Σχεδόν τρεις φορές επάνω είναι οι υποθέσεις απάτης και λανθασμένης επισήμανσης ελαιολάδου, που εντοπίστηκαν το πρώτο τρίμηνο του 2024 στην ΕΕ.
Το κόστος του ελαιολάδου έχει υπερδιπλασιαστεί από το 2018 με την παραγωγή να πλήττεται από τα ακραία καιρικά φαινόμενα που προκαλούνται από την κλιματική κρίση και άλλους παράγοντες. Σύμφωνα με δημοσίευμα του Guardian, καθώς η τιμή έχει εκτοξευθεί, αυξήθηκε και ο αριθμός των «διασυνοριακών κοινοποιήσεων στην ΕΕ», οι οποίες περιλαμβάνουν λανθασμένη επισήμανση, πιθανή απάτη και υποθέσεις ασφάλειας που αφορούν μολυσμένα έλαια.
Τριπλάσια τα κρούσματα
Κατά το πρώτο τρίμηνο του 2018, η ΕΕ κατέγραψε μόλις 15 τέτοιες περιπτώσεις. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει ο Guardian, τα κρούσματα αυξήθηκαν σε 50 μόλις τους πρώτους τρεις μήνες του τρέχοντος έτους, σχεδόν τρεις φορές επάνω.
Ωστόσο, τα κρούσματα αυτά είναι μόνο εκείνα που έχουν εντοπιστεί και αναφερθεί από τα κράτη μέλη στη Γενική Διεύθυνση Υγείας της ΕΕ. Από τον αριθμό παραλείπονται οι εγχώριες περιπτώσεις και η πραγματική κλίμακα της απάτης πιθανότητα να είναι κατά πολύ μεγαλύτερη.
Οι αναφορές για τις περιπτώσεις απάτης περιλάμβαναν έλαια μολυσμένα με μη εγκεκριμένες ουσίες, όπως φυτοφάρμακα, ορυκτέλαια αλλά και μία περίπτωση όπου ανακαλύφθηκαν …θραύσματα γυαλιού.
Υπήρχαν επίσης πολλές περιπτώσεις όπου το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο κρίθηκε ότι ήταν νοθευμένο, για παράδειγμα με την ανάμειξή του με έλαια κατώτερης ή φθηνότερης ποιότητας, περιπτώσεις όπου το παρθένο ελαιόλαδο αναγραφόταν ως έξτρα παρθένο και αρκετές περιπτώσεις παραπλανητικής ή ψευδούς επισήμανσης προέλευσης.
«Λαμπάντε» πωλήθηκε ως «έξτρα παρθένο ελαιόλαδο»
Τον Φεβρουάριο, όπως επισημαίνεται στο δημοσίευμα, η Γερμανία ανέφερε μια περίπτωση από το Ισραήλ όπου το «λαμπάντε λάδι», μια ποιότητα που θεωρείται ακατάλληλη για ανθρώπινη κατανάλωση χωρίς περαιτέρω εξευγενισμό, κυκλοφορούσε στην αγορά ως «έξτρα παρθένο ελαιόλαδο». Ορισμένα έλαια διέσχισαν πολλά σύνορα, με τη Γερμανία να αναφέρει τον Μάρτιο μια περίπτωση «παραπλανητικής εσφαλμένης επισήμανσης ελαιολάδου από τη Συρία, μέσω των Κάτω Χωρών».
Από τις 182 κοινοποιήσεις απάτης και μη συμμόρφωσης με το ελαιόλαδο που εστάλησαν στην ΕΕ από τις αρχές του 2023, 54 αφορούσαν προϊόντα από την Ιταλία, 41 από την Ισπανία και 39 από την Ελλάδα.
Μηδενική ανοχή στην απάτη
Τον Ιούλιο του 2022 η ΕΕ θέσπισε νέους κανόνες για τους ελέγχους συμμόρφωσης των προδιαγραφών εμπορίας του ελαιολάδου, καθώς και τις μεθόδους ανάλυσής του.
Σύμφωνα με εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ο μεγαλύτερος αριθμός κοινοποιήσεων στο σύστημα δεν υποδηλώνει αυξημένο κίνδυνο για τους καταναλωτές. Μάλιστα, όπως επισημαίνει «ο ετήσιος μεγαλύτερος αναφερόμενος αριθμός κοινοποιήσεων αποτελεί απόδειξη της καλύτερης ανταλλαγής πληροφοριών από τις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών και της επαγρύπνησής τους έναντι της απάτης στην αγροδιατροφική αλυσίδα».
Εκτόξευση των τιμών
Η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας έχει οδηγήσει σε πτώση της παραγωγής ελαιολάδου τα τελευταία χρόνια. Οι καλλιέργειες στην Ισπανία, η οποία παρήγαγε περισσότερο από το μισό ελαιόλαδο παγκοσμίως το 2018-19, έχουν πληγεί από ξηρασία και καύσωνες άνω των 40ο C (104F).
Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιολάδου (IOC), τα παγκόσμια επίπεδα παραγωγής αναμένεται να μειωθούν κατά 27% στους 2,4 εκατ. τόνους το 2023-24 σε σχέση με το 2018-19, φτάνοντας τους 2,4 εκατ. τόνους και χαμηλότερα από τα προβλεπόμενα επίπεδα κατανάλωσης των 2,6 εκατ. τόνων.
Ως αποτέλεσμα, οι τιμές έχουν εκτοξευθεί. Χαρακτηριστικό είναι ότι 100 κιλά εξαιρετικά παρθένου ελαιολάδου από το Jaén της Ισπανίας κόστισαν 787 ευρώ τον περασμένο Νοέμβριο, από 262,50 ευρώ πέντε χρόνια νωρίτερα.
