Τέσσερις υποψήφιοι -τρεις συντηρητικοί και ένας μεταρρυθμιστής- διεκδικούν την ψήφο των Ιρανών στις προεδρικές εκλογές που πραγματοποιούνται σήμερα Παρασκευή (28/6).
Οι τέσσερις αυτοί υποψήφιοι (που αρχικά ήταν έξι αλλά οι δύο αποσύρθηκαν την παραμονή των εκλογών, ενδεχομένως για να ενισχύσουν τους άλλους τρεις συντηρητικούς) εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο των Φρουρών της Επανάστασης ανάμεσα στους συνολικά 80 που εξέφρασαν την επιθυμία να συμμετάσχουν στις εκλογές.
Πιο δημοφιλής από τους συντηρητικούς υποψηφίους είναι ο 62χρονος νυν πρόεδρος της Βουλής, στρατηγός Μοχάμεντ Μπακέρ Γκαλιμπάφ, πρώην δήμαρχος Τεχεράνης και πρώην διοικητής του Σώματος των Φρουρών της Επανάστασης.
Οι άλλοι δύο συντηρητικοί είναι ο 58χρονος Σαΐντ Τζαλίλι, πρώην επικεφαλής διαπραγματευτής για τα πυρηνικά του Ιράν, και ο 64χρονος Μουσταφά Πουρμοχαμαντί, κληρικός και πρώην διευθυντής της αντικατασκοπείας.
Ο μοναδικός μεταρρυθμιστής υποψήφιος είναι ο 69χρονος Μασούντ Πεζεσκιάν, καρδιοχειρουργός από την αζέρικη μειονότητα της χώρας, ο οποίος ζητά να επανεκκινήσει ο διάλογος με τη Δύση για τα πυρηνικά του Ιράν.
H αποχή, τα αποτελέσματα
Πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι ο Πεζεσκιάν έχει την μεγαλύτερη δυναμική, όμως η εκλογή του εξαρτάται από το αν οι μεταρρυθμιστές ψηφοφόροι θα πάνε μαζικά στις κάλπες για να ψηφίσουν ή αν θα επιλέξουν να μείνουν σπίτι τους.
Η συμμετοχή στις βουλευτικές εκλογές του περασμένου Μαρτίου ήταν μόλις 41% και η απάθεια των 61 εκατ. εγγεγραμμένων ψηφοφόρων θεωρείται χαρακτηριστικό και των σημερινών προεδρικών εκλογών. Η συμπερίληψη ενός μεταρρυθμιστή υποψηφίου ερμηνεύεται ως «κόλπο» του καθεστώτος για να αυξήσει την προσέλευση των ψηφοφόρων και, συνεπώς, να προσδώσει μεγαλύτερη νομιμότητα στις εκλογές.
Ο Γκαλιμπάφ βρίσκεται πολύ κοντά στον ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ. Στο Ιράν, ο πρόεδρος διοικεί την χώρα αλλά την πραγματική εξουσία κατέχει ο ανώτατος ηγέτης ο οποίος ελέγχει τα πυρηνικά και την εξωτερική πολιτική.
Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις φέρνουν πρώτο τον Πεζεσκιάν με 24,4% και ακολουθούν ο Γκαλιμπάφ με 23,4% και ο Τζαλίλι με 21,5%. Περίπου ο ένας στους πέντε ψηφοφόρους δήλωνε μέχρι τελευταία στιγμή αναποφάσιστος.
Όλες οι ψήφοι θα μετρηθούν με το χέρι γι’ αυτό τα τελικά αποτελέσματα δεν αναμένονται πριν το Σάββατο το βράδυ ή, το πιθανότερο, την Κυριακή. Αν κανένας υποψήφιος δεν λάβει 50% συν μία ψήφο, οι δύο πρώτοι θα περάσουν στον δεύτερο γύρο που θα πραγματοποιηθεί μια εβδομάδα αργότερα, την Παρασκευή 5/7.
Η προεκλογική εκστρατεία
Η οικονομία, οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στο Ιράν από τη Δύση, κυρίως τις ΗΠΑ, και τα δικαιώματα των γυναικών είναι τα ζητήματα που κυριάρχησαν στην προεκλογική εκστρατεία. Απόδειξη του πόσο έχει επηρεάσει τη χώρα το κίνημα «Γυναίκες, Ζωή, Ελευθερία» – που δημιουργήθηκε μετά τον θάνατο της Μαχσά Αμινί στα χέρια της αστυνομίας ηθών το 2022 επειδή δεν φορούσε σωστά τη μαντήλα της – είναι ότι όλοι οι υποψήφιοι στις προεδρικές εκλογές, ακόμη και οι συντηρητικοί, τήρησαν αποστάσεις από τους σκληρούς τρόπους επιβολής της μαντήλας.
Ενδεικτική είναι η δήλωση του Πουρμοχαμαντί, του μοναδικού κληρικού ανάμεσα στους υποψηφίους για την προεδρία: «Πέρα από εκλογές και πολιτική, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να συμπεριφερόμαστε στις ιρανές γυναίκες με τέτοια σκληρότητα».
Αυτό δεν σημαίνει ότι η μαντήλα, που έγινε υποχρεωτική μετά την ισλαμική επανάσταση του 1979, πρόκειται να καταργηθεί. Απλώς το καθεστώς, που φροντίζει με κάθε τρόπο την επιβίωσή του, ανοιγοκλείνει τη «βαλβίδα» της καταπίεσης αφήνοντας κατά καιρούς «εγγεκριμένους» μεταρρυθμιστές να καταλάβουν την προεδρία και επιβάλλοντας λιγότερο ή περισσότερο αυστηρά την υποχρεωτικότητα της μαντήλας.
