Οσες και όσοι έχετε ξαναπετύχει τη στήλη, θα έχετε πιθανότατα διακρίνει το φίλαθλο πνεύμα που τη διακρίνει. Και ακόμη περισσότερο πόσο της αρέσει από διάφορες εκφάνσεις του αθλητισμού – από έναν τελικό ΝΒΑ ή από μια αλάνα ποδοσφαίρου μέχρι έναν παγωμένο διάδρομο κέρλινγκ ή μια σκακιέρα στημένη σε ένα υπόγειο στον Αλιμο – να βγάζει συμπεράσματα που υπερβαίνουν τα σπορ.
Σε αυτό το γεμάτο γεγονότα καλοκαίρι, οι αθλητικές διοργανώσεις είχαν και θα έχουν το δικό τους μεγάλο μερίδιο στην επικαιρότητα. Κάποιες θα αναδειχθούν πρωταθλήτριες, κάποιοι θα αισθανθούν αδικημένοι, κάποιοι θα ετοιμαστούν να δώσουν «το 110% των δυνάμεών τους», αλλά εγώ θα ήθελα να σταθώ σε κάτι που εκ πρώτης όψεως μοιάζει με «τεχνική λεπτομέρεια».
Οπως μάλλον ξέρετε, ακόμη και οι λιγότερο ποδοσφαιρόφιλοι/ες, αυτή την περίοδο και για λίγες ακόμη παραστάσεις διεξάγεται το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου στη Γερμανία, το περίφημο Euro, καθώς την προσεχή Κυριακή τελειώνει η νοκ άουτ φάση με τη διεξαγωγή του τελικού, αλλά εγώ ήθελα να σας πάω λίγες ημέρες πίσω, στη φάση των ομίλων. Διότι περισσότερο από το ίδιο το θέαμα, που θα αφήσω ειδικότερους και ειδικότερες να σχολιάσουν, αυτό που μου κίνησε το ενδιαφέρον είναι ακριβώς ο τρόπος της επιλογής των 16 ομάδων που προκρίνονται από αυτή την πρώτη φάση, από τους ομίλους.
Βλέπετε, το Euro, για εμπορικούς κυρίως λόγους (περισσότερα ματς, περισσότερα εισιτήρια), στις τελευταίες τρεις διοργανώσεις διεξάγεται με 24 ομάδες, κάτι που δημιουργεί ένα μικρό πρακτικό πρόβλημα. Ποιο είναι αυτό; Αν από κάθε έναν από τους έξι ομίλους περνάνε – όπως συνηθίζεται – δύο ομάδες, έχουμε ένα έλλειμμα τεσσάρων για να φτιάξουμε μια σωστή φάση νοκ άουτ.
Αυτό οδηγεί στην ανάγκη να περάσουν επιπλέον ομάδες. Και ως εύλογος τρόπος επιλέχθηκε αυτός που δίνει την πρόκριση στις 4 καλύτερες ομάδες από τις 6 που πήραν την τρίτη θέση. Πλάι δηλαδή στο κριτήριο της κατάταξης ανά όμιλο, που αναδεικνύει τις καλύτερες δύο, μπαίνει ένα κριτήριο που συνδυάζει τόσο εσωτερικά κριτήρια (να είσαι στην τρίτη θέση) όσο και εξωτερικά (να συγκριθείς με τις άλλες ομάδες που τερμάτισαν τρίτες). Ε, εμένα αυτό μου φαίνεται κάπως παράλογο. Αν θέλαμε τις καλύτερες γιατί να είναι τρίτες; Γιατί εντέλει να αποκλειστεί μια τέταρτη που κάνει καλύτερη επίδοση από μια τρίτη; Η Ουκρανία, για παράδειγμα, τερμάτισε φέτος τέταρτη στον όμιλό της, κατακτώντας ωστόσο 4 βαθμούς (όπως και οι υπόλοιπες τρεις ομάδες ενός πολύ σφιχτού ομίλου), περισσότερους από τους 3 της Σλοβενίας, που ήταν τρίτη σε άλλο όμιλο. Και όμως ήταν η Σλοβενία που προκρίθηκε. Και, ούτως ή άλλως, παραβλέπουμε το γεγονός πως συγκρίνουμε επιδόσεις που πραγματοποιούνται σε διαφορετικές συνθήκες.
Η ανορθολογικότητα δεν σταματάει εκεί όμως. Αυτές οι τρίτες καλύτερες προστίθενται στις δώδεκα ήδη προκριθείσες συγκροτώντας τη φάση των 16. Πώς τώρα θα «ζευγαρώσουμε» τις ομάδες; Είναι προφανές πως το πλεονέκτημα του να τερματίζεις στην πρώτη θέση θα έπρεπε να σε φέρνει απέναντι σε μια τρίτη, μόνο που εδώ δεν φτάνουν για όλους. Ετσι, άλλες πρώτες ομάδες παίζουν με τρίτες και άλλες με δεύτερες. Ενώ, αναγκαστικά, πάλι για να βγουν τα κουκιά, δεύτερες παίζουν και μεταξύ τους.
Δεν ξέρω αν σας μπέρδεψα – το ελπίζω για να περάσω πιο εύκολα στο «επιμύθιο». Σε κάθε ανθρώπινη κατασκευή που λειτουργεί ως παιχνίδι υπάρχουν πρωταρχικές αυθαιρεσίες, θα της έλεγα «αξιωματικές»: είναι οι ίδιοι οι κανόνες και οι κατά καιρούς τροποποιήσεις τους. Υπάρχουν έπειτα και οι κατά συνθήκη αυθαιρεσίες, όπως το λάθος αυτών που διαιτητεύουν (ακόμα και παρά τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων). Θα περίμενε κανείς να υπάρχουν λιγότερες στην οργάνωση των αναμετρήσεων. Αν η κλήρωση συνιστά την επέμβαση της θεάς Τύχης σε μια διοργάνωση, συγκροτώντας τους ομίλους, γιατί να πρέπει να υπεισέρχονται και επιπλέον ανορθολογισμοί, δίνοντας μια καινούρια, και αναμφίβολα καθόλου αναμενόμενη, διάσταση στη φράση «ο εχθρός του καλού είναι ο καλύτερος (τρίτος)»;
Διότι έτσι πάει ο κόσμος, που θα έλεγε και ο Κέρτ Βόνεγκατ. Και, τελικά, αν όπου κλήρωση βάλεις γέννηση, και όπου ανορθολογισμοί βάλεις τις αυθαιρεσίες που συναντάς στη ζωή σου, ίσως έχεις μια σύνοψη της ανθρώπινης κατάστασης.
