Ολοι και όλες θα έχουμε κάποτε ακούσει να γίνεται λόγος για το παράδοξο του Ζήνωνα που αφορά τον Αχιλλέα και τη χελώνα. Σε έναν αγώνα δρόμου αν δώσουμε σε μια χελώνα προβάδισμα 100 μέτρων όσο και πιο γρήγορα και αν τρέχει ο Αχιλλέας δεν θα μπορέσει να την ξεπεράσει. Γιατί στο διάστημα που θα χρειαστεί ο Αχιλλέας για να καλύψει αυτά τα 100 μέτρα της διαφοράς η χελώνα θα έχει διανύσει άλλη μια απόσταση, έστω χ. Για να τη διανύσει ο Αχιλλέας θα χρειαστεί έναν χρόνο ψ στον οποίο η χελώνα θα έχει διανύσει μια επιπλέον απόσταση ω. Ετσι, με αυτήν την εις άπειρον διαιρετότητα χώρου και χρόνου η χελώνα πάντα θα βγαίνει κερδισμένη.

Μικρή σημασία έχει αν στην πορεία του χρόνου το παράδοξο έχει καταρριφθεί τόσο φιλοσοφικά όσο και μαθηματικά. Το παράδοξο επιδρά με τη δύναμη της «φυσικής» λογικής του που φαίνεται να ανατρέπει τη φυσική τάξη και μας προτρέπει να στοχαστούμε πάνω σε πράγματα που μοιάζουν γνώριμα, αλλά δεν είναι αυτονόητα και γνωστά.

Ενα από αυτά είναι το ίδιο το τρέξιμο. Ας δούμε το τρέξιμο στην καθημερινότητά μας: δεν είναι άραγε παράδοξο ότι όσο πιο πολύ τρέχουμε να προλάβουμε τις διάφορες υποχρεώσεις μας τόσο πιο πολύ επιβαρύνουμε την ομαλή εκτέλεσή τους; Είτε πρόκειται για τις αναρίθμητες ουρές, είτε για την κίνηση στους δρόμους όλα προκύπτουν επειδή κάποιοι και κάποιες βιάζονται. Ε, αναγκαστικά θα περιμένουν.

Αλλά ας πάμε και στο τρέξιμο στην (επίκαιρη) κυριολεξία του. Ηταν σαν σήμερα, το 1908, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου που, λίγο πριν τερματίσει, ο ιταλός μαραθωνοδρόμος Ντοράντο Πιέτρι έπεσε ξέπνοος στο έδαφος. Μερικοί θεατές τον βοήθησαν να καλύψει τα τελευταία μέτρα, με αποτέλεσμα να ακυρωθεί. Τουλάχιστον δεν είχε την τύχη του πρώτου μαραθωνοδρόμου, του άγνωστου εκείνου στρατιώτη, που κακώς συγχέεται με τον δρομέα Φειδιππίδη, που δεν έπεσε απλά ξέπνοος αλλά πέθανε.

Και πες εντάξει, εμείς τον τρέχουμε τον μαραθώνιο σήμερα για να τιμήσουμε τον αρχαίο πρόγονο, είμαστε και σε μια εποχή που η προετοιμασία βοηθάει τους αθλητές να τρέχουν τόσο μεγάλες αποστάσεις – ακόμα και πολύ μεγαλύτερες – με ασφάλεια. Ο έρμος ο στρατιώτης γιατί; Εξηγούμαι. Η μάχη στον Μαραθώνα έχει τελειώσει. Οι Αθηναίοι νίκησαν τους Πέρσες. Προς τι όλη η βιάση; Αν υπήρχε κίνδυνος ήττας, π.χ., και έπρεπε να υπάρχει ενίσχυση των στρατευμάτων θα ήταν λογικό κάποιος να βιαστεί – και πολύ. Οταν όμως όλα έχουν τελειώσει, τι σημασία έχει αν οι πανηγυρισμοί θα αρχίσουν λίγο πιο γρήγορα ή λίγο πιο αργά; Δεν είναι ανεπίτρεπτο παράδοξο ο άγγελος της νίκης να καταρρέει νεκρός, ακόμα ένα θύμα του πολέμου μακριά από το πεδίο της μάχης;

Καμιά φορά είναι να απορεί κανείς με το τι πάει και θαυμάζει και με το τι ταυτίζεται το ανθρώπινο είδος στην ιστορία του. Αντί να διδάσκεται ως παράδειγμα προς αποφυγή, η απονενοημένη πράξη του στρατιώτη γέννησε ένα άθλημα. Εδώ θα μου πείτε εκείνος ο Αχιλλέας καταδιώκει τη χελώνα τόσους αιώνες, χωρίς να καταδέχεται να παραδεχτεί ότι αυτή, όσο αργά κι αν πηγαίνει, θα βρίσκεται πάντα μια ανάσα μπροστά του. Θα είναι ανθρώπινο να φανταστούμε, έτσι για το αίσιο τέλος της ιστορίας, ότι κάποτε η χελώνα θα βαρεθεί να κάνει επίδειξη λογικής στον ανταγωνιστικό άνθρωπο και θα σταματήσει για να ξεκουραστεί.