένα προς υλοποίηση από καιρό, ήταν μεν υποχρέωση που είχε αναλάβει η κυβέρνηση με την ανάληψη της διοργάνωσης καθώς ήταν απαραίτητα για τους Αγώνες, ήταν όμως ταυτόχρονα έργα τα οποία στόχευαν και πέτυχαν τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των κατοίκων και των επισκεπτών της πόλης των Αθηνών.
Έργα όπως η Αττική οδός, ο Προαστιακός, το Τραμ, το Αεροδρόμιο, οι Λεωφόροι Μαραθώνος, Βάρης-Κορωπίου και Ποσειδώνος, ο εκσυγχρονισμός των μέσων μαζικής μεταφοράς, των υποδομών υγείας, η πρόσβαση ατόμων με ειδικές ανάγκες, κ.ά.
Επιπλέον εκσυγχρονίστηκαν και αναβαθμίστηκαν υφιστάμενες αθλητικές εγκαταστάσεις, τόσο αγωνιστικά στάδια όσο και προπονητήρια σε όλο το Λεκανοπέδιο, τα οποία παρέμειναν για τις ανάγκες αθλητών και πολιτών.
Δημιουργήθηκαν καταλύματα για την διαμονή συμμετεχόντων, όπως το Ολυμπιακό Χωριό και τα Χωριά Δημοσιογράφων τα οποία παρέμειναν και χρησιμοποιούνται. Όπως έγινε και με το κτίριο του Διεθνούς Κέντρου Ραδιοτηλεοπτικής Αναμετάδοσης (IBC) που λειτουργεί ως εμπορικό κέντρο και με την αναβάθμιση του κτιρίου για το Κέντρο Τύπου (MPC) που σήμερα χρησιμοποιεί η Πολιτική Προστασία.
Σημαντική ήταν η κληρονομιά σε τεχνολογική υποδομή που άφησε η Οργανωτική Επιτροπή. Ειδικά ο τεχνολογικός εξοπλισμός του Κέντρου Διοίκησης Αγώνων ήταν ο πλέον εξελιγμένος και άριστος διεθνώς.
Διασφάλιζε τη σύνδεση του Κέντρου με όλες τις Ολυμπιακές Εγκαταστάσεις στο Λεκανοπέδιο αλλά και στις Ολυμπιακές Πόλεις για όλα τα επιχειρησιακά θέματα, από την έκδοση των αποτελεσμάτων αγώνων μέχρι τη διακίνηση των διαπιστευμένων οχημάτων.
Συνέδεε, δηλαδή, και ήλεγχε συνολικά 105 Ολυμπιακές Εγκαταστάσεις, Αγωνιστικές και μη, συν 43 Ανεξάρτητα Προπονητήρια. Θα μπορούσε να είναι η υποδομή για τη λειτουργία του Κέντρου Ελέγχου της Πολιτικής Προστασίας.
Η κληρονομιά για τον ελληνικό αθλητισμό
Ποικίλα ήταν τα οφέλη για τον ευρύτερο χώρο του Ελληνικού Αθλητισμού.
Δημιουργήθηκαν χώροι άθλησης για όλα τα Ολυμπιακά Αθλήματα.
Ως οργανώτρια χώρα είχαμε δικαίωμα συμμετοχής σ’ όλα τα Αθλήματα του Ολυμπιακού προγράμματος, χωρίς διαδικασία πρόκρισης. Αυτό ήταν η ευκαιρία για ένα μεγάλο αριθμό αθλητών να επωφεληθούν από το εντατικό πρόγραμμα προετοιμασίας. Ιδιαίτερα ωφελημένοι ήταν αθλητές σε όχι γνωστά αθλήματα στην Ελλάδα.
Οι Αθλητικές Ομοσπονδίες απέκτησαν στελέχη με εξειδικευμένες γνώσεις, αρχικά λόγω της συμμετοχής τους στην προετοιμασία όλων των αθλημάτων, αλλά και λόγω της εκπαίδευσής τους σαν κριτές αγώνων.
Καθιερώθηκαν οι πιο σύγχρονοι τρόποι προετοιμασίας των πρωταθλητών με τον ανάλογο εξοπλισμό.
Αναγνωρίστηκε και εξοπλίστηκε ανάλογα το Κέντρο Αντί Ντόπινγκ των Αθηνών
Οι εκατό Αθλητικοί δημοσιογράφοι που εργάστηκαν από το 2000 στην Οργανωτική Επιτροπή είχαν την ευκαιρία –χωρισμένοι σε ομάδες αθλημάτων– να παρακολουθήσουν Παγκόσμια Πρωταθλήματα, Γεν. Συνελεύσεις, Σεμινάρια Εκπαίδευσης σε κανονισμούς. Στόχος ήταν η επιμόρφωση κυρίως σε άγνωστα στη χώρα μας Ολυμπιακά Αθλήματα.
Η άυλη κληρονομιά των Αγώνων
Η άυλη κληρονομιά που δημιούργησε η Οργανωτική Επιτροπή αφορά στην εκπαίδευση και στον τρόπο εργασίας του ανθρώπινου δυναμικού, στον εθελοντισμό, στην ομαδική δουλειά και στη συνεργασία μεταξύ φορέων.
13.710 άτομα διαπιστευμένο προσωπικό της Οργανωτικής Επιτροπής, 39.494 διαπιστευμένοι εθελοντές, και 73.000 διαπιστευμένο προσωπικό υπεργολάβων. Σε όλους αυτούς ανήκει ένα μεγάλο μέρος της επιτυχίας.
Όλοι αυτοί εκπαιδεύτηκαν συστηματικά για τη συγκεκριμένη θέση που είχε ο καθένας με ένα στόχο, τον μονόδρομο της επιτυχίας. Και πέτυχαν απόλυτα. Όλο αυτό το ανθρώπινο δυναμικό απέκτησε μια παρακαταθήκη σε εξειδικευμένη γνώση και εμπειρία, που σίγουρα τους ωφέλησε στη μετέπειτα επαγγελματική τους πορεία.
«Ο προϋπολογισμός της Οργανωτικής Επιτροπής έκλεισε με πλεόνασμα € 130,6 εκατομμύρια, τα οποία απέδωσε στο ελληνικό δημόσιο».
Ειδικά για τους 39.494 εθελοντές, οι οποίοι επιλέχθηκαν από 168.001 αιτήσεις υποψηφίων, πρέπει να σημειωθεί ότι ήταν η πρώτη φορά στην Ελλάδα που δημιουργήθηκε τόσο μεγάλο και επιτυχημένο κίνημα εθελοντών.
Μέρος της άυλης κληρονομιάς των Αγώνων είναι επίσης η συνεργασία μεταξύ φορέων που προώθησε η Οργανωτική Επιτροπή προκειμένου να συντονίσει την έγκαιρη ολοκλήρωση των εγκαταστάσεων και των έργων υποδομής.
Επιπλέον, για την εκπαίδευση των στελεχών που συμμετείχαν στην οργανωτική προσπάθεια και στον συντονισμό του τρόπου λειτουργίας της πόλης κατά τη διάρκεια των Αγώνων, σχηματίστηκαν ομάδες με τα εμπλεκόμενα Υπουργεία (Δημοσίων Έργων, Υγείας, Μεταφορών, Δημόσιας Τάξης, και άλλων), με τους 42 Δήμους της Αττικής και τους Δήμους των Ολυμπιακών Πόλεων, καθώς και με τους Κοινωνικούς Εταίρους και άλλους φορείς.
Από αυτή τη συνεργασία αναδείχθηκαν αξιόλογα στελέχη που, με πίστη, πειθαρχία και χρονοπροσήλωση, έφεραν σε πέρας ένα τεράστιο έργο. Αναδείχθηκαν επίσης μέθοδοι και συστήματα συνεργασίας και συντονισμού, που οδήγησαν γενικότερα σε μια αλλαγή νοοτροπίας.
Τέλος, μέρος της άυλης κληρονομιάς των Αγώνων είναι αυτή που δημιουργήθηκε από την ευρύτερη συναίνεση και συμμόρφωση των πολιτών με τις δύσκολες απαιτήσεις της λειτουργίας της πόλης σε καιρό Αγώνων, και το πώς αυτό επιτεύχθηκε.
Η Οργανωτική Επιτροπή έγκαιρα και συστηματικά, πόρτα-πόρτα, με συναντήσεις, με έντυπα, με ανακοινώσεις, με διαφημίσεις, προέβη σε λεπτομερή ενημέρωση του κοινού, των πολιτών, για τις συγκεκριμένες επιπτώσεις της Ολυμπιακής λειτουργίας στην περιοχή τους, στον τρόπο ζωής τους (για τις Ολυμπιακές Λωρίδες, για τις Ζώνες Ελεγχόμενης Στάθμευσης, για τις Ζώνες Ελεγχόμενης Κυκλοφορίας, κλπ.), εξηγώντας διεξοδικά γιατί αυτοί οι περιορισμοί ήταν απαραίτητοι για τη διεξαγωγή των Αγώνων και ζητώντας τους ευθέως την κατανόηση, συμμόρφωση και συμμετοχή τους προκειμένου για την επιτυχή διεξαγωγή των Αγώνων. Και οι πολίτες κατανόησαν και συμμετείχαν.
Επίλογος
Νομίζω ότι όλοι θα συμφωνήσουμε ότι η απαξίωση αυτής της μοναδικής κληρονομιάς ήταν μεγάλη χαμένη ευκαιρία για τη χώρα. Ήταν άδικο για εκατομμύρια Έλληνες που ένιωσαν υπερήφανοι.
Ήταν άδικο επίσης για την Πρόεδρο, κυρία Γιάννα Αγγελοπούλου, για τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της Οργανωτικής Επιτροπής και για όλους όσους εργάστηκαν και μόχθησαν για τη μοναδική αυτή επιτυχία. Τον μοναδικό αυτό θρίαμβο.
Όλοι έδωσαν ό,τι καλύτερο είχαν με πειθαρχία, συνέπεια, εργατικότητα και, κυρίως, ενθουσιασμό, και διέψευσαν όλους αυτούς που ετοίμαζαν τα λόγια της παρηγοριάς για την αποτυχία. Η εικόνα της χώρας μας άλλαξε στα μάτια και στην εκτίμηση όλου του κόσμου. Γίναμε η μικρότερη χώρα που κατάφερε το μεγαλύτερο ανθρώπινο εγχείρημα σε καιρό ειρήνης, με τόσο αψεγάδιαστο τρόπο.
Η κληρονομιά των Αγώνων άφησε το αποτύπωμά της ζωντανό. Πιστεύω ότι ποτέ δεν είναι αργά. Μπορούμε ακόμη να αξιοποιήσουμε την κληρονομιά των Αγώνων. Να ψάξουμε το μυστικό της επιτυχίας τους. Και να το καταστήσουμε οδηγό δράσης, για νέες επιτυχίες της χώρας μας.-
*Ο Μάρτων Ο. Σίμιτσεκ διετέλεσε Επικεφαλής Διοίκησης Επιχειρήσεων Αγώνων και Εντεταλμένος Σύμβουλος Οργανωτικής Επιτροπής «ΑΘΗΝΑ 2004».
