Η πρωτοβουλία αυτή στοχεύει στην ομαλή μετάβαση των περιοχών που πλήττονται από την απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων, διαμορφώνοντας τις βάσεις για μια δίκαιη και βιώσιμη ενεργειακή μετάβαση στη χώρα μας. Το cityhub Τοπικής Αυτοδιοίκησης σας παρουσιάζει σε αποκλειστικότητα μια συνοπτική αποτίμηση των 19 πρώτων μηνών από την έναρξη υλοποίησης του Προγράμματος.
Η φιλοσοφία του προγράμματος συνοψίζεται στην ακόλουθη δήλωση του Διοικητή της Ειδικής Υπηρεσίας Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, κ. Καλλίρη Πελοπίδα.
«Στόχος του Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης είναι η ομαλή μετάβαση των περιοχών με την επανεκκίνηση των τοπικών κοινωνιών μέσω πρωτοβουλιών που θα φέρουν ουσιαστική αλλαγή στο παραγωγικό τους μοντέλο. Σκοπεύουμε να προσελκύσουμε βιώσιμες και ανταγωνιστικές επενδύσεις που όχι μόνο θα ενισχύσουν την τοπική οικονομία αλλά και θα δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας. Επιδιώκουμε να τονώσουμε την κοινωνική και οικονομική συνοχή των περιοχών μετάβασης, εξασφαλίζοντας ένα καλύτερο και πιο βιώσιμο μέλλον για όλους τους πολίτες«.
Ιστορικό
Το πρόγραμμα ξεκίνησε ως εθνική πολιτική επιλογή, εμπνευσμένη από την ευρωπαϊκή στρατηγική για την ενεργειακή μετάβαση. Η Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση είναι, καταρχάς, εθνική πολιτική επιλογή, που απορρέει από την ευρωπαϊκή επιλογή πολιτικής για την ενεργειακή μετάβαση. Η δέσμευση του Πρωθυπουργού από το βήμα της Διάσκεψης του ΟΗΕ για το Κλίμα το 2019 για τη σταδιακή απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων, ενεργοποίησε άμεσα τις προθέσεις της πολιτείας για άμεσες παρεμβάσεις. Με απόφαση του Πρωθυπουργού, συστάθηκαν η Κυβερνητική και η Συντονιστική Επιτροπή για τη Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και του Δήμου Μεγαλόπολης στη μεταλιγνιτική εποχή, με σκοπό την εκπόνηση και υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου στρατηγικού σχεδίου μετάβασης. Η ενεργειακή μετάβαση αφορά και νησιωτικές περιοχές λόγω της ηλεκτρικής τους διασύνδεσης με την ηπειρωτική χώρα, τη διείσδυση των ΑΠΕ και το επαγόμενο κλείσιμο των θερμικών σταθμών.
Για τις περιοχές μετάβασης τη χώρας, το μίγμα πολιτικής που εφαρμόζεται, απαντά σε δύο βασικές ανησυχίες, λαμβάνοντας υπόψη το μόνιμο χαρακτήρα και την ταχύτητα των αλλαγών. Η πρώτη είναι η δημιουργία ποιοτικών και βιώσιμων θέσεων εργασίας ώστε να αναχαιτιστεί το υψηλό ποσοστό ανεργίας που πλήττει άμεσα και έμμεσα την αλυσίδα αξίας του λιγνίτη. Η δεύτερη είναι η αντικατάσταση του παραγωγικού προτύπου από ένα μοντέρνο πρότυπο, ανθεκτικό στους κλυδωνισμούς οποιοδήποτε αλλαγών.
Το Πρόγραμμα Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης εγκρίθηκε πρώτο σε ευρωπαϊκό επίπεδο τον Ιούνιο του 2022 και συγχρηματοδοτείται από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής. Αναδεικνύει την αναπτυξιακή του διάσταση ήδη, από τον τίτλο του. Η Ελλάδα, με αρμόδιο Υπουργό Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, τον Αναπληρωτή Υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, κ. Παπαθανάση Νικόλαο, επιταχύνει τους ρυθμούς ενεργοποίησης, δίνοντας έμφαση στην αναδιάρθρωση του παραγωγικού μοντέλου με σημαντικές προσκλήσεις για δράσεις ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας για όλα τα μεγέθη των επιχειρήσεων. Ταυτόχρονα, προετοιμάζει το ανθρώπινο δυναμικό, επενδύοντας στη διαφοροποίηση και ανάπτυξη των δεξιοτήτων του και αξιοποιώντας την γνώση και την εμπειρία των τοπικών φορέων και κοινωνιών, για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα.
Προϋπολογισμός και Κατανομή Πόρων
\Το Πρόγραμμα ΔΑΜ, συνολικού π/υ ~1,63 δις ευρώ αφορά σε 3 διακριτές περιοχές ΔΑΜ:
- την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας στην οποία κατανέμεται το ~63% του συνολικού προϋπολογισμού,
- την ευρύτερη περιοχή της Μεγαλόπολης, η οποία περιλαμβάνει τους Δήμους Μεγαλόπολης, Τρίπολης, Γορτυνίας και Οιχαλίας και στην οποία κατανέμεται το ~24%, και
- τα Νησιά του Βορείου-Νοτίου Αιγαίου και την Κρήτη, όπου κατανέμεται το υπόλοιπο ~13%.
Προτεραιότητες και Επενδύσεις
Ο προϋπολογισμός του Προγράμματος κατανέμεται σε 6 προτεραιότητες, από τις οποίες τη μεγαλύτερη χρηματοδοτική βαρύτητα έχει η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και ακολουθεί η προτεραιότητα για την αναβάθμιση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού.
Μέχρι σήμερα και ύστερα από περίπου 19 μήνες υλοποίησης, η ενεργοποίηση του Προγράμματος ΔΑΜ έχει ως εξής:
- έκδοση 29 προσκλήσεων που αντιστοιχούν στο 45% του συνολικού προϋπολογισμού, δηλ. 733,5 εκ. ευρώ και
- ένταξη 32 έργων που αντιστοιχούν στο 14,6% του συνολικού προϋπολογισμού, δηλ. 238 εκ. ευρώ.
Αυτά τα μεγέθη αποτυπώνουν το γεγονός ότι το Πρόγραμμά μας έχει αποκτήσει πλέον έναν πολύ καλό ρυθμό υλοποίησης, που είναι καθοριστικός για την επιτυχή εφαρμογή του συνολικού σχεδιασμού μας στις περιοχές της Δίκαιης Μετάβασης.
Ειδικότερα Στοιχεία Υλοποίησης
Ειδικότερα, τους τελευταίους 8 μήνες προστέθηκαν 7 νέες εντάξεις αυξάνοντας το ποσοστό επί των προγραμματικών πόρων από το 10,8% στο 14,6%.
Επίσης, τους τελευταίους 8 μήνες, υπήρξαν 16 νέες προσκλήσεις, αυξάνοντας το ποσοστό ενεργοποίησης από το 11,5% στο 45%.
Εξετάζοντας τις προσκλήσεις του Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΔΑΜ) που έχουν εκδοθεί ανά Εδαφικό Σχέδιο Δίκαιης Μετάβασης (ΕΣΔΙΜ), εντοπίζουμε σημαντική έμφαση στον τομέα της επιχειρηματικότητας. Πιο συγκεκριμένα, η περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας και η Μεγαλόπολη μαζί με την ευρύτερη περιοχή, λαμβάνουν τα μεγαλύτερα ποσά. Τα νησιά του Αιγαίου αναμένεται να ενισχυθούν με 58 εκ ευρώ για συγκεκριμένες ενεργειακού τομέα δράσεις, μέσω των παρεμβάσεων της πρωτοβουλίας Gr-eco Islands. Η ενεργειακή μετάβαση και η δίκαιη εργασιακή μετάβαση είναι οι τομείς των υπόλοιπων προσκλήσεων που έχουν εκδοθεί.
Ιδιαίτερη μνεία αξίζει να γίνει στα απολογιστικά στοιχεία των υποβολών αιτήσεων στο πλαίσιο των 6 προσκλήσεων για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, συνολικού προϋπολογισμού 330,0 εκ. ευρώ, για την Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας και τους Δήμους Μεγαλόπολης, Τρίπολης, Γορτυνίας και Οιχαλίας της Περιφέρειας Πελοποννήσου και οι οποίες είχαν καταληκτική ημερομηνία σχετικά πρόσφατα. Πιο συγκεκριμένα, στις 10 Μαΐου 2024 ολοκληρώθηκε η υποβολή αιτήσεων για τις 2 προσκλήσεις για τις πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις μέσω του του καθεστώτος De minimis. Αντίστοιχα, στις 28 Ιουνίου 2024 ολοκληρώθηκε η δυνατότητα υποβολής προτάσεων για τις 4 προσκλήσεις προς τις μικρομεσαίες και τις μεγάλες επιχειρήσεις στο πλαίσιο του Γενικού Απαλλακτικού Κανονισμού (ΓΑΚ).
Σχετικά με τα απολογιστικά στοιχεία για τις 2 προσκλήσεις ενίσχυσης των πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων (De minimis) με συνολικό διαθέσιμο προϋπολογισμό 50 εκ. ευρώ, αξίζει να αναφερθεί πως υποβλήθηκαν συνολικά 840 αιτήσεις, με το ποσοστό κάλυψης του διαθέσιμου προϋπολογισμού να αγγίζει το 101%.
Αυτές οι αιτήσεις, σε όρους απασχόλησης και με βάση τις υποβληθείσες προτάσεις (οι οποίες δεν έχουν ακόμα αξιολογηθεί) προβλέπουν τη δημιουργία συνολικά 1.604 νέων θέσεων εργασίας (ΕΜΕ).
Σχετικά με τα απολογιστικά στοιχεία για τις 4 προσκλήσεις για την ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των μεγάλων επιχειρήσεων (ΓΑΚ) με συνολικό διαθέσιμο προϋπολογισμό 280,0 εκ. ευρώ. Σε αυτές τις προσκλήσεις υποβλήθηκαν συνολικά 136 αιτήσεις, με το ποσοστό κάλυψης του διαθέσιμου προϋπολογισμού να ανέρχεται στο 140%.
Οι σχετικές αιτήσεις, σε όρους απασχόλησης και με βάση τις υποβληθείσες προτάσεις (οι οποίες δεν έχουν ακόμα αξιολογηθεί) προβλέπουν συνολικά 2.563 νέες θέσεις εργασίας.
Εν τέλει, ο συνολικά εκτιμώμενος αριθμός νέων θέσεων εργασίας αναμένεται να ξεπεράσει τις 4.000.
Αυτό που αξίζει να υπογραμμισθεί είναι πως η όποια υπολειπόμενη Δημόσια Δαπάνη (δηλ. προβλεπόμενος προϋπολογισμός που δεν έχει εξαντληθεί) θα αξιοποιηθεί στο προσεχές διάστημα με την έκδοση νέων Προσκλήσεων για την ενίσχυση επιχειρήσεων.
Στρατηγικές Δράσεις και Μελλοντικά Βήματα
Παράλληλα, οφείλουμε να αναφερθούμε στον προγραμματισμό των προσκλήσεων που αναμένεται να εκδοθούν στο επόμενο χρονικό διάστημα.
Στην προτεραιότητα 1, προγραμματίζεται η έκδοση 2 νέων δράσεων:
- Η μια θα αφορά σε κρατικές ενισχύσεις σχετικά με την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, ανανεώσιμου υδρογόνου και συμπαραγωγής υψηλής απόδοσης στις επιλέξιμες ηπειρωτικές περιοχές του Προγράμματος ΔΑΜ. Ο συνολικός π/υ θα είναι 100 εκ. ευρώ με δικαιούχους ΜΜΕ και μεγάλες επιχειρήσεις.
- Η άλλη δράση θα αφορά στην ενίσχυση ΜΜΕ στις νησιωτικές περιοχές του Προγράμματος ΔΑΜ για νησιά με λιγότερους από 3.100 κατοίκους, συνολικού π/υ 50 εκ. ευρώ.
Στην προτεραιότητα 2, σχεδιάζεται η έκδοση μιας νέας δράσης αναφορικά με τις ενεργειακές αναβαθμίσεις δημοσίων/δημοτικών κτιρίων, συνολικού π/υ 40 εκ. ευρώ, με δικαιούχους ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού.
Τέλος, στην προτεραιότητα 4, σχεδιάζεται η έκδοση 2 νέων δράσεων:
- Η μια θα αφορά σε παροχή Εξατομικευμένων Υπηρεσιών Κοινωνικής Ένταξης & Μείωσης του Κινδύνου Φτώχειας στους Δήμους Γορτυνίας, Μεγαλόπολης, Οιχαλίας & Τρίπολης, συνολικού π/υ 7 εκ. ευρώ.
- Η άλλη δράση θα αφορά σε Αναβάθμιση των Κοινωνικών Δομών των Δήμων Γορτυνίας, Μεγαλόπολης, Οιχαλίας & Τρίπολης, συνολικού π/υ 2,4 εκ. ευρώ.
Βαρύνουσας σημασία έχει η ανάδειξη της τοπικής κοινωνίας στο επίκεντρο των δράσεων και των ενισχύσεων μέσω μιας διαδικασίας από κάτω προς τα πάνω. Με αυτό τον τρόπο διασφαλίζεται η κοινωνική δικαιοσύνη και η ισότητα, αποτρέποντας νέες ανισότητες και ενισχύοντας την αποδοχή των αλλαγών, κάνοντας αυτές κτήμα όλων.
Συγκεκριμένα, σχεδιάζεται η πραγματοποίηση ενεργειών δικτύωσης, «Networking Day – Market Staging» στη Δυτική Μακεδονία και την Πελοπόννησο μέσα στο 2024, προκειμένου να δοθεί η ευκαιρία:
- στις εταιρείες που έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον να επενδύσουν στην περιοχή, υποβάλλοντας αίτηση σε κάποια από τις έξι προσκλήσεις για την επιχειρηματικότητα μέσω του προγράμματος ΔΑΜ:
- Να ενημερώσουν για τις ανάγκες τους σε δεξιότητες: Οι επιχειρήσεις θα παρουσιάσουν τις απαιτήσεις τους σε δεξιότητες, όπως αυτές καθορίζονται από τα επενδυτικά τους σχέδια.
- Να αξιολογήσουν το υπάρχον εργατικό δυναμικό: Οι συμμετέχοντες θα αξιολογήσουν κατά πόσο το υπάρχον εργατικό δυναμικό ανταποκρίνεται στις ανάγκες αυτές.
- στους αρμόδιους φορείς, να σχεδιάσουν και να προσαρμόσουν εκπαιδευτικά προγράμματα. Ανάλογα με τις δεξιότητες που παρουσιάζουν επενδυτικό ενδιαφέρον, τα εκπαιδευτικά προγράμματα μπορούν να προσαρμοστούν για να καλύψουν τις απαιτήσεις της αγοράς.
Συναντήσεις «Youth Summits», στη Δυτική Μακεδονία και την Πελοπόννησο, αναμένεται να πραγματοποιηθούν μέσα στο 2024. Ως στόχος τίθεται η ενίσχυση του διαλόγου με τους νέους για τη δίκαιη και πράσινη μετάβαση και την επιχειρηματικότητα.
Το 2024 σηματοδοτεί την αρχή της υλοποίησης του Προγράμματος, μετατρέποντας τις αρχικές ιδέες και στρατηγικές σε συγκεκριμένες δράσεις και έργα. Οι πόροι, οι στρατηγικές και οι υποδομές που έχουν σχεδιαστεί τίθενται σε εφαρμογή, προετοιμάζοντας το έδαφος για την επιτυχή υλοποίηση των στόχων.
Το 2025 θα είναι η χρονιά κατά την οποία θεμελιώνεται το νέο παραγωγικό μοντέλο. Οι βασικές υποδομές, οι στρατηγικές και τα συστήματα που υποστηρίζουν το νέο μοντέλο αναπτύσσονται και τίθενται σε λειτουργία, δημιουργώντας τη βάση για μια βιώσιμη και αποδοτική παραγωγική διαδικασία στο μέλλον.
Κλείνοντας πρέπει να υπογραμμιστεί πως: Η ενεργειακή μετάβαση της χώρας μας μπορεί να λειτουργήσει για τις επηρεαζόμενες περιοχές ως επενδυτική ευκαιρία για το μετασχηματισμό της οικονομίας τους προς νέες και πιο καινοτόμες δραστηριότητες, οι οποίες θα προσφέρουν νέες και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας.
Κατεβάστε την σχετική παρουσίαση
