Από τα «Φιλαράκια» μέχρι το «The Bear» – Γιατί οι ηθοποιοί αμοίβονται όλο και λιγότερο

Δεν πάει καιρός που η δημιουργία μιας ξένης σειράς τόσο επιτυχημένης όσο – διόλου τυχαίο παράδειγμα – το «The Bear» ισοδυναμούσε με δια βίου οικονομική εξασφάλιση για μία ή έναν σεναριογράφο. Μέχρι και πριν από δύο δεκαετίες, ο ιθύνων νους ενός τέτοιου πρότζεκτ θα είχε θησαυρίσει.

Λογικό, αν τα βάλει κάτω κανείς. Από το ντεμπούτο της το 2022, η σειρά του ευφυούς Κρίστοφερ Στόρερ, που επιστρέφει την Τετάρτη (17/07) στο Disney+ για τρίτη σεζόν, έχει αποσπάσει συνολικά 10 Emmys (!). Και σαν να μην έφτανε αυτό, έχει αποφέρει τεράστια κέρδη στην FX, καθηλώνοντας ολόκληρο τον πλανήτη μπροστά από τη μικρή οθόνη για δεκάδες στρεσογόνα μισάωρα εστιατορικής – και όχι μόνο – τρέλας.

Κάποτε, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να οδηγήσει στην παραγγελία πολλαπλών σεζόν των 20 και πλέον επεισοδίων και σε μια σύμβαση κοινοπραξίας που θα απέφερε τεράστια οικονομικά οφέλη τόσο για το στούντιο, όσο και για τους συντελεστές και τους ηθοποιούς, οι οποίοι παραδοσιακά συνέχιζαν να εισπράττουν και μετά την ολοκλήρωση της σειράς από τις επαναλήψεις. Κάποτε. Όχι πια.

Μοιράζοντας μια πίτα που διαρκώς συρρικνώνεται

Στιγμιότυπο από τις απεργίες ηθοποιών και σεναριογράφων του Χόλιγουντ το περασμένο καλοκαίρι./ Φωτ.: REUTERS/Mike Blake

Από την αυγή του streaming μέχρι σήμερα, το τηλεοπτικό τοπίο έχει αλλάξει. Η απεργία ηθοποιών και σεναριογράφων του Χόλιγουντ πέρσι το καλοκαίρι ήρθε ως αντίδραση σε αυτή την αλλαγή για την οποία πριν δεν γινόταν ιδιαίτερα λόγος. Το εξάμηνο λουκέτο στην παραγωγή, όμως, επέφερε επιπλέον συρρίκνωση σε ολόκληρη τη βιομηχανία, η οποία μεταφράστηκε σε εκτεταμένες περικοπές του προϋπολογισμού, απολύσεις και πολύ λιγότερες παραγγελίες για νέες σειρές. Ακόμα και μετά το τέλος της απεργίας, δημιουργοί και μεγάλα στούντιο έμειναν να διαφωνούν για το πώς θα μοιράσουν τα κομμάτια μιας πίτας που συνεχώς συρρικνώνεται.

Σύμφωνα με το Forbes, παρά την τεράστια επιτυχία του «The Bear», ο Κρίστοφερ Στόρερ αυτή τη στιγμή δεν κερδίζει πάνω από 5 εκατομμύρια δολάρια το χρόνο από τη συμφωνία του με το FX. Και στο ποσό αυτό συνυπολογίζονται η αμοιβή του για τη συγγραφή του σεναρίου, την παραγωγή αλλά και τη σκηνοθεσία.

Μπορεί το «The Bear» να σάρωσε στα φετινά Emmy, όμως αυτό δεν μεταφράστηκε σε κάποια γενναιόδωρη αύξηση της αμοιβής των συντελεστών της σειράς./ Φωτ.: REUTERS/Aude Guerrucci

Αντί να κατέχουν ένα ποσοστό επί των κερδών της σειράς, το οποίο παραδοσιακά διατηρούσαν οι τηλεοπτικοί δημιουργοί για δεκαετίες, ο Στόρερ και η συν-σεναριογράφος Τζοάνα Καλό ανταμείβονται για την επιτυχία τους με μπόνους που καθορίζονται από μια σειρά επιτευγμάτων, όπως ανανεώσεις για νέες σεζόν, υποψηφιότητες για βραβεία και ένα σύστημα κατάταξης των υπηρεσιών streaming σύμφωνα με την τηλεθέαση. Για την 3η σεζόν του «The Bear», που σάρωσε στα φετινά βραβεία Emmy, το Forbes προβλέπει ότι το μπόνους αυτό ανέρχεται γύρω στο 1 εκατομμύριο δολάρια για τους Στόρερ και Καλό.

Μπορεί το ποσό αυτό στα δικά μας ώτα να φαντάζει αστρονομικό, αλλά επί Χολιγουντιανού τερέν αποτελεί κάτι ακόμα λιγότερο κι από το ένα δέκατο των χρημάτων που κερδίζουν οι showrunners της παλιάς φρουράς, όπως για παράδειγμα ο Ντικ Γουλφ («Νόμος και Τάξη»), η Τέιλορ Σέρινταν («Yellowstone») και η Σόντα Ράιμς («Grey’s Anatomy») σε ένα δεδομένο έτος. Αν και το δίδυμο Στόρερ-Καλό, λοιπόν, φαίνεται να έχει καταφέρει να αγγίξει την κορυφή των σύγχρονων τηλεοπτικών δημιουργών, οι δυο τους απέχουν ακόμα εκατομμύρια χιλιόμετρα από την οικονομική στρατόσφαιρα. Γιατί;

Τα «Φιλαράκια» και το παλιό καλό μοντέλο

Η λατρεμένη σειρά «Φιλαράκια» απέφερε εκατοντάδες εκατομμύρια κάθε χρόνο, αρκετά για να κάνουν ευτυχισμένα και τα στούντιο και τους συντελεστές./ Φωτ.: Warner Bros. / REUTERS

Παλιότερα, υπήρχε η δυνατότητα για μια επιτυχημένη σειρά όπως το Seinfeld ή το CSI να εξελιχθεί η ίδια σε επικερδές brand. Η διαδικασία είχε ως εξής: μόλις ένα στούντιο πλήρωνε για την παραγωγή της, στη συνέχεια την ενοικίαζε ουσιαστικά σε διανομείς αμέτρητες φορές – αρχικά, σε κάποιο τηλεοπτικό δίκτυο και έπειτα σε καλωδιακά κανάλια, ξένες αγορές και τελικά σε υπηρεσίες streaming. Μέσα από ένα τέτοιο μοντέλο διανομής, μια σειρά μπορούσε να φτάσει σε πολύ υψηλά επίπεδα κερδοφορίας.

Αυτό αποτελούσε κίνητρο να παράγει για όλα τα συμβαλλόμενα μέρη μιας σειράς ώστε να θέλουν και να επιδιώκουν να παράγουν όσο το δυνατόν περισσότερα επεισόδια. Γιατί κάθε φορά που μια σειρά ανανέωνε για νέα σεζόν, οι συντελεστές είχαν την ευκαιρία να διαπραγματευτούν υψηλότερες αμοιβές και συμμετοχή στα κέρδη.

Πλέον κλασικό παράδειγμα αποτελούν τα «Φιλαράκια». Η λατρεμένη ανά τον κόσμο σειρά απέφερε εκατοντάδες εκατομμύρια κάθε χρόνο, αρκετά για να κάνουν ευτυχισμένα τα στούντιο Warner Bros. και NBC, αλλά και όλους τους υπόλοιπους συντελεστές. Όπως είναι γνωστό, στην τρίτη σεζόν, οι έξι πρωταγωνιστές διαπραγματεύτηκαν συλλογικά ώστε να αμείβονται ισότιμα για όλη τη διάρκεια της σειράς και έφτασαν να κερδίζουν 1 εκατομμύριο δολάρια ανά επεισόδιο στις δύο τελευταίες σεζόν, συν το 2% επί των κερδών της σειράς.

Για όλα φταίει το streaming;

Από την αυγή του streaming μέχρι σήμερα, το τηλεοπτικό τοπίο έχει αλλάξει άρδην./ Φωτ.: Shutterstock

Όλα αυτά άλλαξαν με την άνοδο του streaming. Στο νέο τοπίο, μία και μόνη εταιρεία αναλαμβάνει τα πάντα, υποκαθιστώντας το στούντιο που πληρώνει για την παραγωγή μιας σειράς, το δίκτυο στο οποίο προβάλλεται για πρώτη φορά αλλά και όλα τα υπόλοιπα δίκτυα στα οποία θα μπορούσε δυνητικά να παιχτεί η εν λόγω σειρά ανά τον κόσμο. Αυτό δεν σημαίνει άλλο πέρα από το ότι οι δυνατότητες κεφαλαιοποίησης μιας μεγάλης επιτυχίας σήμερα είναι τραγικά περιορισμένες.

Τα έσοδα από τις συνδρομές παραμένουν σχετικά στάσιμα, ενώ το κόστος μιας σειράς αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου, αποθαρρύνοντας την παραγωγή περισσότερων επεισοδίων και νέων σεζόν. Για τους ηθοποιούς σήμερα, μια επταψήφια αμοιβή ανά επεισόδιο παραμένει το υψηλότερο σημείο αναφοράς της βιομηχανίας, όπως ακριβώς συνέβαινε και στην εποχή που μεσουρανούσαν σειρές όπως τα «Φιλαράκια», παρά τον πληθωρισμό των τελευταίων είκοσι ετών και τη μείωση του αριθμού των επεισοδίων ανά σεζόν από 22 σε περίπου 10.

Σε άλλες εποχές, ο πρωταγωνιστής του «The Bear» Τζέρεμι Αλεν Γουάιτ ενδεχομένως να διεκδικήσει ακόμα και τα διπλά για τον ρόλο του Κάρμι Μπερζάτο./ Φωτ.: FX Networks

Σύμφωνα με εκτιμήσεις επαγγελματιών του κλάδου, ο πρωταγωνιστής του «The Bear» Τζέρεμι Αλεν Γουάιτ ενδέχεται να καρπώνεται 750.000 δολάρια ανά επεισόδιο για την τρίτη σεζόν της σειράς. Ωστόσο, αν ήταν οποιαδήποτε άλλη εποχή, ενδεχομένως να μιλούσαμε για 1,2 εκατομμύρια δολάρια ανά επεισόδιο. Παραλίγο τα διπλά δηλαδή.

Συμφέροντα εν διαστάσει

Στο επίκεντρο του ζητήματος βρίσκεται η διάσταση μεταξύ εμπορικών και καλλιτεχνικών συμφερόντων. Το «The Bear», το οποίο εξιστορεί τη ζωή ενός ταλαντούχου σεφ από το Σικάγο και της νεότερης αλλά εξίσου ταλαντούχας συναδέλφου του, καθώς προσπαθούν να μετατρέψουν ένα οικογενειακό σαντουιτσάδικο σε εστιατόριο υψηλών προδιαγραφών, είναι ένα εντυπωσιακά σύγχρονο τηλεοπτικό δημιούργημα και είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς μια τόσο δυνατή σειρά να κατορθώνει να διατηρήσει την ενέργειά της για πολλές σεζόν πολλών επεισοδίων.

Ακόμα και αν κάτι τέτοιο ήταν εφικτό, θα ήταν πιθανότατα μια πολύ λιγότερο ελκυστική πρόταση για τον Στόρερ και το καστ, οι οποίοι έχουν όλοι τους γίνει πολύ περιζήτητοι από το 2022 και μετά. Οπότε, δεν θα αποτελούσε έκπληξη εάν η τέταρτη σεζόν, τα γυρίσματα της οποίας έχουν ήδη ολοκληρωθεί, ήταν και η τελευταία του «The Bear». Ακόμα κι έτσι να έχουν τα πράγματα, ευτυχώς για το φανατικό κοινό της σειράς, έχουμε ακόμα μπροστά μας καμιά εικοσαριά επεισόδια τηλεοπτικής μαγείας.

Η 3η σεζόν του «The Bear» κάνει πρεμιέρα στο Disney+ στις 17/07.