We Need Books: Σε μια βιβλιοθήκη στην Κυψέλη θα βρεις βιβλία σε 60 διαφορετικές γλώσσες

Αν ψάξει κανείς στον χάρτη την οδό Ευβοίας στην Κυψέλη θα διαπιστώσει ότι είναι ένας μικρός δρόμος πίσω από την πρώην Σχολή Ευελπίδων. Μια μικρή ευθεία γραμμή, σαν τεντωμένο σχοινί που συνδέει δύο αδιόρατα άκρα. Ποια είναι η αφετηρία και ποιος ο προορισμός; Δεν υπάρχει σωστή και λάθος απάντηση. Οι άνθρωποι που κινούνται πάνω της, αφήνοντας τα ίχνη τους, είναι μοιραίο να συναντηθούν. Στον αριθμό επτά. Εκεί όπου βρίσκεται η πρώτη πολυγλωσσική βιβλιοθήκη της Ελλάδας. Στη «We Need Books» εκεί που η εκπαίδευση συναντά την κοινωνική αλληλεγγύη και το άγνωστο μεταμορφώνεται σε σχέση ανάμεσα σε Έλληνες, πρόσφυγες και μετανάστες.

Ένας χώρος στον οποίο νιώθεις ασφάλεια, γαλήνη και ζεστασιά. Μία βιβλιοθήκη στην οποία θα βρεις σίγουρα κάποιο βιβλίο που θα ανταποκρίνεται στα ενδιαφέροντά σου, αλλά και μια αγκαλιά εντός της οποίας ο φόβος και η ντροπή δεν έχουν καμία θέση.

«To 2018 πήραμε μέρος σε ένα πρόγραμμα του Δήμου Αθηναίων που λεγόταν «Πόλη στο τετράγωνο» και είχε δώσει σε οργανώσεις και σε εταιρείες χώρους γύρω από πλατεία Θεάτρου, με σκοπό την αναβίωση της γειτονιάς. Εμείς, μαζί με μία άλλη οργάνωση, ήμασταν στο παλιό «Γκούρου». Ήταν πολύ ωραίος χώρος και μεγάλος. Είχαμε τη δυνατότητα να κάνουμε και άλλα πράγματα, όπως συναυλίες και εικαστικές εκθέσεις. Μείναμε για έναν χρόνο.

Σε εκείνη την πρώτη μας βιβλιοθήκη είχαμε έναν μικρό όγκο βιβλίων σε 12 ή 14 γλώσσες. Όταν τελείωσε το πρόγραμμα, έπρεπε η βιβλιοθήκη να μετεγκατασταθεί. Μέχρι τότε είχαμε τα βιβλία στα σπίτια μας», αναφέρει στο ΒΗΜΑ η Ιωάννα Νισυρίου, συνιδρύτρια της «We Need Books».

Η τυχαία -αλλά μοιραία- συνάντησή της με τον Ναντίρ Νούρι, έτερο συνιδρυτή της βιβλιοθήκης, έγινε το 2015 όταν εκείνη είχε βάλει το σπίτι της σε μια πλατφόρμα για φιλοξενία προσφύγων.

Ήταν η ίδια περίοδος που η Ιωάννα κάλυπτε το προσφυγικό ως δημοσιογράφος. «Κατέληξα ότι δεν έχει κανένα νόημα για μένα να προσεγγίσω το προσφυγικό ακαδημαϊκά. Ήθελα να κάνω κάτι -αν μπορώ- που να έχει αντίκτυπο σε αυτούς τους ανθρώπους», αναφέρει.

Ο Ναντίρ προέρχεται από το Αφγανιστάν, όμως θεωρεί τον εαυτό μου άπατρη. Έφυγε με τα πόδια από το Αφγανιστάν και πήγε στο Ιράν σε ηλικία 12 ετών. Λίγα χρόνια αργότερα, ασυνόδευτος έφτασε στην Ελλάδα. Ένας άνθρωπος με μεγάλη εμπειρία στον ανθρωπιστικό τομέα με πολλαπλά πιστοποιητικά ως διερμηνέας και πολιτισμικός διαμεσολαβητής, ο οποίος έχει εργαστεί με ασυνόδευτους ανηλίκους και θύματα βασανιστηρίων, πολέμου και βίας λόγω φύλου.

«Το πρώτο που κάναμε είναι να αρχίσουμε να στέλνουμε βιβλία στα προσφυγικά camps. Άλλοι έστελναν τρόφιμα, άλλοι έστελναν ρούχα, εμείς στέλναμε βιβλία στις γλώσσες των ανθρώπων που ήταν εκεί για να μπορούν να απασχολήσουν το μυαλό τους σε αυτή τη δύσκολη συνθήκη που βρίσκονταν και αυτές τις μέρες που ήταν ατελείωτες και δεν είχαν τίποτα να κάνουν. Στα είδη πρώτης ανάγκης και τα βιβλία, για εμάς.

Για τα παιδιά είχαμε βρει την ύλη του σχολείου τους, αν ήθελαν τουλάχιστον να μην χάσουν την επαφή, να μπορούν να συνεχίσουν εκεί με βοήθεια από ανθρώπους που ήταν ήδη στο camp. Στέλναμε βιβλία δικών τους συγγραφέων, αλλά και βιβλία με θέμα την Ευρώπη, αλλά και την Ελλάδα για να μάθουν λίγα πράγματα για τον τόπο που βρίσκονταν».

Η πρώτη και η δεύτερη παραγγελία των βιβλίων στα φαρσί έγινε σε συνεργασία με ένα βιβλιοπωλείο στην Καμπούλ. Η αρχή ήταν οι μικρές βιβλιοθήκες στα επιμέρου camps για τους πρόσφυγες. Όσο όμως η σκέψη ωρίμαζε, διαμορφωνόταν ένα ξεκάθαρο τοπίο.

«Αυτό που έπρεπε να γίνει είναι να δημιουργηθεί μια πολυγλωσσική βιβλιοθήκη σε ένα κεντρικό σημείο, ώστε να μπορεί να την επισκέπτεται όποιος κι όποτε θέλει.

Γιατί οι άνθρωποι που ζουν στα camps πρέπει να βγαίνουν, να έρχονται στην πόλη, να εντάσσονται στη ζωή της. Γιατί πρέπει να ερχόμαστε σε επαφή μεταξύ μας οι κάτοικοι αυτής της πόλης, όποιοι και να είμαστε, απ΄όπου κι αν προερχόμαστε», δηλώνει η Ιωάννα Νισυρίου.

Η «We Need Books» ήρθε στην Κυψέλη το 2019 κι αμέσως οι άνθρωποί της άρχισαν να δουλεύουν εντατικά με την κοινότητα. Τίποτα δεν έγινε εύκολα. Χρειάστηκε χρόνος, υπομονή, ψυχική δύναμη. Χρειάστηκε προσαρμογή από όλες τις πλευρές.

«Το Σάββατο ήταν εδώ 80 άτομα. Διαφορετικοί άνθρωποι κάθε ηλικίας, προερχόμενοι από διαφορετικά περιβάλλοντα. Στην αρχή αυτή η εικόνα ήταν ένα όνειρο για εμάς και τελικά το είδαμε να συμβαίνει. Όλοι μαζί στη βιβλιοθήκη. Απίστευτο», αναφέρει στο ΒΗΜΑ η βιβλιοθηκονόμος Emma Raibaut.

«Είναι η ψυχή της βιβλιοθήκης η Emma», ακούω την Ιωάννα να μου λέει περήφανα. «Έχει ταιριάξει, γνωρίζει το αντικείμενο λόγω των σπουδών της, αλλά νοιάζεται και πάρα πολύ για τους ανθρώπους που έρχονται. Έχει χτίσει μια τέτοια σχέση με τα εφηβάκια μας που της λένε τα μυστικά τους. Όταν έχουν ένα πρόβλημα, έρχονται και το εξομολογούνται στην Emma».

Σημαντικοί κρίκοι μιας αλυσίδας που όλο και μεγαλώνει. «Βρέθηκαν οι σωστοί άνθρωποι για να γίνει η βιβλιοθήκη. Τίποτα δεν μπορείς να κάνεις μόνος σου. Χρειάζεσαι ανθρώπους με το ίδιο όραμα», τονίζει η Ιωάννα Νισυρίου.

Η βιβλιοθήκη σήμερα διαθέτει περίπου 16.000 βιβλία σε 60 γλώσσες. Φαρσί, oυρντού, αραβικά, περσικά, βιετναμέζικα, ιαπωνικά, ρουμάνικα, πολωνικά, ουκρανικά, τουρκικά, σουηδικά, γαλλικά, γερμανικά, είναι κάποιες από αυτές. Και φυσικά ελληνικά αφού οι βιβλιοθήκη απευθύνεται σε όλους τους κατοίκους της πόλης.

«Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε πια είναι να αναβαθμίζουμε το περιεχόμενό μας. Δεν εστιάζουμε πια τόσο στην ποσότητα αλλά στο περιεχόμενο.

Προσπαθούμε τα βιβλία να καλύπτουν πολλές θεματικές και να είναι γραμμένα από διαφορετικούς ανθρώπους. Φροντίζουμε να υπάρχει μια ισορροπία μεταξύ ανδρών και γυναικών συγγραφέων. Θέλουμε βιβλία που να καλύπτουν το φάσμα της ανθρώπινης εμπειρίας», σημειώνει η Ιωάννα Νισυρίου.

Η πολυγλωσσική βιβλιοθήκη της Κυψέλης είναι ένα χωνευτήρι πολιτισμών. Ένας ζωντανός οργανισμός που εξελίσσεται και προσαρμόζεται στις ανάγκες των ανθρώπων που την επισκέπτονται.

Κάπως έτσι ξεκίνησαν τα μαθήματα ενισχυτικής διδασκαλίας για τα παιδιά της γειτονιάς. «Τα μαθήματα ενισχυτικής διδασκαλίας που γίνονται από εθελοντές είναι μία από τις δράσεις μας με τον πιο σημαντικό αντίκτυπο στα παιδιά, στις οικογένειές τους, στη γειτονιά, τονίζει η Ιωάννα Νισυρίου.

Και συμπληρώνει: «Είχαμε και συμβουλευτική γονέων. Πρόσφατα κάναμε ένα εργαστήριο για τα εργασιακά δικαιώματα που απευθυνόταν σε γυναίκες. Ο χώρος είναι προσβάσιμος σε άτομα με κινητικές δυσκολίες, είναι ανοιχτός και φιλικός σε άτομα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας τα οποία τον χρησιμοποιούν και για δικές τους δράσεις.

Έχουμε πολλούς ανθρώπους που έρχονται και παίζουν σκάκι. Είναι πολύ δημοφιλές, δεν το περίμενα. Παίζουν επιτραπέζια. Έρχονται οικογένειες με μικρά παιδιά. Έχουμε πλούσια συλλογή παιδικών βιβλίων.

Μέσα στον Ιούλιο θα κάνουμε μία εκπαίδευση σε ιταλούς βιβλιοθηκονόμους για μια βιβλιοθήκη που απευθύνεται σε πολυγλωσσικό κοινό. Νιώθουμε ότι η δράση μας έχει αντίκτυπο κι εκτός συνόρων».

Ένας χώρος που οι άνθρωποι νοιάζονται ο ένας για τον άλλον. Στη «We Need Books» χτίζεται μια κουλτούρα φροντίδας σε επίπεδο γειτονιάς, το οποίο μετά μπορεί να μεγαλώσει και να αγγίξει κι άλλες πτυχές της ζωής των ανθρώπων. Το πρότυπο μιας ιδανικής συμπεριληπτικής κοινωνίας.

«Το σπίτι μου», όπως μας λέει η Emma. Ή όπως περιγράφει η Ιωάννα: «Το Σάββατο είχα έρθει με τον γιο μου, είναι 5 ετών. Είχε πολλά παιδιά. Έμπαινε, έβγαινε, μίλαγε με όλους. Πόσο ωραία εικόνα και πόσο υγιές: ένα παιδί να μεγαλώνει σε ένα τέτοιο ανοιχτό περιβάλλον. Το χαίρομαι πολύ και για εκείνον και για όλα τα παιδάκια».

Η βιβλιοθήκη στηρίζεται από τους ανθρώπους που έρχονται ή από τους ανθρώπους που την έχουν αγαπήσει, ακόμα και αν είναι μακριά. Είτε με εθελοντισμό, είτε με το το να αγοράζουν συνδρομές για άλλους ανθρώπους. Ένα μικρό ποσό, τεράστιας αξίας.

«Αυτοί οι τρόποι μάς επιτρέπουν να κρατάμε τη βιβλιοθήκη ανοιχτή γιατί το μεγαλύτερο άγχος είναι ότι κάποια στιγμή δεν θα μπορούμε να τη συντηρήσουμε», σημειώνει η Ιωάννα Νισυρίου.

Στέκομαι κοντά στην πόρτα της εισόδου. Μία καλοσυνάτη κυρία μεγάλης ηλικίας μπαίνει. «Μπορώ να σας φέρω κάποια βιβλία;», ρωτάει την Emma. «Έρχονται παππούδες και γιαγιάδες της γειτονιάς και δανείζονται βιβλία. Μας ξέρουν και τους ξέρουμε. Μας φέρνουν κέικ, πορτοκαλάδες, τσάι».

Δίπλα μας, ένα παιδί από τη γειτονιά και ένα παιδί που ήρθε από τη Γαλλία για να κάνει πρακτική παίζουν σκάκι σε ένα από τα πολύχρωμα τραπέζια της βιβλιοθήκης. Γνωρίστηκαν πριν από λίγα λεπτά.