Η «τελευταία, καλύτερη ελπίδα» για τη Γαλλία είναι το 50% των γάλλων ψηφοφόρων που δεν συμμετείχε στις πρόσφατες ευρωεκλογές, επιλέγοντας με αυτό τον τρόπο «να μην ψηφίσει ακροδεξιά», τονίζει μιλώντας στο ΒΗΜΑ ο Ερίκ Φασέν, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Paris 8 Vincennes – Saint-Denis και μέλος του Institut Universitaire de France, απαισιόδοξος ωστόσο για την έκβαση των βουλευτικών εκλογών στις 30 Ιουνίου και 7 Ιουλίου.
Προβλέπει ότι το αποτέλεσμα θα είναι «ο θρίαμβος της Μαρίν Λεπέν που θα αποδαιμονοποιήσει το κόμμα του πατέρα της. Στην άκρα δεξιά, οι άνθρωποι αισθάνονται ότι βρίσκονται στη σωστή πλευρά της ιστορίας. Στην αριστερά, ότι έχουν μείνει πίσω. Ο νεοφιλελευθερισμός κινητοποιεί τους πρώτους και αποστρατεύει τους δεύτερους», εξηγεί ο γνωστός κοινωνιολόγος.
Πού οδεύει η Γαλλία; Είστε αισιόδοξος ότι η προκήρυξη πρόωρων εκλογών, μετά το σοκ του θριάμβου της ακροδεξιάς στις ευρωεκλογές, ήταν έξυπνος τακτικισμός; Ή μπορεί να αποβεί σε βατερλώ για τον Εμανουέλ Μακρόν;
Η προκήρυξη πρόωρων εκλογών είναι ένας πολιτικός εφιάλτης. Ο πρόεδρος Μακρόν είναι προσωπικά υπεύθυνος για αυτό το χάος. Όπως ήταν αναμενόμενο, το κόμμα του υπέστη δραματικές απώλειες στις ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου. Και αποφάσισε να αιφνιδιάσει τους πάντες, ζητώντας νέες εκλογές στην Εθνοσυνέλευση. Προφανώς, κανείς δεν πιστεύει ότι το κόμμα του θα κερδίσει. Η νέα ήττα μπορεί να είναι ακόμη πιο καταστροφική από την πρόσφατη. Τα μέλη της συρρικνούμενης πλειοψηφίας του το γνωρίζουν και έχουν αγανακτήσει μαζί του. Στο μεταξύ, μόλις μαχαίρωσε πισώπλατα και τον πρωθυπουργό του, Γκάμπριελ Ατάλ, τον οποίο διόρισε πριν από λίγους μήνες.
Γιατί, λέτε, τον «μαχαίρωσε»;
Ο Μακρόν ούτε καν συνεννοήθηκε μαζί του για αυτή την κρίσιμη απόφαση. Ο νεαρός πολιτικός υποτίθεται ότι ήταν ένας νεότερος κλώνος του Μακρόν, ίσως το μέλλον αφού ο Μακρόν δεν μπορεί να είναι υποψήφιος για τρίτη θητεία. Πλέον πρόκειται να εξαφανιστεί στο… παρελθόν.
Υπάρχει στρατηγική πίσω από τη λήψη της συγκεκριμένης υψηλού ρίσκου απόφασης του γάλλου προέδρου;
Ο Μακρόν έχει υποστηρίξει ότι δεν θα μπορούσε να κυβερνήσει χωρίς σαφή πλειοψηφία. Τώρα, θα είναι χειρότερα. Εικάζεται ότι πιστεύει ότι μια ακροδεξιά κυβέρνηση θα αποτύχει τόσο παταγωδώς, που η Μαρίν Λεπέν δεν θα μπορεί να κερδίσει τις προεδρικές εκλογές του 2027. Αλλά αυτό δεν έχει νόημα. Αντιθέτως, γνωρίζουμε ότι οι ακροδεξιοί ψηφοφόροι δεν απογοητεύονται από τις ακροδεξιές κυβερνήσεις γιατί δεν περιμένουν αποτελέσματα.
Τι εννοείτε;
Θέλουν απλώς να απολαύσουν το συναίσθημα. Ο Τραμπ πιθανώς θα κερδίσει τον Νοέμβριο στις ΗΠΑ. Ο Μπολσονάρο παραλίγο να τα καταφέρει κόντρα στον Λούλα στη Βραζιλία. Οι ακροδεξιοί «παίζουν» με την αγανάκτηση των ανθρώπων.
Ποιο είναι το χειρότερο σενάριο των βουλευτικών εκλογών;
Να μην υπάρξει πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση τον Ιούλιο (σ.σ. μετά τον β’ γύρο) και να είναι αδύνατο να σχηματιστεί νέα κυβέρνηση. Ενώ ο Μακρόν δεν επιτρέπεται να προκηρύξει νέες εκλογές για έναν ολόκληρο χρόνο. Σε αυτό το διάστημα τουλάχιστον, η κατάσταση θα απαιτήσει συμμαχίες.
Τι αναμένετε να βγάλει η κάλπη; Έχετε εικόνα;
Για πρώτη φορά εδώ και χρόνια, τα αριστερά κόμματα συμπεριφέρθηκαν υπεύθυνα. Ο Μακρόν σίγουρα δεν το περίμενε. Άφησαν στην άκρη ιδεολογικές διαφορές και προσωπικά ζητήματα. Και αναβίωσαν το Λαϊκό Μέτωπο του 1936.
Στην πράξη, αυτό τι σημαίνει και πόσο μπορεί να επηρεάσει το εκλογικό αποτέλεσμα;
Σημαίνει ότι κατάφεραν να συμφωνήσουν για το ποιος θα είναι υποψήφιος σε κάθε περιφέρεια και υπέγραψαν ένα ελάχιστο, αλλά ουσιαστικό κοινό πρόγραμμα με ισχυρά κοινωνικά μέτρα και ξεκάθαρες θέσεις για διεθνή θέματα. Φυσικά, υπήρξαν και αψιμαχίες. Αλλά σε γενικές γραμμές, δείχνει να λειτουργεί. Αυτός είναι ο λόγος που υπάρχει πιθανότητα το Νέο Λαϊκό Μέτωπο να τα πάει καλά, πολύ καλύτερα από όσο θα περίμενε κανείς πριν τις ευρωεκλογές. Και μπορούμε να υποθέσουμε ότι στον α’ γύρο, στις 30 Ιουνίου, η ενωμένη αριστερά θα βρεθεί κοντά στην ακροδεξιά. Οι περισσότεροι από τους υποψηφίους του Μακρόν δεν θα περάσουν στον δεύτερο γύρο.
Στον β’ γύρο, στις 7 Ιουλίου, στην αναμέτρηση μεταξύ των υποψηφίων της Εθνικής Συσπείρωσης και του Νέου Λαϊκού Μετώπου μπορεί να υπάρξουν εκπλήξεις;
Ο Μακρόν εξελέγη πρόεδρος δύο φορές ως το απόλυτο ανάχωμα ενάντια στην ακροδεξιά. Τόσο το 2017 όσο και το 2022, έπαιξε καλά τα χαρτιά του για να καταλήξει σε δεύτερο γύρο εναντίον της Μαρίν Λεπέν. Οι αριστεροί ψηφοφόροι, στο σύνολό τους διατήρησαν την παράδοση του λεγόμενου «δημοκρατικού μετώπου» – δηλαδή, οτιδήποτε πλην της ακροδεξιάς! Υπάρχουν ικανοί λόγοι να πιστεύουμε ότι το λεγόμενο «δημοκρατικό μέτωπο» θα στραφεί πλέον υπέρ της αριστεράς.
Τι θα κάνουν οι ψηφοφόροι του Μακρόν στις 7 Ιουλίου;
Φαντάζομαι ότι πολλοί θα μείνουν σπίτι τους, με το σκεπτικό ότι η αριστερά και η ακροδεξιά είναι ισοδύναμες και εξίσου επικίνδυνες. Κάποιοι θα συνεχίσουν να τηρούν τη λογική του «δημοκρατικού μετώπου». Αλλά φοβάμαι ότι πολλοί θα καταψηφίσουν την αριστερά.
Τα αίτια της στροφής της γαλλικής κοινωνίας προς την Ακροδεξιά είναι κοινά με την στροφή της υπόλοιπης Ευρώπης; Ή η γαλλική περίπτωση έχει (και) τα δικά της χαρακτηριστικά;
Το 2017, ο Μακρόν εξελέγη για πρώτη φορά ως φιλελεύθερος πρόεδρος. Ούτε δεξιός ούτε αριστερός, ή καλύτερα, και τα δύο (εξ ου τα περίφημα «en même temps» του, δηλαδή «ταυτόχρονα»). Σύντομα αποδείχτηκε ανελεύθερος πρόεδρος, ειδικότερα στην πλήρη άρνησή του να ακούσει τις διαμαρτυρίες, είτε στους δρόμους – εξ ου η αστυνομική βία κατά των Κίτρινων Γιλέκων ή περιβαλλοντικών ακτιβιστών -, είτε στο Κοινοβούλιο – επιβάλλοντας σημαντικές μεταρρυθμίσεις χωρίς ψηφοφορία, χάρη σε μια συνταγματική διάταξη.
Αυτό δεν συμβαίνει μόνο στη Γαλλία. Γενικότερα, οι σοσιαλδημοκράτες έχουν μετατραπεί σε νεοφιλελεύθερους, ενώ η παραδοσιακή δεξιά έχει συχνά υποστηρίξει τις ακροδεξιές αξίες. Οπότε, ναι, απαντώντας στο ερώτημά σας, η άνοδος της Ακροδεξιάς είναι πανευρωπαϊκό φαινόμενο. Στην άκρα δεξιά, οι άνθρωποι αισθάνονται ότι βρίσκονται στη σωστή πλευρά της ιστορίας. Στην αριστερά, ότι έχουν μείνει πίσω. Ο νεοφιλελευθερισμός κινητοποιεί τους πρώτους και αποστρατεύει τους δεύτερους.
Οι Βρυξέλλες θα συνεργαστούν με τους Λεπέν-Μπαρντελά, όπως έκαναν με τη Mελόνι;
Την άνοιξη του 2015, στο όνομα της Ευρώπης, η Γερμανία επέβαλε την οικονομική της κυριαρχία με πολύ σκληρούς όρους στην ελληνική κυβέρνηση. Την ίδια στιγμή, τα αντιδημοκρατικά μέτρα του Βίκτορ Όρμπαν στην Ουγγαρία αντιμετωπίστηκαν με επιείκεια. Οικονομικά, η Ευρώπη είναι πολύ αυστηρή αλλά δεολογικά, πολύ χαλαρή.
Τι θα μπορούσε να αποτελέσει αντίβαρο;
Πρώτον, η Γαλλία εξακολουθεί να έχει πολύ ισχυρά κοινωνικά κινήματα. Δεύτερον, το Νέο Λαϊκό Μέτωπο είναι μια απρόσμενη πηγή ελπίδας. Ποιος θα πίστευε ότι τα αριστερά κόμματα θα μπορούσαν να είναι ακόμα ορθολογικά; Στο τέλος όμως θα εξαρτηθεί από τους ψηφοφόρους ή, ίσως ακόμη περισσότερο, από τους μη ψηφοφόρους. Στη Γαλλία, το 50% δεν συμμετείχε στις τελευταίες εκλογές, το οποίο σημαίνει επίσης ότι δεν επέλεξε να ψηφίσει ακροδεξιά. Αυτή είναι η τελευταία, καλύτερη ελπίδα μας.
