Χαρίλαος Φλωράκης: Ένας ιστορικός ηγέτης της Αριστεράς

Οι άγνωστες πτυχές της ζωής του αγωνιστή και επαναστάτη Χαρίλαου Φλωράκη ξετυλίγονται στις σελίδες του βιβλίου της Νίτσας Λουλέ Θεοδωράκη «Οι Ηγέτες της Μεταπολίτευσης: Χαρίλαος Φλωράκης» που κυκλοφορεί αυτήν την Κυριακή – 11 Αυγούστου 2024 – μαζί με «Το Βήμα».

Ο Χαρίλαος Φλωράκης, γεννημένος στις 20 Ιουλίου 1914, πέθανε σε ηλικία 91 ετών στις 22 Μαΐου του 2005.

«ΤΟ ΒΗΜΑ» της 24ης Μαΐου και ο Λάμπρος Σταυρόπουλος ξεχώρισαν κομβικές στιγμές της ζωής και της πορείας του ιστορικού ηγέτη της Αριστεράς.

«Εκ των κορυφαίων πολιτικών μορφών της Μεταπολίτευσης, ο εκλιπώς κομμουνιστής ηγέτης σφράγισε “από τ’ αριστερά” την πολιτική ζωή του τόπου.

«Πάλι θα αγωνιζόμουνα»

»Σε κάποιες από τις ιδιόχειρες σημειώσεις του – από εκείνες που έγραφε αναπολώντας τους αγώνες, τους διωγμούς, τις θυσίες, τις νίκες και τις ήττες του αριστερού κινήματος στην Ελλάδα-, ο Χ. Φλωράκης σημειώνε:

“Αν έμοιαζα του Φάουστ και ξανάρχιζα τη ζωή μου από την αρχή, τι θα έκανα; Και πάλι κομμουνιστής θα γινόμουνα και πάλι θα αγωνιζόμουνα και πάλι θα πολεμούσα – με λιγότερα ή περισσότερα λάθη, αδιάφορο – για την πατρίδα, τη δημοκρατία, την κοινωνική δικαιοσύνη και τον σοσιαλισμό. Και δύναμη στη γη που να με αναγκάσει να χάσω την πίστη μου στον αγώνα δεν υπάρχει”.

»Αυτό το τήρησε με το παραπάνω ο επί 17 συναπτά έτη αδιαμφισβήτητος “τιμονιέρης” του ΚΚΕ παραμένοντας ως το τέλος ένας “αμετανόητος” κομμουνιστής, αφοσιωμένος στο κόμμα του και στην υπεράσπιση των λαϊκών δικαιωμάτων.

»Ο Χ. Φλωράκης άφησε εποχή ως ο κομμουνιστής ηγέτης που τόλμησε γενναία πολιτικά άλματα και δεν δίστασε να υπερβεί τις κομματικές περιχαρακώσεις στον πολιτικό διάλογο, αλλά και τις ευρύτερες συναινέσεις, με αποκορύφωμα την κυβέρνηση συνεργασίας του ενιαίου ΣΥΝ με τη ΝΔ του 1989 και την οικουμενική κυβέρνηση Ζολώτα του ίδιου χρόνου.

Από τα Άγραφα στη Σχολή Ικάρων και τα ΤΤΤ

»Γεννήθηκε στο Παλιοζογλόπι των Θεσσαλικών Αγράφων τον Ιούλιο του 1914 και καταγόταν από οικογένεια εύπορη. Ο πατέρας του, Γιάννης Φλωράκης, ήταν ξυλέμπορος.

»Ως μαθητής ήταν καλός αλλά άτακτος, όπως έχει διηγηθεί ο ίδιος, λέγοντας μάλιστα ότι η μητέρα του, Στυλιανή, ήταν αυστηρή και δεν ήταν λίγες οι φορές που του “τις έβρεχε”.

»Το 1933 η οικογένεια Φλωράκη μετακομίζει στην Αθήνα. Ο Χαρίλαος δίνει εξετάσεις στη Σχολή Ικάρων, αλλά τα παρατάει και στη συνέχεια μπαίνει στη σχολή των τηλεγραφητών (ΤΤΤ).

»Ήδη, έναν χρόνο πριν, είχε ενταχθεί στην ΟΚΝΕ προτού ακόμη τελειώσει το Γυμνάσιο της Καρδίτσας. Στους “τριατακτικούς” ήταν γραμματέας της Αριστερής Παράταξης.

»Στον στρατό υπηρέτησε στο Τάγμα Τηλεγραφητών στη Θεσσαλονίκη, όπου θα γνωριστεί με τον Βασίλη Τσιτσάνη.

Από την ΟΚΝΕ στο βουνό

»Η κομματική διαδρομή του συνδέεται με την ανασυγκρότηση του ΚΚΕ το 1941. Είναι η χρονιά που περνά από την ΟΚΝΕ στο κόμμα δραστηριοποιούμενος πάντα μέσα από τους “τριατακτικούς” και το 1942 πρωτοστατεί στην οργάνωση της απεργίας τους.

»Είκοσι πέντε ετών βγαίνει στο βουνό με τον ΕΛΑΣ (στην Πάρνηθα). Το 1945 έγινε μέλος της Επιτροπής Πόλης της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας και ως τον Έμφυλιο είχε αναδειχθεί ως στρατιωτικό στέλεχος.

»Στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ) αναλαμβάνει διοικητής της 1ης Μεραρχίας Θεσσαλίας, ενώ τον Ιούνιο του 1949 περνά στον Γράμμο και εν όψει του κύριου χτυπήματος στο Βίτσι ηγείται επίλεκτου αποσπάσματος 1.500 ανδρών με στόχο τον αντιπερισπασμό στην Κεντρική Ελλάδα, έχοντας στο πλάι του ως “πολιτικό επίτροπο” τον Νίκο Μπελογιάννη.

»Ο “ελιγμός” της μεραρχίας του “καπετάν Γιώτη”, όπως ήταν το ψευδώνυμό του, θα μείνει στη στρατιωτική ιστορία και θα διδαχθεί στις στρατιωτικές ακαδημίες.

Μετά τον Εμφύλιο

»Μετά την ήττα πέρασε στην Αλβανία, όπως και τόσες χιλιάδες μαχητές του ΔΣΕ, για να καταλήξει στην Τασκένδη. Το 1950 πηγαίνει στη Μόσχα και σπουδάζει στη Στρατιωτική Ακαδημία Φρούνζε. Ο Ν. Ζαχαριάδης, γραμματέας ακόμα τότε του ΚΚΕ (καθαιρέθηκε το 1956), θεωρώντας ότι παρά τη δεινή ήττα του Δημοκρατικού Στρατού το 1949 το ΚΚΕ “δεν είχε πει την τελευταία του κουβέντα” (το “δόγμα” του ήταν: “με το όπλο παρά πόδα”), έστειλα κάποια επιφανή στελέχη στη Στρατιωτική Ακαδημία για να προετοιμάσει τους νέους στρατιωτικούς ηγέτες. Έτσι βρέθηκε και ο Χ. Φλωράκης στην Ακαδημία Φρούνζε, απ’ όπου απεφοίτησε το 1953 με “άριστα”.

»Φλωράκης και Μπελογιάννης ήταν για τον Ζαχαριάδη ένα ηγετικό “δίδυμο” το οποίο δύσκολα θα μπορούσε να αντικατασταθεί, όπως είχε εκμυστηρευτεί ο ίδιος στο βουνό. Στη συνέχεια πηγαίνει στη Ρουμανία, όπου διευθύνει την Κομματική Σχολή του ΚΚΕ.

Στο εδώλιο του Στρατοδικείου

»Το 1954 στέλνεται από το κόμμα παράνομος στην Ελλάδα. Θα συλληφθεί, θα φυλακισθεί και στη συνέχεια θα εξοριστεί. Οι δίκες του 1960 έμειναν στη σύγχρονη πολιτική ιστορία. Στο εδώλιο του Στρατοδικείου της οδού Αρσάκη κάθησαν συνολικά 42 αγωνιστές, κατηγορούμενοι για “κατασκοπεία” βάσει του νόμου 375.

»Ο πρόεδρος του Στρατοδικείου συνταγματάρχης Φ. Ανδρεόπουλος ρωτάει τον Φλωράκη γιατί εξακολουθεί να παραμένει αφοσιωμένος στο ΚΚΕ. Κι εκείνος του απαντά:

“To δικαστήριό σας είναι υποχρεωμένο με την απόφασή του να δώσε απάντηση σε ορισμένα ερωτήματα: αν το να έχει κανείς ιδανικά, το να αγωνίζεται για την εθνική ανεξαρτησία και τη δημοκρατία στην Ελλάδα είναι προδοσία ή όχι”.

»Ο βασιλικός επίτροπος πρότεινε για τους Χ. Φλωράκη, Κ. Λουλέ και Δ. Δάλα την εσχάτη των ποινών: θάνατο. Για τους υπόλοιπους ισόβια δεσμά ή άλλες ποινές. Τελικώς το δικαστήριο θα καταδικάσει τους τρεις σε ισόβια κάθειρξη.

»Ο Χ. Φλωράκης στέλνεται στις φυλακές της Κέρκυρας, στη συνέχεια στα Γιούρα, για να καταλήξει στις φυλακές της Αίγινας. Συνολικά έκανε 18 χρόνια φυλακή και εξορία (κατά τη δικτατορία εκτοπίστηκε για τρία χρόνια στη Γυάρο, στη Λέρο και στον Ωρωπό).

Διάσπαση

»Η διάσπαση του ΚΚΕ κατά τη 12η Ολομέλεια του 1968 τον βρήκε στην εξορία. Τέσσερα χρόνια μετά, τον Αύγουστο του 1972, μαζί με τον Κώστα Λουλέ, αχώριστο σύντροφο και φίλο, και τη Ρούλα Κουκούλου, σύζυγο του Ζαχαριάδη, θα διαφύγει μέσω Γαλλίας στην Ουγγαρία.

»Στη 17η Ολομέλεια της ίδιας χρόνιας εκλέγεται παμψηφεί γενικός γραμματέας του ΚΚΕ. Τον Ιούλιο του ’73, λίγο πριν από την αυτοκτονία του Ζαχαριάδη, είχε προθυμοποιηθεί να πάει στη Σιβηρία, όπου βρισκόταν εξόριστος ο άλλοτε ηγέτης του κόμματος, αλλά όπως θυμούνται παράγοντες του ΚΚΕ ύστερα από τόσα χρόνια, απετράπη από τους Σοβιετικούς. Αντ΄αυτού πήγε ο πιστός του σύντροφος Κ.Λουλές, δίχως όμως αποτέλεσμα.

Στο τιμόνι του νόμιμου ΚΚΕ

»Τον Ιούλιο του 1974 ο Χ. Φλωράκης επιστρέφει στην Ελλάδα για να ηγηθεί του ΚΚΕ σε συνθήκες πρωτόγνωρες για το επί 27 χρόνια παράνομο και κυνηγημένο κόμμα. Θα παραμείνει στο τιμόνι του ως το 1989 (τον διαδέχθηκε ο κ. Γρ. Φαράκος), οπότε αναδεικνύεται πρόεδρος του νεοσύστατου Συνασπισμού, από την ηγεσία του οποίου θα αποχωρήσει το 1991.

»Στο 13ο συνέδριο του ίδιου χρόνου – το συνέδριο της διάσπασης- θα στηρίξει την υποψηφιότητα της κυρίας Αλέκας Παπαρήγα, αν και συζητούσε το ενδεχόμενο εξεύρεσης συναινετικής λύσης ώστε να αποφευχθεί η διάσπαση. Ο ίδιος αναδεικνύεται επίτιμος πρόεδρος του κόμματος.

»Ο “Xαρίλαος”, όπως τον αποκαλούσε ο κόσμος, είχε πάντα κάτι να πει, με τον πλούτο μιας ζωής γεμάτης συγκινήσεις, περιπέτειες, εξάρσεις, αγώνες και πίκρες. Κατάφερνε να μπαίνει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος ταράζοντας συχνά τα λιμνάζοντα νερά της πολιτικής ζωής.

»Ο ίδιος είχε πει σχετικά σε μια από τις τελευταίες συνεντεύξεις του προς “Το Βήμα”: “Δεν γνωρίζω ότι αποτελώ ‘είδηση’. Aυτό ούτε το επιδίωξα ούτε το επιδιώκω. Εκείνο που εγώ επιδίωξα και επιδιώκω είναι να κάνω το καθήκον μου ως κομμουνιστής”. Και αυτή τη στάση τήρησε – ανεξαρτήτως τιμήματος- ως το τέλος».