«Κατά τη διάρκεια της θητείας μου στο “Doctor Who” αλλά και την εποχή του “Sherlock”, με αποκαλούσαν συνεχώς μισογύνη, σεξιστή, ομοφοβικό, ρατσιστή. Τέτοιου είδους κατηγορίες είναι πολύ δύσκολο να τις αποκρούσεις εντελώς. Πώς μπορείς να αποδείξεις ότι δεν είσαι;». Ως showrunner δύο κορυφαίων σειρών της βρετανικής τηλεόρασης, ο βραβευμένος με δύο Emmy σκωτσέζος σεναριογράφος και παραγωγός Στίβεν Μόφατ έχει βρεθεί πολλές φορές σε θέση να αποδείξει ότι δεν είναι ελέφαντας. Αν και ποτέ μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί αντιμέτωπος με κάποια κατηγορία για ανάρμοστη συμπεριφορά, έχει δεχθεί ουκ ολίγες φορές επικρίσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όσον αφορά τα σενάρια και τους χαρακτήρες του.
Κάπως έτσι, έχοντας ακούσει τα εξ αμάξης κατά καιρούς, το 2017, σε μια χρονική στιγμή δηλαδή που ακόμα ο όρος «cancel culture» δεν είχε μπει καλά-καλά στα λεξικά, ο Μόφατ άρχισε να δουλεύει ένα καινούριο σενάριο. Επτά χρόνια αργότερα, το αποτέλεσμα έρχεται στις οθόνες μας με τη μορφή μιας μίνι σειράς τεσσάρων επεισοδίων και τίτλο «Douglas is cancelled». Και για ακόμα μια φορά, η βρετανική κοινή γνώμη τα βάζει με τον Μόφατ.
Πώς κατάφερε να οξύνει τα πνεύματα ο 62χρονος δημιουργός πάλι;
Ο Douglas, το μυστηριώδες αστείο και η δημόσια κατρακύλα
Ο Χιου Μπόνεβιλ υποδύεται τον δημοφιλή παρουσιαστή Ντάγκλας Μπέλοους.
Ο Ντάγκλας Μπέλοους (Χιου Μπόνεβιλ), ο Douglas του τίτλου, είναι διάσημος, μεσήλικας παρουσιαστής της βρετανικής τηλεόρασης. Γενικά συμπαθής στο κοινό, παρουσιάζει καθημερινά μια δημοφιλή ενημερωτική εκπομπή υψηλής τηλεθέασης μαζί με την πολύ νεότερη και σαφώς πιο σπιρτόζα συνάδελφό του Μάντελιν Κράουν (Κάρεν Γκίλαν). Το μοντέλο γνωστό, «φορεμένο» και στα ελληνικά τηλεοπτικά δεδομένα. Μπορούμε να το κάνουμε εικόνα.
Η ομαλή συνεργασία τους όμως, καθώς και ολόκληρη η ζωή του Ντάγκλας, βρίσκονται ξαφνικά σε τεντωμένο σκοινί εξαιτίας ενός tweet. Ο προσηνής παρουσιαστής κατηγορείται ότι, καλεσμένος σε έναν γάμο κι έχοντας πιει ένα ποτηράκι παραπάνω, έκανε ένα εξαιρετικά σεξιστικό αστείο. Το αστείο αυτό καθαυτό παραμένει ένα μυστήριο. Το τι πραγματικά ειπώθηκε δεν επαναλαμβάνεται παρά μόνο στο τέταρτο και τελευταίο επεισόδιο.
Ο ίδιος ισχυρίζεται ότι δεν το θυμάται. Οι φίλοι και οι συνάδελφοί του, ωστόσο, υποθέτουν πως πρόκειται για κάποιο από αυτά που ο ίδιος συνηθίζει. Η παράνοια ξεκινάει όταν η συμπαρουσιάστριά του κάνει retweet και το θέμα γίνεται viral. Ο Ντάγκλας, που αγνοεί εντελώς τη δύναμη των social media και την επίδραση που θα μπορούσε να έχει πάνω του, βρίσκεται ξαφνικά αντιμέτωπος με ένα οργισμένο διαδικτυακό πλήθος που ζητά τον εξοστρακισμό του.
Ξεκινά μια φρενήρης προσπάθεια αναχαίτησης της κρίσης στην οποία εμπλέκονται η Μάντελιν, η γυναίκα του Ντάγκλας, ο παραγωγός της εκπομπής, καθώς και ο ατζέντης του τηλεπαρουσιαστή. Στην προσπάθεια όμως, η σοβαρότητα της κατάστασης ενισχύεται και, παράλληλα, αποκαλύπτονται οι – όχι και τόσο πια άγνωστες – δυσώδεις γωνιές της βιομηχανίας του θεάματος.
Είναι η κουλτούρα της ακύρωσης υλικό κωμωδίας;
Η σειρά βουτά στις – όχι και τόσο πια άγνωστες – δυσώδεις γωνιές της βιομηχανίας του θεάματος.
Προωθώντας την νέα σειρά, ο Μόφατ δήλωσε πρόσφατα σε μια συνέντευξη πως εκείνο που τον ενδιέφερε να θίξει είναι «το θέαμα, η γελοιότητα, η τραγωδία των ανθρώπων που έρχονται αντιμέτωποι με την ακύρωση, τον εξοστρακισμό», καθώς επίσης και «η ταχύτητα με την οποία μπορεί να συμβεί» κάτι τέτοιο σε κάποιον στην εποχή των social media.
Πραγματευόμενη όμως η σειρά ένα τόσο αμφιλεγόμενο θέμα όπως αυτό, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Όχι γιατί έφερε το κοινό αντιμέτωπο με κάτι πρωτόγνωρο. Λίγο πολύ όλοι είμαστε κάπως εξοικειωμένοι με την κουλτούρα της ακύρωσης πια. Ούτε γιατί ως ζήτημα δεν έχει ωριμάσει αρκετά ώστε να τολμήσει μια τηλεοπτική σειρά να εστιάσει στην κωμικοτραγική πλευρά του.
Στην πραγματικότητα, η κουλτούρα της ακύρωσης έχει όλα τα στοιχεία που συνθέτουν μια πρώτης τάξεως φαρσοκωμωδία: παρεξηγήσεις και χάος, πρωταγωνιστές υψηλού κύρους σε ταπεινωτικές καταστάσεις, γεγονότα που κλιμακώνονται τόσο γρήγορα που αφήνουν τους εμπλεκόμενους σε πλήρη σύγχυση. Και τωόντι, τα πρώτα δύο επεισόδια ειδικά έχουν αρκετές στιγμές δαιμόνιου χιούμορ.
Η Κάρεν Γκίλαν υποδύεται την Μάντελιν Κράουν, συμπαρουσιάστρια του Ντάγκλας.
Η βασική ένσταση των περισσότερων έχει να κάνει με την αδέξια διαχείριση αλλά και το γεγονός ότι ο Μόφατ καρατομεί ανοιχτά και με άκρατο ενθουσιασμό οποιονδήποτε τολμά να είναι woke. Γίνεται ανεξήγητα κακοήθης απέναντι σε αγαθές προθέσεις. Βάζει στο στόχαστρο τις νέες γενιές, προπηλακίζοντας με ιδιαίτερο πάθος την GenZ, η οποία δικαίως συχνά επιλέγει να τον ξεπετά με το γνωστό «Ok, Boomer» στα social. Και για άλλη μια φορά μοιάζει να μην ξέρει πώς να διαχειριστεί τους γυναικείους χαρακτήρες του.
Πολλά καρπούζια και βαριά κάτω από μια μόνο μασχάλη
Παρά τον τίτλο της, η σειρά αγγίζει πολλά περισσότερα θέματα πέρα από την κουλτούρα της ακύρωσης. To χάσμα των γενεών, που στην εποχή των social media μοιάζει πιο απύθμενο από ποτέ, η υποκρισία του κατεστημένου, η ασυνειδησία των σκανδαλοθηρικών εφημερίδων, η σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο εργασίας, ακόμα και το σύνδρομο Genovese – ο Μόφατ τα στριμώχνει όλα μαζί κάτω από τη μια μόνο μασχάλη του δόλιου του Ντάγκλας.
Αλλά το κάνει εντελώς επιπόλαια, επιφανειακά, μονόμπαντα∙ λες κι απλά τικάρει κουτάκια από μια λίστα με σύγχρονα και ευαίσθητα ζητήματα. Και τελικά, αντί για αιχμηρή σάτιρα, προσφέρει μόνο παρωχημένα ηθικά δίπολα. Αντί να θέτει δύσκολα ερωτήματα, δίνει εύκολες απαντήσεις.
Τελικά, βλέπεται ή όχι;
Για να περάσουμε στο παρασύνθημα, το «Douglas is cancelled» άρτιο σίγουρα δεν είναι. Έχει όμως ρυθμό, χιούμορ και μερικές εξαιρετικές ερμηνείες. Σίγουρα, όσοι βλέπουν στην κουλτούρα της ακύρωσης το τέλος της ελευθερίας της έκφρασης θα το αγαπήσουν. Αντίθετα, εκείνοι που εντοπίζουν τις απαρχές του φαινομένου στις ιερές αξίες της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ισότητας θα το μισήσουν κατάφορα, ευχόμενοι να μην είχε υπάρξει ποτέ.
Η μίνι σειρά «Douglas is cancelled» κάνει πρεμιέρα στην Cosmote TV Πέμπτη 4/7, στις 22.00.
