Η Βρετανία φλέγεται. Ένα μόλις μήνα από την ανάληψη των καθηκόντων του ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Κιρ Στάρμερ αναγκάζεται να ανατρέξει στις δικηγορικές του γνώσεις και να λειτουργήσει σαν πυροσβεστήρας για να σβήσει τις φωτιές που άναψε η ακροδεξιά στη χώρα του.

Για έξι μέρες η Βρετανία βυθίστηκε στο χάος. Οι διαδηλώσεις κατά των μεταναστών βάφτηκαν με αίμα και είχαν ως στόχους τζαμιά και χώρους φιλοξενίας αιτούντων άσυλο. 6.000 περίπου αστυνομικοί βγήκαν στους δρόμους, που μετατράπηκαν σε πεδίο πολέμου, με μολότοφ, πυρπολήσεις αυτοκίνητων, τραυματίες και τον πρωθυπουργό να καταγγέλει το μίσος της ακροδεξιάς και να υπόσχεται καταδίκη των ταραχοποιών.

Τι συνέβη; Ποιος κρύβεται πίσω από τις ταραχές και ποια είναι η μέχρι στιγμής απάντηση της κυβέρνησης. Το Politico επιχειρεί να εξηγήσει όσα διαδραματίζονται στη Βρετανία.

  • Τι προκάλεσε τα βίαια επεισόδια

Στις 29 Ιουλίου στην παραθαλάσσια πόλη του Σάουθπορτ στη βορειδυτική Αγγλία ένα παιδικό εργαστήριο χορού, με τραγούδια της Τέιλορ Σουίφτ, μετατράπηκε σε λουτρό αίματος. Ένας 17χρονος μπήκε με μαχαίρι στο κτήριο σφάζοντας κοριτσάκια: την 6χρονη Bebe King, την 7χρονη Elsie Dot Stancombe και την 9χρονη Alice Dasilva Aguiar, που ξεψύχησε στο Παιδιατρικό Νοσοκομείο της πόλης.

Ο 17χρονος που συνελήφθη είχε γεννηθεί στο Κάρντιφ, από γονείς μετανάστες από τη Ρουάντα και ζούσε στο Σάουθπορτ. Οι Αρχές, τηρούμενες τη βρετανική νομοθεσία, δεν κατονόμασαν τον δράστη καθώς ήταν κάτω από 18 ετών. Μέσα σε κλάσματα του δευτερολέπτου τα social media κατακλύστηκαν από ψευδείς φήμες σχετικά με το ποιος ήταν ο δράστης – μεταξύ άλλων ότι είχε δεσμούς με το Ισλάμ και ότι είχε αιτηθεί άσυλο, πληροφορίες που διαψεύστηκαν τελικά από την Αστυνομία του Merseyside.

Η οργισμένη, ισλαμοφοβική δυσαρέσκεια που σιγόβραζε σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο ήρθε στην επιφάνεια.

Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στο φως της δημοσιότητας η κυβέρνηση από το 2023 καμία θρησκευτική ομάδα δεν αντιμετώπισε περισσότερα εγκλήματα μίσους που να συνδέονται με την πίστη από τους μουσουλμάνους της Βρετανίας. Περισσότερα από 4 στα 10 από όλα τα καταγεγραμμένα εγκλήματα θρησκευτικού μίσους στρέφονταν κατά των μουσουλμάνων.

Μέλη της ακροδεξιάς οργάνωσης English Defense League, μιας οργάνωσης που έχει πλέον καταργηθεί, επιτέθηκαν με τούβλα κατά της αστυνομίας, κατά τη διάρκεια ολονυχτίας για τα ανήλικα θύματα, ενώ διέλυσαν και το τζαμί στο Σάουθπορτ. Τις ημέρες που ακολούθησαν τις ταραχές στο Σάουθπορτ, νέες ταραχές ξέσπασαν σε όλη την Αγγλία και στη Βόρεια Ιρλανδία.

Οι απόψεις σχετικά με τη μετανάστευση και το άσυλο επηρέασαν πολλούς από τους ταραξίες, οι οποίοι, σύμφωνα με την ομάδα υπεράσπισης Hope not Hate, χρησιμοποίησαν κατά καιρούς το σύνθημα «σταματήστε τις βάρκες» – το οποίο είχε υιοθετήσει η προηγούμενη συντηρητική κυβέρνηση καθώς προσπαθούσε να ανακόψει τις μεταναστευτικές διελεύσεις μικρών σκαφών στη Μάγχη.

  • Ποιοι είναι πίσω από τις ταραχές

Αρκετές προσωπικότητες υψηλού κύρους, γνωστές για τις ακροδεξιές τους απόψεις, έκαναν ηχηρά σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τις τελευταίες ημέρες και καταδικάστηκαν από την κυβέρνηση γιατί όξυναν τις εντάσεις μέσα από τις αναρτήσεις τους.

Ο Stephen Yaxley-Lennon, με το ψευδώνυμο Tommy Robinson, είναι εδώ και καιρό ένας από τους σημαντικότερους ακροδεξιούς και αντι-μουσουλμανικούς ακτιβιστές της Βρετανίας και ίδρυσε το 2009 την English Defence League (EDL) που πλέον δεν υπάρχει.

Σύμφωνα με την Daily Mail ο Robinson έχει αναρτήσει πολλά βίντεο από ένα ξενοδοχείο στην Κύπρο. Κάθε ανάρτησή του έχει προβληθεί εκατοντάδες χιλιάδες φορές και έχει κοινοποιηθεί από ακροδεξιούς σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου του ιδρυτή του αμερικανικού InfoWars Alex Jones. Στις αναρτήσεις γίνεται αναφορά σε «αθώους Άγγλους που κυνηγιούνται» και αντιμουσουλμανική ρητορική όπως «οι γυναίκες μας δεν είναι κρέας χαλάλ».

Ο συναγωνιστής του Laurence Fox έκανε λόγο στο X «για πόλεμο» και για «κορίτσια της Βρετανίας που εδώ και δεκαετίες βιάζονται από μετανάστες βαρβάρους», ένα μήνυμα που προβλήθηκε πάνω από 3 εκατομμύρια φορές.

  • Επεισόδια παντού

Την επομένη της εξέγερσης στο Σάουθπορτ, διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν στο Λονδίνο έξω από την Ντάουνινγκ Στριτ και συγκρούστηκαν με την Αστυνομία.

Τις επόμενες τέσσερις ημέρες βίαιες ακροδεξιές διαδηλώσεις έλαβαν χώρα σε περισσότερες από 12 πόλεις. Με εξαίρεση μια διαδήλωση στο Μπέλφαστ, όλες οι διαμαρτυρίες έλαβαν χώρα στην Αγγλία – με τον κύριο όγκο τους σε πόλεις των Midlands και της βόρειας Αγγλίας, όπως το Μπλάκπουλ, το Χαλ, το Λιντς, το Μάντσεστερ, το Νότιγχαμ, το Μπόλτον, το Λίβερπουλ και το Σάντερλαντ.

Στο Μίντλεσμπρο, αυτοκίνητα κάηκαν, ρουκέτες εκτοξεύτηκαν εναντίον της αστυνομίας κατά τη διάρκεια ταραχών στο κεντρικό πολεμικό μνημείο της πόλης, το κενοτάφιο.

Τόσο στο Ρόδεραμ όσο και στο Τάμγουορθ, οι ταραξίες έβαλαν στο στόχαστρο ξενοδοχεία που φιλοξενούσαν αιτούντες άσυλο.

  • Πόσο οργανωμένη είναι η ακροδεξιά στη Βρετανία

Σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η ακροδεξιά της Βρετανίας έχει μικρή πολιτική οργάνωση. Ενώ τα κόμματα που συνδέονται ρητά με τη βρετανική ακροδεξιά έχουν συγκεντρώσει στο παρελθόν εκατοντάδες χιλιάδες ψήφους στις γενικές εκλογές και έχουν κερδίσει εκπροσώπηση στα τοπικά συμβούλια και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τα κόμματα της ακροδεξιάς έχουν ασκήσει μικρή επίδραση στις πρόσφατες εκλογές σε οποιοδήποτε επίπεδο.

Το Reform U.K. -το λαϊκιστικό δεξιό κόμμα του οποίου ηγείται ο Νάιτζελ Φάρατζ – πήρε αποστάσεις από τις ταραχές και καταδίκασε τα «επίπεδα βίας που παρατηρήθηκαν τις τελευταίες δύο ημέρες». Ο Φάρατζ έχει δεχτεί κριτική για τις θεωρίες συνωμοσίας που έχει κατά καιρούς διαδώσει σχετικά με την αρχική επίθεση στο Σάουθπορτ. Στο παρελθόν στο στόχαστρό του έχουν μπει και οι χώροι που φιλοξενούν μετανάστες.

Η σε μεγάλο βαθμό ατομικοποιημένη ακροδεξιά της Βρετανίας χρησιμοποιεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να οργανωθεί – και οι πιο εξέχουσες προσωπικότητές της, καθώς και πρωτοπόροι από το εξωτερικό, συνέβαλαν στην αρχική διασπορά παραπληροφόρησης μετά την επίθεση στο Σάουθπορτ.

Το WhatsApp και το Telegram έχουν χρησιμοποιηθεί για την οργάνωση συγκεντρώσεων σε σύντομο χρονικό διάστημα, ενώ φυλλάδια για συγκεκριμένες διαμαρτυρίες έχουν διαδοθεί στο Facebook. Το TikTok έχει γεμίσει με βίντεο γεμάτα βία.

«Ενώ πολλοί από αυτούς που συμμετείχαν δεν ανήκουν σε καμία παραδοσιακή ακροδεξιά οργάνωση, εμπνέονται από την ακροδεξιά παραπληροφόρηση και συμμετέχουν στον ακροδεξιό ακτιβισμό», ανέφερε η ομάδα υπεράσπισης Hope not Hate.

  • Η αντίδραση της κυβέρνησης

Οι ταραχές προκάλεσαν την οργή του Κιρ Στάρμερ ο οποίος χαρακτήρισε τις ταραχές ως «ακροδεξιά κακοποίηση» και υποσχέθηκε να τιμωρήσει όλους τους εμπλεκόμενους.

Στον τομέα της Δικαιοσύνης έχει εμπειρία. Πριν γίνει νομοθέτης, ο Στάρμερ ήταν διευθυντής της εισαγγελίας της Βρετανίας. Κατείχε αυτόν τον ρόλο το 2011 όταν οι ταραχές που προκλήθηκαν στο Λονδίνο μετά τον πυροβολισμό του μαύρου Μαρκ Ντάγκαν από την αστυνομία εξαπλώθηκαν σε εθνικό επίπεδο.

Υπό τον Στάρμερ τα βρετανικά δικαστήρια συνεδρίαζαν εν μία νυκτί, καθώς το σύστημα δικαιοσύνης εργαζόταν για να καταδικάσει περισσότερους από 3.000 ανθρώπους που συνελήφθησαν κατά τη διάρκεια των ταραχών. Μια επανάληψη μπορεί να είναι στα σκαριά μετά τη σφαγή των τριών κοριτσιών.

Ο Στάρμερ συγκάλεσε τη Δευτέρα έκτακτη συνεδρίαση υπουργών, ανώτερων υπαλλήλων και επικεφαλής φυλακών, γνωστή ως COBR. Σε δηλώσεις του μετά τη συνεδρίαση υποσχέθηκε να ανεβάσει ρυθμούς στον τομέα της ποινικής δικαιοσύνης της Βρετανίας για τη σύλληψη και τη δίωξη των ταραχοποιών.

Ορισμένα δημοσιεύματα ανέφεραν επίσης ότι οι υπουργοί εξετάζουν το ενδεχόμενο 24ωρων συνεδριάσεων δικαστηρίων τύπου 2011 για την ταχεία έκδοση ποινών, αν και ο εκπρόσωπος του Στάρμερ δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι αυτό είναι θέμα της δικαιοσύνης.

Σύμφωνα με το Εθνικό Συμβούλιο Αρχηγών Αστυνομίας οι αστυνομικοί έχουν συλλάβει 378 άτομα την τελευταία εβδομάδα και ορισμένοι από αυτούς έχουν ήδη περάσει από δίκη.

Η κυβέρνηση υποσχέθηκε περαιτέρω προστασία για τα τζαμιά, ενώ οι υπουργοί συνεργάζονται με τα social media και ζητούν περισσότερη δράση για την αντιμετώπιση του εγκληματικού υλικού στις πλατφόρμες τους.