Ένα όμορφο ρολόι τσέπης με λεπτούς καλαίσθητους δείκτες, λευκό καντράν, ραγισμένο κρύσταλλο, όμορφα σκαλισμένη κάσα, για πάντα σταματημένο στις δύο παρά δέκα. Και δίπλα ένας φάκελος με το όνομα του ανθρώπου που το κρατούσε σφικτά στα χέρια του τη στιγμή της σύλληψής του και σε όλο το μακρύ, απάνθρωπο ταξίδι με τρένο και προορισμό το στρατόπεδο συγκέντρωσης Neuengamme κοντά στο Αμβούργο: Βασίλειος Κοντογεωργίου.
Ποιος ήταν ο Βασίλειος Κοντογεωργίου
Ο Βασίλειος Κοντογεωργίου γεννήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 1917 στον Βόλο και εργαζόταν ως εισαγγελέας κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής. Τα SS τον συνέλαβαν ως πολιτικό κρατούμενο και στις 25 Μαΐου 1944 τον μετέφερανστο Neuengamme. Επόμενος σταθμός για τον Κοντογεωργίου ήταν το υποστρατόπεδο Salzgitter-Watenstedt και αργότερα το στρατόπεδο συγκέντρωσης Ravensbrück.
Παρά τα βάσανα και τις κακουχίες, κατόρθωσε να επιζήσει και να επιστρέψει στην Ελλάδα, όπου μετά τον πόλεμο εργάστηκε ως διευθυντής τράπεζας στην Αθήνα. Όταν συνταξιοδοτήθηκε, εγκαταστάθηκε στην περιοχή καταγωγής του, όπου και έζησε έως το θάνατό του τον Απρίλιο του 1997.
Η επιστροφή του ρολογιού στην εγγονή
Οι μνήμες από τη μοίρα χιλιάδων Ελλήνων που, όπως ο Βασίλειος Κοντογεωργίου, κατέληξαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία, βασανίστηκαν και σε πολλές περιπτώσεις δεν επέστρεψαν ποτέ, αναβιώσαν την περασμένη Πέμπτη στο Βερολίνο. Στο πλαίσιο εκδήλωσης στην Πρεσβεία της Ελλάδας στη γερμανική πρωτεύουσα με πρωτοβουλία του Προϊσταμένου του Ιστορικού και Διπλωματικού Αρχείου του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών κ. Γεωργίου Πολυδωράκη και της Πρέσβεως κας Μάρας Μαρινάκη, το ρολόι τσέπης του Βασίλειου Κοντογεωργίου παραδόθηκε στην εγγονή του, η οποία ζει στο Βερολίνο.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε με την ευκαιρία της ανάληψης της Προεδρίας της Διεθνούς Επιτροπής των Αρχείων Arolsen από την Ελλάδα για το διάστημα από τον Ιούνιο του 2024 έως τον Ιούνιο του 2025. Η Διεθνής Υπηρεσία Αναζητήσεων (Αρχεία Arolsen/International Tracing Service), με έδρα της τη γερμανική πόλη Bad Arolsenκοντά στο Kassel στο κρατίδιο της Έσσης, κατέχει και διαχειρίζεται το Αρχείο των ναζιστικών Στρατοπέδων Συγκέντρωσης και Καταναγκαστικής Εργασίας, καθώς και των μεταπολεμικών αναζητήσεων για τον εντοπισμό θυμάτων του Ολοκαυτώματος.
Τα Αρχεία Arolsen και η #ΚλεμμένηΜνήμη
Ταυτόχρονα, αποτελεί βασικό κέντρο τεκμηρίωσης των ναζιστικών διωγμών και μεριμνά για την παροχή πληροφοριών στα θύματα των Ναζί και τις οικογένειές τους σχετικά με τον εγκλεισμό στα στρατόπεδα, την υποχρεωτική εργασία και τη μεταπολεμική βοήθεια των Συμμάχων. Τα πάνω από 30 εκατομμύρια έγγραφα που διαθέτει συμβάλλουν επιπλέον στην ευαισθητοποίηση των νεότερων γενεών σε σχέση με τα εγκλήματα του Εθνικοσοσιαλισμού. Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι η χώρα μας είχε ενεργό ρόλο στην προσπάθεια να πεισθεί η Γερμανία να ανοίξει τα Αρχεία Arolsen.
Η Συμφωνία της Βόννης, η οποία υπογράφτηκε το 1955 και τροποποιήθηκε το 2006 και το 2011, όρισε τη Διεθνή Επιτροπή ως υπεύθυνη για τη διαχείριση των ΑρχείωνArolsen. Η Προεδρία της ανατίθεται σε ετήσια βάση σε ένα από τα 11 συμμετέχοντα κράτη-μέλη (Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Ισραήλ, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Πολωνία). Η Ελλάδα είχε αναλάβει και πάλι την Προεδρία το 2019.
Λίγα χρόνια πριν, το 2016, τα Αρχεία Arolsen είχαν ξεκινήσει την καμπάνια #StolenMemory (#ΚλεμμένηΜνήμη) με στόχο την επιστροφή προσωπικών αντικείμενων θυμάτων στα ίδια ή στις οικογένειές τους. Εκατοντάδες ρολόγια, δαχτυλίδια, πορτοφόλια, καδένες κλπ. έχουν στο μεταξύ επιστραφεί στους νόμιμους ιδιοκτήτες τους.
Τη σημασία του πολύπλευρου έργου των Αρχείων Arolsen υπογράμμισαν στους χαιρετισμούς τους κατά την εκδήλωση η Επιτετραμμένη της Πρεσβείας της Ελλάδας στο Βερολίνο, κα Παναγιώτα Κωνσταντινοπούλου, η Διευθύντρια των Αρχείων, κα Floriane Azoulay, καθώς και ο κ. Γεώργιος Πολυδωράκης.
Η εγγονή του Βασίλειου Κοντογεωργίου είπε στους ανθρώπους των Αρχείων Arolsen ότι ο παππούς της, τον οποίο έβλεπε πάντοτε ως πρότυπο, της είχε μιλήσει για τη φυλάκισή του στη Γερμανία, όμως εκείνη δεν γνώριζε πολλές λεπτομέρειες. Κάποια στιγμή προσπάθησε να συγκεντρώσει από το διαδίκτυο περισσότερες πληροφορίες, αλλά δεν βρήκε τίποτα λόγω της διαφορετικής ορθογραφίας που χρησιμοποίησαν οι Γερμανοί για να καταγράψουν το όνομα του παππού της. Γι’ αυτό και θεωρεί πολύ σημαντικό και απίστευτο το ότι της δόθηκε η δυνατότητα να πάρει πίσω το ρολόι του παππού της, έστω και 80 χρόνια μετά.
Και όχι άδικα. Είναι ένα αντικείμενο που ενσωματώνει, εκτός από το αδυσώπητο πέρασμα του χρόνου, και το βάρος μίας από τις πιο μαύρες σελίδες στην ανθρώπινη ιστορία.
