«Κάθε νέα γενιά επαναστατεί με τον δικό της τρόπο, επιδιώκοντας να διαχωρίσει συνειδητά τη θέση της από τον κόσμο και τη γλώσσα των μεγάλων. Και η νεανική αργκό είναι μια μορφή κοινωνικής συμπεριφοράς», αναφέρει στο ΒΗΜΑ ο Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, Ομότιμος Καθηγητής Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Από το λαγκάρω μέχρι το φλεξάρω, η Gen-Z έχει δημιουργήσει μια νέα γλώσσα που κυριαρχεί στα κοινωνικά δίκτυα, με το Tik Tok να διατηρεί την πρωτοκαθεδρία.

«Ο γλωσσικός κώδικας των νέων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελεί το νεανικό ιδίωμα της ψηφιακής μας εποχής, το οποίο χαρακτηρίζεται από γλωσσικούς νεωτερισμούς και δάνεια», σημειώνει στο ΒΗΜΑ η Αγγελική Αλβανούδη, Κοινωνιογλωσσολόγος στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Τι θα απαντούσατε αν κάποιος σας πρότεινε «spill the tea»; Το πιθανότερο είναι οι boomers (γεννημένοι μεταξύ 1946-1964) να κοιτούσαν τον Gen Z συνομιλητή τους με δικαιολογημένη απορία.

Πρόκειται για μια έκφραση που προέρχεται από την κουλτούρα των μαύρων drag και σημαίνει «κουτσομπολιό» ή «μυστικές βιογραφικές πληροφορίες».

@nathansoan Spilling the tea 🫖👀🫣 @Christine Obanor ♬ original sound – Twizzy™

Στη γλώσσα των σημερινών νέων υπάρχουν πολλά υβριδικά γλωσσικά ιδιώματα, σε μεγάλο βαθμό επηρεασμένα από τη «ζωή» στο διαδικτυακό σύμπαν, δηλωτικά των ενδιαφερόντων τους.

«H slang είναι δείκτης ταυτότητας. Συσπειρώνει την ομάδα η οποία έχει κοινά χαρακτηριστικά και αποκλείει άτομα μεγαλύτερης ηλικίας από αυτή. Πολλές από τις λέξεις slang σχετίζονται με τα ενδιαφέροντα των παιδιών, όπως η ποπ κουλτούρα και τα video games, αλλά και με τις κοινωνικοοικονομικές εξελίξεις εντός και εκτός της χώρας.

Σίγουρα η τωρινή slang διαφέρει από τη slang που κυριαρχούσε πριν από μία δεκαετία», αναφέρει στο ΒΗΜΑ η Μαρίζα Γεωργάλου, Επίκουρη Καθηγήτρια Κοινωνιογλωσσολογίας και Ανάλυσης Λόγου στο Πανεπιστημίο Δυτικής Μακεδονίας.

H (νέα) slang των social media

Μια πολυφωνική, συμβολική γλώσσα, ένας κρυπτικός τρόπος επικοινωνίας, που δύσκολα αποκωδικοποιείται, υπηρετώντας τον πρωταρχικό σκοπό του. «Πρόκειται για μια κοινωνιόλεκτο, η οποία θα μπορούσε να ιδωθεί και ως μια μορφή διαμαρτυρίας», επισημαίνει ο κ. Χαραλαμπάκης. Τι σημαίνει κριντζ, φλεξ, POS, μπιφ, τζετ και καριέρα;

Κριντζάρω: νιώθω αηδία, αποστροφή, ντροπή, σε συνδυασμό και με αμηχανία, εξαιτίας της στάσης ή των πράξεων κάποιου άλλου προσώπου.

Κάνω φλεξ: κάνω επίδειξη.

POS: μια συντομογραφία του «Parent over shoulder» (γονέας από πάνω μου). Χρησιμοποιείται είτε στο τηλέφωνο, είτε σε chats, όταν ο μπαμπάς ή η μαμά είναι δίπλα στο παιδί την ώρα που εκείνο μιλάει με τους φίλους του.

Έχω μπιφ: τσακωμός, ένταση, λεκτική διαμάχη.

Τζετ: τέλεια.

Καριέρα: όταν πρέπει να αντιμετωπίσεις κάτι κουραστικό, δύσκολο και που απαιτεί κόπο.

Αυτές είναι κάποιες από τις πιο συνηθισμένες λέξεις που χρησιμοποιούν οι νέοι, τόσο στον προφορικό, όσο και στον γραπτό λόγο συνοδεία, emoji, συντμήσεων, ορθογραφικών λαθών και απουσίας σημείων στίξεως και τόνων.

Στον νέο ψηφιακό κόσμο οι γλωσσικές αποκλίσεις από τη νόρμα, τείνουν να γίνουν κανόνας. «Η γλώσσα έχει απλουστευθεί. Η προφορικότητα έχει μπει στη ζωή μας. Τα νέα παιδιά είναι η εύκολη λεία, για να τα κατηγορούμε.

Η slang που χρησιμοποιούν στα κοινωνικά δίκτυα είναι μια άκρως ενδιαφέρουσα μορφή επικοινωνίας. Έχει χιούμορ, ζωντάνια, αυτοσαρκασμό και δείχνει ευστροφία πνεύματος», προσθέτει ο κ. Χαραλαμπάκης.

Η ιστορία

Για μεγάλο μέρος της πρώιμης ιστορίας του, ο όρος slang περιοριζόταν σε αναφορές στον κόσμο των κλεφτών, των ζητιάνων, των χαρτοπαικτών, των πλανόδιων γυρολόγων. Η πρώτη μορφή του όρου ήταν η λέξη slango, η οποία χρησιμοποιούνταν για να περιγράψει «μια ανέντιμη ή δόλια δραστηριότητα».

Το 1724 η London Journal δημοσίευσε ένα δοκίμιο για τη φιλοσοφία και την ποίηση, στο οποίο ο αγνώστου ταυτότητας συγγραφέας αναφέρόταν υποτιμητικά στο «εμπόριο και το σλάνγκο» της ποίησης, σε αντίθεση με την καθαρή ουσία της.

Σε θεατρικά έργα που γράφτηκαν στο Λονδίνο τη δεκαετία του 1730 εμφανίζονται υπηρέτες που ονομάζονται slango και επινοούν σχέδια που αποσκοπούν στην εξαπάτηση των άλλων χαρακτήρων.

Στη δεκαετία του 1740, η αργκό αποκρυσταλλώνεται για πρώτη φορά σε μια λέξη με πολύ συγκεκριμένο πλαίσιο και ένα ξεχωριστό φάσμα συναφών εννοιών, αναδυόμενη ως μια λέξη που συναντάται κυρίως σε αναφορές για την ομιλία μιας κατώτερης τάξης κλεφτών και ζητιάνων και των πλανόδιων που συχνά σχετίζονταν μαζί τους και μοιράζονταν μεγάλο μέρος του ίδιου λεξιλογίου.

Για δεκαετίες, η αργκό αποτέλεσε μέρος του μυστικού λεξιλογίου που χρησιμοποιούσαν οι εγκληματίες ως ένα είδος αντι-γλώσσας. Χρειάστηκε καιρός μέχρι να αποσυνδεθεί από τα πλαίσια του υποκόσμου και να σχετιστεί με τη γλώσσα που μιλούν οι μαθητές στο προαύλιο του σχολείου και αργότερα με τη slang των κοινωνικών δικτύων.

Λήμματα

Η αργκό υπήρχε και θα υπάρχει, με τη μόνη διαφορά ότι πια εξελίσσεται και διαδίδεται με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα λόγω των κοινωνικών δικτύων. Η γλώσσα παρακολουθεί και καταγράφει όσα συμβαίνουν στην κοινωνία για αυτό και στοιχεία προερχόμενα από τη νεανική slang ενσωματώνονται στο λεξιλόγιο της κοινής.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα οι συντμήσεις OMG, LOL, FYI, οι οποίες είναι επίσημες πλέον στο αγγλικό λεξικό της Οξφόρδης. Όπως και το «rizz», η λέξη του 2023 σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

Ως «rizz» ορίζεται το στιλ, η γοητεία ή η ελκυστικότητα και η ικανότητα να προσελκύεις έναν ρομαντικό ή σεξουαλικό σύντροφο. Το «rizz» πήρε έτσι τη σκυτάλη από το «goblin mode», μια επίσης αργκό ορολογία που περιγράφει την εγωκεντρική, τεμπέλικη, ατημέλητη ή άπληστη συμπεριφορά.

Τελικά, κινδυνεύει η ελληνική γλώσσα;

«Οι περισσότερες λέξεις της slang χάνονται με την πάροδο του χρόνου. Η γλώσσα έχει έναν δικό της τρόπο αυτοκάθαρσης», επισημαίνει ο κ. Χαραλαμπάκης.

«Κάποτε είχαμε τον φόβο των greeklish. Σήμερα, μπαίνουν φιλόλογοι στις τάξεις μιλούν για τα greeklish και τα παιδιά δεν ξέρουν τι είναι. Τώρα είναι τάση να χρησιμοποιούν τα engreek (ελληνοαγγλικά), να γράφουν αγγλικές λέξεις με ελληνικούς χαρακτήρες (πχ θενξ). Υπάρχουν λέξεις με συγκεκριμένο χρονικό όριο ζωής», προσθέτει η κα Γεωργάλου.

«Δεν γνωρίζουμε αυτή τη στιγμή αν τέτοια γλωσσικά στοιχεία που εμφανίζουν μια ηλικιακή διαβάθμιση θα συνεχίσουν να χρησιμοποιούνται από τα ίδια άτομα σε μεταγενέστερες φάσεις της ενήλικης ζωής τους και θα περάσουν στην πρότυπη γλώσσα.

Πάντως, αν ακούσετε νεαρούς/ές συναδέλφους να σας αποκαλούν μπρο ή ντελούλου μην θεωρήσετε τον τρόπο ομιλίας τους ‘φθορά’ της γλώσσας.

Πρόκειται για μια γλωσσική συμπεριφορά με κοινωνικά και ψυχολογικά αίτια από την οποία περάσαμε όλοι/ες και μας έχει επηρεάσει», αναφέρει η κα Αλβανούδη ως απάντηση σε όσους ανησυχούν για μια ενδεχόμενη απειλή που πλανάται πάνω από την ελληνική γλώσσα.