Χιροσίμα – Ναγκασάκι: Γιατί οι ΗΠΑ έριξαν τις ατομικές βόμβες

6 Αυγούστου 1945, στις 08:15 (τοπική ώρα) πάνω από την πόλη Χιροσίμα της Ιαπωνίας, απελευθερώνεται η αμερικανική ατομική βόμβα.

Tρεις ημέρες αργότερα, στις 11:02 π.μ. (τοπική ώρα) πάνω από την ιαπωνική πόλη Ναγκασάκι, ρίπτεται η δεύτερη αμερικανική ατομική βόμβα.

Η Ιαπωνία, σύμμαχος των Ναζί, που όμως έχουν άνευ όρων παραδοθεί στις 8 Μαΐου 1945, αποτελεί το επίκεντρο του ενδιαφέροντος και τον χώρο των πολεμικών επιχειρήσεων για τον τερματισμό του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

Οι δύο ιαπωνικές πόλεις μετατρέπονται μέσα σε δευτερόλεπτα σε ερείπια. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι κάθε ηλικίας εξαερώνονται ακαριαία, ενώ δεκάδες χιλιάδες ακόμα θα πεθάνουν, τους επόμενους μήνες και χρόνια, από ασθένειες που προκάλεσε η έκθεσή τους στη ραδιενέργεια που απελευθερώθηκε από τις βόμβες.

Ναγκασάκι, 1945

Ακριβής αριθμός των θυμάτων δεν υπάρχει. Εκτενείς όμως έρευνες και μελέτες, όπως του Alex Wellerstein για λογαριασμό του Bulletin of the Atomic Scientists αναφέρουν ότι ένας κατά μέσο τα θύματα κυμαίνονται κατά μέσο όρο στις 110.000 για τη Χιροσίμα και 55.000 για το Ναγκασάκι. Εκτός των χιλιάδων αυτών νεκρών, θα πρέπει να σημειωθεί και η μεγάλη άνοδος στον αριθμό διαγνώσεων λευχαιμίας, καρκίνου καθώς και στη σημαντική αύξηση αποβολών εμβρύων.

Η Χιροσίμα λίγα δευτερόλεπτα μετά την βόμβα

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 9.8.1945, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» Ι «ΤΑ ΝΕΑ»

«ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ, 8 Αυγούστου. (Ιδιαίτερα υπηρεσία) – Πληροφορίαι εκ Γκουάμ αναφέρουν ότι ο αριθμός των νεκρών και τραυματιών εις Χιροσίμα, κατόπιν της εξαπολύσεως της πρώτης βόμβας του ατόμου, υπολογίζεται εις 100.000.

»Το ιαπωνικόν ραδιόφωνον εχαρακτήρισε σήμερον την χρησιμοποίησιν της βόμβας ως την “κυνικωτέραν παραβίασιν των ανθρωπιστικών αντιλήψεων” και ωμολόγησεν ότι η έκτασις της προκληθείσης καταστροφής είνε μεγάλη.

»Όσοι κάτοικοι ευρίσκοντο κατά την έκρηξιν της βόμβας εντός των οικιών των εκάησαν, όσοι δε ευρίσκοντο εις τας οδούς υπέκυψαν εις την πρωτοφανή πίεσιν του αέρος και εις την παραχθείσαν μεγάλην θερμότητα.

»Η υπηρεσία της παροχής πρώτων βοηθειών είνε εξαιρετικά απησχολημένη. Δεδομένου ότι τα κτίρια συμπεριλαμβανομένων και των σταθμών πρώτων βοηθειών, είχον καταστραφή, η ιατρική περίθαλψις εις Χιροσίμα παρέχεται εκ του προχείρου.

»Ο ιαπωνικός ραδιοφωνικός σταθμός ανέφερεν ότι η νέα βόμβα εθανάτωσε παν ό,τι είχε ζωήν εις Χιροσίμα. Οι νεκροί εκάησαν μέχρι σημείου, ώστε να μην αναγνωρίζονται και αι αρχαί αδυνατούν να καταρτίσουν οιονδήποτε πίνακα των απωλειών του αμάχου πληθυσμού.

»Αι προκληθείσαι εις την πόλιν μεγάλαι πυρκαϊαί συνεχίζονται ακόμη. Αι τελευταία φωτογραφίαι δεικνύουν ότι τα πάντα, εξαιρέσει κτιρίων τινών εκ μπετόν, που φαίνεται ότι είνε αντιαεροπορικά καταφύγια, κατεστράφησαν.

»Πληροφορίαι εκ του Γκουάμ αναφέρουν, ότι τα δύο τρίτα της κατωκημένης περιοχής της Χιροσίμα κατεστράφησαν εκ της ριφθείσης βόμβας ατόμου.

»Ο στρατιγός Σπαατς, αρχηγός των αμερικανικών αεροπορικών δυνάμεων του Ειρηνικού, εδήλωσεν εις τους αντιπροσώπους του Τύπου, ότι τα αποτελέσματα μιας βόμβας ατόμου ισοφαρίζουν την επιδρομήν δύο χιλιάδων υπερφρουρίων.

Βόμβα και στο Ναγκασάκι

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 10.8.1945, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» Ι «ΤΑ ΝΕΑ»

Γράφει «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 10ης Αυγούστου 1945:

«Εν τω μεταξύ εξαπελύθη και η δευτέρα βόμβα ατόμου εναντίον της Ιαπωνίας και δη αυτήν την φοράν εις την πόλιν Ναγκασάκι, η οποία έχει 200.000 κατοίκους και είναι εις των μεγαλυτέρων λιμένων της Ιαπωνίας, επι των δυτικών ακτών της Κίου Σου και ο πλησιέστερος προς την Κίνα ιαπωνικός λιμήν χαρακτηριζόμενος ως η πόλη της Ιαπωνίας προς την Κίναν.

»Το σχετικόν ανακοινωθέν του στρατηγού Σπάατς αναφέρει ότι η βόμβα έσχε καλά αποτελέσματα κατ’ άλλας δ’ εκ Γκουάμ, όπου το Αρχηγείον του στρατηγού Σπάατς, πληροφορίας, αι πρώται περί της απορρίψεως της νέας βόμβας καταφθάνουσαι ειδήσεις αγγέλουν ότι η Ναγκασάκι εξηλείφθη από προσώπου γης».

Συνθηκολόγηση

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 10.8.1945, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» Ι «ΤΑ ΝΕΑ»

H Iαπωνία συνθηκολογεί λίγες ημέρες μετά, στις 15 Αυγούστου του 1945, γεγονός που ανακοίνωσε με ραδιοφωνικό διάγγελμα ο αυτοκράτορας Χιροχίτο. Ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας, που ακουγόταν δημοσίως η φωνή αυτοκράτορα.

Πειράματα

Όπως σημειώνει στο «ΒΗΜΑ» της 10ης Αυγούστου 1997, ο Θ. Κ. Γεράνιος, Επίκουρος, τότε, καθηγητής Σωματιδιακής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας «Έλαχιστοι (…) γνωρίζουν ότι οι δύο πυρηνικές βόμβες ήσαν εντελώς διαφορετικές. Η πρώτη, στη Χιροσίμα, ήταν τύπου ουρανίου-235 και η δεύτερη πλουτωνίου-239.

»Αυτή η “ουσιαστική λεπτομέρεια” αποκαλύπτει πως η διπλή πυρηνική καταστροφή σκόπευε τουλάχιστον και στη δοκιμή πάνω στον άνθρωπο δύο διαφορετικών πυρηνικών όπλων.

»Οι πυρηνικοί επιστήμονες της εποχής εκείνης, που γνώριζαν πολύ καλά τι έκαναν, πειραματίζονταν σε δύο τύπους πυρηνικών βομβών: σε αυτές με το ουράνιο και σε εκείνες με το πλουτώνιο.

»Θεωρητικά, το πλουτώνιο πλεονεκτεί έναντι του ουρανίου γιατί σχάζεται ευκολότερα. Η εκρηκτική ισχύς της πρώτης βόμβας ήταν 15.000 ενώ της δεύτερης 21.000 ΤΝΤ. Θεωρητικά, λοιπόν, η καταστροφή του Ναγκασάκι προβλεπόταν να είναι μεγαλύτερη.

»Επειδή όμως στις 9 Αυγούστου στο Ναγκασάκι φυσούσε άνεμος, το αποτέλεσμα δεν ήταν το αναμενόμενο επιθυμητό και, ενώ τα θύματα προβλέπονταν λόγω της μεγαλύτερης ισχύος της βόμβας πλουτωνίου να είναι περισσότερα από ό,τι στη Χιροσίμα, αυτά έφτασαν τις 70.000».

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 23.7.1995, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» Ι «ΤΑ ΝΕΑ»

Τα κίνητρα των ΗΠΑ

«ΤΟ ΒΗΜΑ» της 23ης Ιουλίου 1995 δημοσιεύει κατ’ αποκλειστικότητα άρθρο της Washington Post και του Walter Pincus, αναφορικά με τον ισχυρισμό του αμερικανού προέδρου Χάρι Τρούμαν πως η ρίψη των δύο βομβών στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι ήταν επιβεβλημένη.

«Κάποιοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι ο αμερικανός πρόεδρος δημιούργησε ένα επικίνδυνο προηγούμενο, επειδή η Ιαπωνία θα παραδινόταν σε κάθε περίπτωση. Κάποιοι άλλοι ισχυρίζονται ότι ο Τρούμαν δεν έκανε την πυρηνική επίθεση για να νικήσει την Ιαπωνία, αλλά για να αποδείξει στην αντίπαλο Σοβιετική Ένωση τη στρατιωτική δύναμη των ΗΠΑ. Σύμφωνα με μιαν άλλη άποψη, οι σύμβουλοι του επέμεναν στη χρήση των ατομικών όπλων για να δικαιολογηθούν τα 2 εκατ. δολάρια που δαπανήθηκαν για την κατασκευή τους.

»Η μελέτη των αρχείων της εποχής και της βιβλιογραφίας επί του θέματος ωστόσο αποδεικνύει ότι τα κίνητρα του Τρούμαν και των συνεργατών του ήταν διαφορετικά. Η χρήση της ατομικής βόμβας έγινε γιατί εξυπηρετούσε τον σημαντικότερο στόχο των Αμερικανών, τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου όσο το δυνατόν συντομότερα.

To Nαγκασάκι πριν και μετά τη ρίψη της ατομικής βόμβας

Ο παράγων – κλειδί

»Ο παράγων – κλειδί που εξηγεί τη στάση του Λευκού Οίκου είναι η κούραση των αμερικανών πολιτών από τα τριάμισι χρόνια πολέμου. Στις αρχές του Ιουλίου 1945 οι ΗΠΑ αριθμούσαν 290.000 νεκρούς, 630.000 τραυματίες και περίπου 80.000 αγνοούμενους.

»Στις μάχες που έγιναν με τους Ιάπωνες στα νησιά Οκινάουα και Ιβοζίμα έχασαν 18.000 στρατιώτες. Η ρίψη των ατομικών βομβών στην Ιαπωνία τερμάτισε τον πόλεμο σε εξαιρετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Οι Αμερικανοί δεν θα θρηνούσαν πλέον μεγαλύτερες απώλειες.

»Οι κριτές του Τρούμαν, συμπεριλαμβανομένων αυτών της εποχής του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αναρωτιούνται αν ήταν ηθικά σωστή η χρήση των πυρηνικών όπλων από μέρους του. Περισσότεροι από 100.000 σκοτώθηκαν στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι κατά την ρίψη των βομβών. Ημέρες αργότερα, χιλιάδες άρχισαν να αρρωσταίνουν από την επίδραση της ραδιενέργειας. Υπολογίζεται ότι οι θάνατοι που προκλήθηκαν από την ατομική επίθεση στις δύο πόλεις εν τέλει ξεπερνούν τις 200.000.

To αεροσκάφος «Bockscar» και το πλήρωμά του, που έριξαν την ατομική βόμβα με το όνομα «Fat Μan» στο Ναγκασάκι.

«Εφόσον είχαμε τη βόμβα…»

»Ο Τρούμαν άσκησε την προεδρία του ακολουθώντας την ίδια πολιτική με τον προκάτοχο της θέσης του Φραγκλίνο Ρούζβελτ όσον αφορά τη χρήση βομβών. Οι ΗΠΑ είχαν καταστρέψει με τις βομβιστικές επιδρομές αεροπλάνων Β-29 τεράστιες αστικές περιοχές στην Ιαπωνία, προτού αναλογιστούν τη χρήση της ατομικής βόμβας και αναλάβει την προεδρία ο Τρούμαν στις 12 Απριλίου 1945, εξαιτίας του θανάτου του Ρούζβελτ.

»“Εφόσον είχαμε τη βόμβα, την χρησιμοποιήσαμε”, ανήγγειλε ο Τρούμαν στο αμερικανικό έθνος μετά την επίθεση στο Ναγκασάκι. “Την χρησιμοποιήσαμε για να δώσουμε τέλος στην αγωνία του πολέμου και για να σώσουμε τη ζωή χιλιάδων Αμερικανών. Θα συνεχίσουμε να τη χρησιμοποιούμε ώσπου να καταστρέψουμε τελείως τη δύναμη της Ιαπωνίας να πολεμά”.

Το Boeing Β-29 των ΗΠΑ πάνω από την Οζάκα, 1.6.1945

Προετοιμασία

«Η απομαγνητοφώνηση των συνομιλιών που έγιναν ανάμεσα στον Ρούζβελτ και στον βρετανό πρωθυπουργό Ουίνστον Τσόρτσιλ στις 18 Σεπτεμβρίου 1944 στο Χάιντ Πάρκ της Νέας Υόρκης, αποδεικνύουν ότι οι δύο άνδρες είχαν συζητήσει το ενδεχόμενο χρήσης της “βόμβας”, όταν θα είναι έτοιμη, εναντίον των Ιαπώνων.

»Ο Τρούμαν ενημερώθηκε μυστικά την ημέρα της ορκωμοσίας του για τις συζητήσεις στο Χάιντ Παρκ από τον Στίμσον (σ.σ. Χένρι Λ. Στίμσον, Υπουργός Πολέμου ΗΠΑ), ο οποίος μίλησε για “την κατασκευή ενός νέου εκρηκτικού με απίστευτα καταστροφικές δυνάμεις”, όπως αναφέρει ο ίδιος ο πρώην αμερικανός πρόεδρος στα απομνημονεύματά του.

Το μεγάλο ψέμα

»Το “μέγα επιχείρημα” για τη χρήση της ατομικής βόμβας ήταν (και παραμένει…) το κόστος σε ανθρώπινες ψυχές (αμερικανικές βέβαιως) της συνέχισης του πολέμου με κλασικά μέσα. Ο πρόεδρος Τρούμαν και οι επιτελείς του έλεγαν ότι, σύμφωνα με τις μελέτες, ο αριθμός των νεκρών σε περίπτωση απόβασης στο ιαπωνικό αρχιπέλαγος θα έφτανε για τους Αμερικανούς τις 500.000. Οι νεκροί της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι δεν ξεπέρασαν τις 250.000. Άρα…

»Τώρα όμως η αλήθεια φαίνεται διαφορετική. Άνοιξαν ορισμένα αρχεία, προχώρησαν ορισμένες μελέτες. Με βάση αυτές αποκαλύπτεται ότι η πρόβλεψη του αμερικανικού επιτελείου ήταν για 46.000 νεκρούς σε περίπτωση απόβασης.

»Ο αμερικανός καθηγητής Μπερνστάιν, που μελέτησε τους σχετικούς φακέλους, βρήκε το συγκεκριμένο έγγραφο που το υπογράφει μάλιστα ο στρατηγός Μάρσαλ. Βρήκε επίσης τα ιδιωτικά έγγραφα του στρατιωτικού συμβούλου του Τρούμαν, που επιβεβαιώνουν την εκδοχή των 46.000. Συμπέρασμα: ο Τρούμαν είπε απλώς ψέματα… Τα σχετικά κείμενα τα αποκάλυψε στην Ευρώπη, πριν από λίγες ημέρες, το γαλλικό περιοδικό “Le Nouvel Observateur».