Πενήντα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Τα τουρκικά στρατεύματα, παραβιάζοντας κάθε κανόνα διεθνούς δικαίου πραγματοποιούν, ανενόχλητα, απόβαση στο βόρειο τμήμα του νησιού.

Η Τουρκία έχει βρεί μία πρώτης τάξεως πρόφαση. Λίγες ημέρες νωρίτερα, στις 15 Ιουλίου 1974, η Χούντα των Αθηνών έχει πραγματοποιήσει πραξικόπημα στην Κύπρο και έχει ανατρέψει τον Πρόεδρό της, Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και τη νόμιμη κυπριακή κυβέρνηση.

Η εισβολή

Η τουρκική εισβολή πραγματοποιήθηκε σε δύο φάσεις. Ξεκίνησε στις 20 Ιουλίου, με την Επιχείρηση Αττίλας Ι και συνεχίστηκε με τον Αττίλα ΙΙ, στις 14 – 18 Αυγούστου, όπου, κατά παράβαση της επίσημα συμφωνημένης εκεχειρίας, η Τουρκία, έχοντας εν τω μεταξύ δημιουργήσει προγεφύρωμα και μεταφέρει στην Κύπρο αρκετές δυνάμεις, πραγματοποίησε νέες επιθέσεις, καταλαμβάνοντας τελικά το 36% της έκτασης του νησιού.

Ο κατάλογος των θυμάτων ιδιαίτερα μακρύς: 4.000 Ελληνοκύπριοι νεκροί, 1.619 δηλωμένοι αγνοούμενοι και 162.000 εκτοπισμένοι.

«ΤO BHMΑ», 21.7.1974, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Ο Στάθης Ευσταθιάδης σχολιάζει στο «ΒΗΜΑ» στις 21 Ιουλίου 1999, τον τρόπο με τον οποίο διοχετεύει η Χούντα των Αθηνών πληροφορίες για τα όσα συμβαίνουν στην Κύπρο:

«Οι πληροφορίες των ξένων πρακτορείων έρχονταν σε αντίθεση με όσα έδινε προς δημοσίευση στην Αθήνα η κυβέρνηση – λεπτομέρειες που ήταν μάλλον για τόνωση του ηθικού παρά για πραγματική ενημέρωση.

(…)

»Εκείνο το οποίο επιχειρεί η κυβέρνηση στην Αθήνα είναι να δείξει – και να ζητήσει αν είναι δυνατόν- την “εθνικήν ομοψυχίαν”, ότι πρόκειται πλέον για αγώνα στον οποίον παίρνουν μέρος όλοι οι Έλληνες, χουντικοί και αντίπαλοι».

Οι κινήσεις των Αμερικανών

Όπως γράφει ο Ευσταθιάδης «στην Αθήνα βρίσκεται πάλι ο αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών Τζο Σίσκο. Έχει επιστρέψει από την Άγκυρα κατόπιν συγκεκριμένων οδηγιών του Κίσινγκερ – ο οποίος, όπως γράφει, “αιφνιδιάστηκε” από την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο – αλλά με “άδεια χέρια”. H προσπάθεια του Σίσκο αν πείσει τον πρωθυπουργό κ. Ετζεβίτ να δεχθεί μια “εγγυημένη επιστροφή στο προηγούμενο καθεστώς στην Κύπρο”, απέτυχε. (…)

»Όπως ομολογεί ο Κίσινγκερ στο τελευταίο βιβλίο του, ανησυχούσε μήπως η τροπή που ελάμβανε το Κυπριακό “οδηγούσε σε στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ δύο συμμάχων μας στο ΝΑΤΟ χωρών”.

»Όλη η προσπάθειά του, οι οδηγίες που έδωσε στον Σίσκο (σ.σ. υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ) αλλά και στους αμερικανούς διπλωμάτες στο ΝΑΤΟ και στον ΟΗΕ ήταν στο ότι “πάση θυσία πρέπει να αποφευχθεί ο πόλεμος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας»

Λίγους μήνες μετά την εισβολή, τον Δεκέμβριο του 1974, «ΤΟ ΒΗΜΑ» και ο Μανούσος Πλουμίδης βρίσκονται στην Κύπρο και περιγράφουν τη ζωή των ελληνοκύπριων προσφύγων.

Οι εκτοπισμένοι

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 19.12.1974, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

«Μια σύντομη επίσκεψη στους καταυλισμούς των περιοχών Αμμοχώστου – Λάρνακος, στους καταυλισμούς Λευκαρίτη, Μαρσέλλου, Ορμιδίων, Ξυλοτύμπου και Δασακίου –  Άχνας αφήνει εντυπώσεις καταθλιπτικές.

»Σε σειρές από σκηνές άσπρες (της ελληνικής βοήθειας) και πράσινες (της αμερικανικής) ζουν πέντε μήνες τώρα άνθρωποι, που έχουν συνηθίσει σε άλλο τρόπο ζωής, στα σπίτια τους, με χωρισμένη κάθε οικογένεια από την άλλη, με τα αγαθά που τους εξασφάλιζε ο τεχνικός πολιτισμός και το σχετικό ψηλό βιωτικό τους επίπεδο, την ηλεκτρική κουζίνα τους, την τηλεόρασή τους και πολλές φορές το ηλεκτρικό πλυντήριο.

»Τώρα ζουν στις σκηνές που μόλις χωρούν τρία ντιβάνια, κάνουν το νοικοκυριό τους στο ύπαιθρο, μαγειρεύουν στα κοινά μαγειρεία, ή σ’ ωρισμένους καταυλισμούς, παίρνουν το φαγητό τους έτοιμο από το κοινό συσσίτιο.

»Ζουν η κάθε οικογένεια δίπλα στην άλλη με μοναδικό χώρισμα το πανί της σκηνής, έτσι που όχι μόνο να μην είναι δυνατή η απομόνωση, αλλ΄ ούτε η αποφυγή της δημοσιοποιήσεως του ιδιωτικού βίου.

Συνθήκες αποκρουστικές

»Οι συνθήκες αυτές είναι βέβαια ιδιαίτερα αποκρουστικές για πληθυσμούς αγροτικούς. Στον καταυλισμό του Δασακίου – Άχνας οι πρόσφυγες αρνήθηκαν το στήσιμο των σκηνών σε σειρές και βοηθούμενοι από την τοποθεσία, εσκόρπισαν τις σκηνές τους κάτω από τα δέντρα.

(…)

»Δεν είναι, άλλωστε, μόνο τα προβλήματα της συμβιώσεως, που αντιμετωπίζουν οι επιτροπές. Ασχολούνται και με τα πολλά και ποικίλα άλλα, που προκύπτουν κάθε τόσο, προβλήματα και παράπονα για την ανεπάρκεια του επιδόματος, που δίνει η Κυβέρνηση, με ζητήματα που σχετίζονται με τη διανομή των τροφίμων (…), ή του ρουχισμού (…) και ακόμη με ζητήματα σχετικά με τις τιμές των τροφίμων, που πουλούν οι έμποροι και που κατηγορούνται ενίοτε για αισχροκέρδεια.

»Ταλαιπωρεί ακόμη τους πρόσφυγες η καθυστέρηση του ηλεκτροφωτισμού των καταυλισμών, που γίνεται αισθητότερη όσο προχωρεί ο χειμώνας και μεγαλώνουν οι νύχτες.

»Όπως και η καθυστέρηση, σ’ ωρισμένες περιπτώσεις έργων αποχετεύσεως, που είναι απαραίτητα τώρα το χειμώνα με τις βροχές, που οι καταυλισμοί πνίγονται στις λάσπες».