Το «Δελτίον Εγκλημάτων» του Ιστορικού Αρχείου των εφημερίδων «ΤΟ ΒΗΜΑ» και «ΤΑ ΝΕΑ» ανοίγει τον φάκελο εγκλημάτων που συντάραξαν την ελληνική κοινωνία και άφησαν το σημάδι τους στην πρόσφατη εγκληματολογική ιστορία της χώρας, είτε λόγων των στοιχείων των εγκλημάτων που διαπράχθησαν είτε λόγω της ταυτότητας δραστών και θυμάτων.
Ο Άκης Πάνου (1933 – 2000) υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους λαϊκούς τραγουδοποιούς στην μετά το ρεμπέτικο εποχή της ελληνικής μουσικής.
Με τους στίχους και τις μελωδίες του δημιούργησε τραγούδια εμβληματικά που τα ερμήνευσαν οι σπουδαιότερες φωνές του λαϊκού τραγουδιού: λ.χ. Γρηγόρης Μπιθικώτσης («Θα κλείσω τα μάτια»), Στέλιος Καζαντζίδης («Η ζωή μου όλη»), Λυδία («Η πιο μεγάλη ώρα»), Στράτος Διονυσίου («Γιατί καλέ γειτόνισσα»), Μανώλης Μητσιάς («Ο τρελός»), Γιώργος Νταλάρας («Παράγκα»), Μαρινέλλα («Πυρετός»), Βίκυ Μοσχολιού («Πήρα απ’ το χέρι σου νερό»).
Όμως, τα τελευταία χρόνια της ζωής του και εν τέλει ολόκληρη η πορεία του σημαδεύτηκαν από ένα έγκλημα που διέπραξε ο ίδιος, την 1η Αυγούστου 1997. Την ημέρα εκείνη, ο Άκης Πάνου πυροβόλησε και σκότωσε τον 30χρονο Σωτήρη Γιαλαμά, σύντροφο της 19χρονης τότε κόρης του Ελευθερίας.
Η εξαφάνιση – απαγωγή
Πρόκειται για μία υπόθεση που συγκέντρωσε τα φώτα της δημοσιότητας πολύ πριν ο Άκης Πάνου πάρει τη μοιραία απόφαση να τραβήξει τη σκανδάλη τρεις φορές.
Ήταν Μάιος του 1997 όταν λαϊκός τραγουδοποιός μίλησε δημόσια στην τηλεόραση για την εξαφάνιση της 19χρονης κόρης του, Ελευθερίας, κάνοντας μάλιστα λόγο για απαγωγή. H Eλευθερία Πάνου τότε εμφανίστηκε.
«ΤΑ ΝΕΑ», 23.5.1997, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Γράφουν «ΤΑ ΝΕΑ» της 23 Μαΐου 1997:
«Είδε το τρέιλερ για την εξαφάνισή της στην τηλεόραση και έσπευσε να ειδοποιήσει την Ασφάλεια Θεσσαλονίκης ότι είναι καλά. Η 19χρονη κόρη του Άκη Πάνου, Ελευθερία, ζήτησε από τους αστυνομικούς να πουν στον πατέρα της ότι είναι ενήλικη και ότι απλώς ήθελε να φύγει από το σπίτι».
Το μεγάλο αγκάθι
Σύμφωνα με «ΤΑ ΝΕΑ» της 2 Αυγούστου 1997: «Η σχέση Σωτήρη Γιαλαμά και Ελευθερίας Πάνου είχε απασχολήσει τον Τύπο, ενώ ο ίδιος ο Άκης Πάνου είχε δηλώσει επανειλημμένα πως ήταν αντίθετος με τον δεσμό της κόρης του και ότι θα προσπαθούσε πάση θυσία να τον διαλύσει.
»Απαντώντας η κόρη του είχε δηλώσει με τη σειρά της πως ήταν ενήλικη και μπορούσε να αγαπά και να σέβεται τον πατέρα της, αλλά δεν γινόταν να καθορίζει εκείνος τη ζωή της ούτε με ποιον θα έκανε σχέσεις.
»Η δήλωση αυτή της 20χρονης Ελευθερίας εξόργισε τον Άκη Πάνου, αλλά αν και ακολούθησαν κι άλλοι τέτοιοι έντονοι διάλογοι τις επόμενες ημέρες, ο θόρυβος τελικά κόπασε».
Το μεγάλο αγκάθι ήταν η οικογενειακή κατάσταση του Σωτήρη Γιαλαμά, με τον οποίο η Ελευθερία είχε συνάψει δεσμό πριν από περίπου έναν χρόνο. Ο Γιαλαμάς ήταν παντρεμένος και πατέρας ενός παιδιού, όπως όμως έλεγε η Ελευθερία στον πατέρα της, την είχε διαβεβαιώσει πως θα έπαιρνε διαζύγιο και πως θα παντρευόταν εκείνη. Ο Άκης Πάνου αμφισβητούσε τις διαβεβαιώσεις του Γιαλαμά και απαιτούσε να διαλυθεί η σχέση της κόρης του με εκείνον.
Η μοιραία συνάντηση
Οι καυγάδες μεταξύ Άκη και Ελευθερίας Πάνου ήταν συχνοί, τίποτα όμως δεν προμήνυε όσα τραγικά θα συνέβαιναν την 1η Αυγούστου, στην Ξάνθη.
Ο Άκης Πάνου έφθασε το πρωί της 1ης Αυγούστου από την Αθήνα στην Καβάλα αεροπορικώς και από εκεί κατευθύνθηκε στο εξοχικό του στη Λευκή Ξάνθης. Η Ελευθερία βρισκόταν στο σπίτι του Γιαλαμά. Όταν έφτασε στο σπίτι της Λευκής Ξάνθης, είδε τον πατέρα της να κοιμάται στον καναπέ.
Η απολογία του Πάνου
Η ακόλουθη αφήγηση ανήκει στον Άκη Πάνου και αποτελεί απόσπασμα της απολογίας του στην τακτική ανακρίτρια Ξάνθης.
«Φοβόμουν πως [η Ελευθερία] δεν θα ερχόταν, αν γνώριζε την άφιξή μου. Κι όμως, αγκαλιαστήκαμε, φιληθήκαμε και τη ρώτησα για τα δικά της, γιατί από το Μάιο, από τότε που προέκυψε η γνωστή διένεξη μεταξύ μας, δεν την είχα ξαναδεί.
»Η κατάσταση αυτή με πλήγωνε ολοένα και περισσότερο. Ήθελα να τα έχω καλά με την Ελευθερία, αλλά και με όλη μου την οικογένεια. Ο Σωτήρης Γιαλαμάς ήρθε αργότερα. Του ζήτησα να διακόψει τις σχέσεις του με την Ελευθερία, αλλά αυτός μου απάντησε πως πάνε για αρραβώνα και γάμο με την κόρη μου.
»Η απάντηση αυτή μ’ εξόργισε. Θίχτηκε ο εγωισμός μου. Θεώρησα ότι όλα έγιναν “πίσω από την πλάτη μου”. Έχασα τον αυτοέλεγχό μου και τα υπόλοιπα είναι γνωστά…
(…)
»Πάντως, δεν είχα πρόθεση να τραβήξω περίστροφο και να σκοτώσω τον Γιαλαμά. Μπορεί να είχα μια παρατεταμένη φραστική διένεξη μαζί του, αλλά δεν ήθελα να τον σκοτώσω».
Το φονικό
Τα … «γνωστά» στα οποία αναφέρθηκε ο Πάνου περιγράφονται από «ΤΑ ΝΕΑ» της 2ας Αυγούστου 1997:
«Την ώρα που έτρωγαν εμφανίστηκε ο Γιαλαμάς, ο οποίος, αφού χαιρέτησε, κάθησε στο τραπέζι κι άρχισε να μιλάει πότε με την Ελευθερία και πότε με τον μουσικοσυνθέτη. Σε κάποια στιγμή κάτι είπε για το δεσμό του με την κόρη του Άκη Πάνου.
»Ο τελευταίος θίχτηκε, τον έβρισε και βγάζοντας 45άρι περίστροφο, άρχισε να καταδιώκει τον Γιαλαμά, ο οποίος προσπάθησε να ξεφύγει. Ο μουσικοσυνθέτης πυροβόλησε εναντίον του τρεις φορές. Η μία σφαίρα βρήκε το δάπεδο, η δεύτερη καρφώθηκε στον τοίχο, ενώ η τρίτη πέτυχε στο κεφάλι τον Γιαλαμά και τον άφησε στον τόπο, κοντά στις σκάλες της αγροικίας.
»Τον μετέφεραν στο Κρατικό Νοσοκομείο Ξάνθης. Οι γιατροί που εξέτασαν το πτώμα αποφάνθηκαν πως ο Γιαλαμάς χτυπήθηκε από μικρή απόσταση. Αν δεχόταν το βλήμα εξ επαφής, θα πρέπει να είχε ίχνη πυρίτιδας στο κεφάλι του. Ο Πάνου τον πυροβόλησε από πίσω. Η σφαίρα διαπέρασε την ινιακή χώρα και σφηνώθηκε στην αριστερή γνάθο. Ο θάνατος ήταν ακαριαίος.
(…)
»Σε ερώτηση της ανακρίτριας αν μετανιώνει για το έγκλημά του, ο Άκης Πάνου απάντησε
«Με το “μετανιώνω” δεν πετυχαίνω τίποτα. Γνωρίζω ότι αφαίρεσα μια ζωή. Σκότωσα άνθρωπο. Ένα “μετανιώνω” δεν τον φέρνει πίσω…».
(…)
»Ο μουσικοσυνθέτης δέχθηκε την απόφαση της προφυλάκισής του χωρίς καμιά αντίδραση. (…) Ο συνήγορός του κ. Κατσαντώνης, σε δηλώσεις του στους δημοσιογράφους χαρακτήρισε την πράξη του Άκη Πάνου “έγκλημα τιμής”, που έγινε “κάτω από καθεστώς σύγχυσης και βρασμού ψυχής” (…) “Διέπραξε ένα έγκλημα, στο οποίο συνετέλεσαν κάποιες κακές συγκυρίες”.
»Στα παραπάνω ο συνήγορος της οικογένειας Γιαλαμά, Γιώργος Χουλιάρας, ανέφερε: «Αν αποτελεί προσβολή η αγάπη δύο νέων και η ηθική εκατάπτωση μιας οικογένειας, ας το κρίνει η κοινή γνώμη και η Δικαιοσύνη».
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 8.4.2000, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»
Το κατηγορώ της Ελευθερίας
Η Ελευθερία Πάνου, λίγες ημέρες μετά το φονικό, επέρριψε ευθύνες και στη μητέρα της.
«Η μητέρα μου, που με ειδοποίησε με τον αδελφό μου ενώ βρισκόμουν στο σπίτι του Σωτήρη Γιαλαμά να πάω στη Λεύκη, μου απέκρυψε ότι είχε έρθει από την Αθήνα ο πατέρας μου, με τον οποίο δεν ήθελα να συναντηθώ.
»Το όπλο ήταν γεμάτο κάτω από μαξιλάρι καναπέ και το ήξεραν και ο πατέρας μου και η μάνα μου. Γνώριζαν πως αν πήγαινα στη Λεύκη θα ερχόταν και ο Σωτήρης, όπως και ήρθε. Και τότε τον προκάλεσαν. Αφού δεν είχε πρόθεση ο πατέρας μου να σκοτώσει τον Σωτήρη, γιατί έκρυψε οπλισμένο το 45άρι σχεδόν δίπλα στο τραπέζι όπου καθόμασταν; (…) Τώρα η δική μου οικογένεια είναι η οικογένεια του Σωτήρη…»
Η μοιραία πρόσκληση
H Άννα Πάνου κατέθεσε στη δίκη που διεξήχθη τον Μάρτιο του 1999 τη δική της εκδοχή για την ύπαρξη του όπλου και για τον τρόπο που προσκλήθηκε η Ελευθερία στο εξοχικό τους:
«Κάθε φορά που επέστρεφε στην Ξάνθη μού ζητούσε να του δώσω το όπλο του. Όταν έφευγε, μου το παρέδιδε να το φυλάω. Δεν μπορούσα να μην του το δώσω. (…)
Έστειλα το γιο μου να φωνάξει την Ελευθερία να έρθει στο σπίτι. Του είπα να της πει να έρθει μόνη της, όχι με τον Σωτήρη.
Και δεν του είπα να της κρύψει ότι ήταν εκεί ο πατέρας της».
Πρόεδρος: «Εσείς γιατί δεν διώξατε τον Γιαλαμά, αφού ξέρατε πως ο σύζυγός σας δεν ήθελε να τον δει;».
«Εγώ θα του το έλεγα, αλλά πήγε η Ελευθερία και του είπε να αφήσει μακριά τη μηχανή, για να μην τον ξυπνήσει και μετά τον έφερε μέσα.
Ο Άκης κοιμόταν και η κόρη του τον ξύπνησε. Σε λίγο, απευθυνόμενος στο Σωτήρη, είπε: «Γιατί μου το έκανες αυτό; Καλύτερα να μου ρίξεις, πρόσθεσε, δίνοντάς του το όπλο που είχε κρύψει από πριν κάτω από το μαξιλάρι».
Ο Σωτήρης τού είπε πως επρόκειτο να πάρει διαζύγιο και πως το Πάσχα θα παντρευόταν την Ελευθερία. Τότε, ο Άκης απάντησε πως θα έπαιρνε την Ελευθερία στην Αθήνα και θα την έφερνε ο ίδιος για τον γάμο».
Η μοιραία παρέμβαση
Ο Άκης Πάνου βγήκε από το σπίτι και ο Γιαλαμάς είπε στην Ελευθερία να φύγουν. Η Άννα Πάνου, όμως, έκανε άλλη μια ολέθρια παρέμβαση: «Όχι, η Ελευθερία θα μείνει».
– Πρόεδρος: «Αν δεν παρεμβαίνατε, θα έφευγαν».
«Ο Άκης ήρθε μέσα και με άκουσε να φωνάζω: Έξω από το σπίτι μου αλήτη. Τότε έριξε μια με το πιστόλι στον τοίχο. Ψηλά. Ο Σωτήρης σηκώθηκε. Ο Άκης πήγε να καθήσει δίπλα στην Ελευθερία με το πιστόλι στο χέρι. Ο Σωτήρης πήγε προς τα έξω και ο Άκης τον ακολούθησε: “Σου είπα να φύγεις. Φύγε…”. Ο Σωτήρης μας χλεύαζε: “Θα έχω και την κόρη σου και τη γυναίκα μου”, έλεγε στον Άκη και ενώ προχωρούσε προς τα έξω, όλο γύριζε πίσω».
«Σωτήρη φύγε», του φώναζε η Ελευθερία, Κι ενώ ο Σωτήρης έφευγε, ο Άκης πυροβολούσε στον αέρα. Γύρισε όμως ο Σωτήρης πίσω και ήρθε αντιμέτωπος με τον Άκη . Η τελευταία σφαίρα τον βρήκε στο πρόσωπο. «Είδαμε τον Σωτήρη να πέφτει κάτω», κατέληξε η Άννα Πάνου.
«ΤΑ ΝΕΑ», 27.3.1998, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»
Το μένος έγινε αγάπη
Η κατάθεση της Ελευθερίας στο δικαστήριο είχε μια σαφή μεταστροφή σε σχέση με όσα είχε αναφέρει στις ανακριτικές αρχές τα πρώτα 24ωρα μετά τον θάνατο του συντρόφου της. Πλέον ήταν φανερή η πρόθεσή της να δώσει ορισμένα ελαφρυντικά στον πατέρα της, μη στηρίζοντας την περίπτωση φόνου εκ προμελέτης.
«Ο Σωτήρης δεν τον προκάλεσε. Ήταν πολύ ευγενικός μαζί του. Αλλά όταν ο πατέρας μου είδε πως και οι δύο ήμασταν αποφασισμένοι να μείνουμε μαζί και ότι δεν θα γινόταν το δικό του εξαγριώθηκε. Στην οικογένειά του ήταν αυταρχικός».
Πρόεδρος: Και τότε αποφάσισε να σκοτώσει;
Δεν ξέρω. Ίσως πήρε την απόφαση την τελευταία στιγμή. Την ώρα που σήκωσε το οπλισμένο χέρι του πιο ψηλά από πριν που πυροβολούσε προς τα κάτω. Δεν ξέρω αν το έκανε ηθελημένα ή όχι. Πάντως δεν το είχε προμελετήσει. Ήρθε στην Ξάνθη για άλλους λόγους. Ήρθε όπως έμαθα εκ των υστέρων για να ξεκαθαρίσει κάποια ζητήματα με τη μητέρα μου.
»Η Ελευθερία δεν είχε ξαναδεί ποτέ άλλοτε τον πατέρα της έτσι. Ήταν εκτός εαυτού, όπως είπε. Αλλά σε ένα ήταν κατηγορηματική. Αν ο Άκης Πάνου είχε προσχεδιάσει το φόνο, θα το έκανε από την πρώτη στιγμή που πήρε το όπλο στο χέρι του».
«ΤΑ ΝΕΑ», 20.3.1998, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»
Τι είπε ο Άκης Πάνου
O Άκης Πάνου μιλώντας στο δικαστήριο πήρε απόσταση από τις καταθέσεις της κόρης και της συζύγου του.
«Η Ελευθερία και η μάνα της έχουν πει πολλά ψέματα. Η σοβαρότητα των καταθέσεών τους φαίνεται από το γεγονός ότι τις άλλαξαν τρεις φορές. Τι να πω… Βλέπετε εσείς να τρέμει το χέρι μου; όπως είπε η Ελευθερία. Ότι όταν πυροβολούσα, έτρεμε το χέρι μου από κάποια πάθηση; Έχω πρόβλημα, αλλά στο αριστερό χέρι».
Πρόεδρος: «Μήπως έτρεμε λόγω ταραχής;».
«Δεν θέλω τα ελαφρυντικά τρεμούλας που πήγε να μου δώσει η κόρη μου». (…) Ξύπνησα και είδα να κάθεται στο δωμάτιο ένας άγνωστος. Κατάλαβα. Είχε έρθει μαζί με την Ελευθερία. Δεν μπορώ να περιγράψω πώς ένιωσα».
Πρόεδρος: Γιατί δεν του ζητήσατε να φύγει;
«Αιφνιδιάστηκα. Ήλπιζα πως θα έφευγε μόνος του. Ούτε τον χαιρέτισα. Κι αυτό έπρεπε να τον κάνει να φύγει. Άρχισα να μιλάω με την Ελευθερία και να λέω γι’ αυτόν διάφορα προσβλητικά. Ότι τροφοδοτεί μπαρ με πιτσιρίκες και ότι προετοιμάζει την Ελευθερία στο «φέρ’ τα μου». Βρίσκομαι προ αδιεξόδου».
«ΤΑ ΝΕΑ», 21.3.1998, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»
»Προ της επιμονής της Ελευθερίας να φύγει με τον Σωτήρη, ο Άκης Πάνου του δίνει το πιστόλι και του ζητάει να του ρίξει.
«”Τέλειωνέ με”. Θα ήθελα να είμαι τώρα στη θέση του. Δεν το παίρνει, το πετάω στον καναπέ και βγαίνω έξω. Είμαι εκτός εαυτού».
Εισαγγελέας: Μπορεί να πήρατε τότε την απόφαση να τον σκοτώσετε;
«Συνειδητά όχι. Ασυνείδητα μπορεί. Δεν μπορώ να το βεβαιώσω. Πρέπει να συζητήσω με ψυχίατρο».
Έπειτα από πολλές προσπάθειες, ο Γιαλαμάς σηκώθηκε να φύγει. Ο Άκης Πάνου τον ακολουθεί με το όπλο στο χέρι. Τη στιγμή που κατεβαίνει τα σκαλιά, γυρίζει πίσω.
«Εγώ πυροβολώ για να φοβηθεί και να φύγει. Να τον αφήσω να με λιώσει; Βρίσκεται στην τροχιά της σφαίρας και τον χάνω από μπροστά μου. Η Ελευθερία ουρλιάζοντας τρέχει να φωνάξει το 166. Της λέω: Φώναξε και το 100…».
»Ο Άκης Πάνου δεν θυμάται καθόλου την τελευταία σκηνή. (…) Παρομοιάζει το τέλος του Σωτήρη μ’ ένα τροχαίο δυστύχημα. Στην Αστυνομία όμως, φέρεται να έχει πει: «Πυροβόλησα δύο φορές κάτω και μία εναντίον του». Και ο εισαγγελέας δεν συγχωρεί φραστικό λάθος σε κάποιον που χειρίζεται τόσο καλά τη γλώσσα.
«ΤΑ ΝΕΑ», 23.3.1998, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»
H απόφαση
»Νόμιζε πως το δικαστήριο εκφωνούσε την απόφαση μιας άλλης δίκης, κυρίως όταν άκουσε την ομόφωνη άποψη, τακτικών και λαϊκών δικαστών, πως δεν προσέφερε και ιδιαίτερα στα πολιτισμικά πράγματα του τόπου.
»Γι’ αυτό δεν δικαιούται ελαφρυντικό. ΙΣΟΒΙΑ («θα με εμπνεύσουν να γράψω καλύτερα τραγούδια», έλεγε πριν φτάσει αυτή η στιγμή) και είκοσι μήνες επέβαλε το Κακουργιοδικείο της Καβάλας στον Άκη Πάνου.
»Τον καταδίκασε για ανθρωποκτονία από πρόθεση, που κατά την πλειοψηφία των δικαστών τελέστηκε σε ήρεμη ψυχική κατάσταση, καθώς και για το όπλο με το οποίο πυροβόλησε τον Σωτήρη Γιαλαμά. Χωρίς κανένα ελαφρυντικό.
»Ούτε καν αυτό του προτέρου εντίμου βίου, που είθισται να αναγνωρίζεται και στους πιο επικίνδυνους κακοποιούς».
«ΤΑ ΝΕΑ», 24.3.1998, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»
Το φινάλε
Έναν χρόνο μετά την ολοκλήρωση της δίκης του, Απρίλιο του 1999, αποφασίστηκε πεντάμηνη αναστολή της ποινής του Άκη Πάνου για σοβαρά προβλήματα υγείας. Είχε προσβληθεί από καρκίνο στο πάγκρεας. Δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει την ασθένειά του.
Πέθανε, φρουρούμενος, σε ηλικία 68 ετών, στις 7 Απριλίου του 2000, φρουρούμενος, στο «Ευγενίδειο» Θεραπευτήριο στα Ιλίσια.
