Οι ευρωεκλογές του 2024 ανέδειξαν σημαντικές πολιτικές αλλαγές σε όλη την Ευρώπη, με τις φιλελεύθερες δυνάμεις να υφίστανται απώλειες και τα ακραία συντηρητικά ρεύματα να ενισχύονται ποσοστιαία, εν μέρει λόγω της αυξημένης αποχής. Οι συνέπειες των νέων πολιτικών συσχετισμών του Ευρωκοινοβουλίου δεν περιορίζονται μόνο σε ενωσιακό επίπεδο, όπου οι διαβουλεύσεις για τη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξελίσσονται πυρετωδώς. Ούτε εξαντλούνται στα μηνύματα σε εθνικό επίπεδο, προκειμένου η κυβέρνηση να αφουγκραστεί τις ανησυχίες των ψηφοφόρων. Άλλωστε, πολλά γράφονται αυτές τις μέρες και για το ένα και για το άλλο. Σε τοπικό επίπεδο, όμως, είναι σημαντικό να αντιληφθούμε, έστω ετεροχρονισμένα, τη σημασία των ευρωπαϊκών πολιτικών στην καθημερινότητά μας.
Αναπτυξιακή προοπτική
Η αναπτυξιακή προοπτική των ευρωπαϊκών περιφερειών συνιστά διαχρονικά την κύρια επενδυτική πολιτική της ΕΕ και συμβάλλει στην ενίσχυση της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής της. Ποιος δεν έχει ακουστά το ΕΣΠΑ! Πολλοί από εμάς γνωρίζουμε κάποιον που έχει βρει εργασία μέσω προγραμμάτων ΕΣΠΑ ή έχουμε δει ανακαινισμένα σχολεία και πολιτιστικά κέντρα στην περιοχή μας. Αυτά τα έργα γίνονται με την υποστήριξη της ΕΕ και βελτιώνουν την καθημερινή μας ζωή, δημιουργώντας θέσεις εργασίας και ενισχύοντας την τοπική οικονομία.
Το ΕΣΠΑ διατίθεται με βάση τους στόχους πολιτικής που καθορίζει η ΕΕ (μέσω της Επιτροπής που εκλέγεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και εξειδικεύεται από αυτό και το Συμβούλιο Υπουργών της ΕΕ). Έτσι, το ΕΣΠΑ 2021-2027 θέτει πέντε στόχους: 1) εξυπνότερη Ευρώπη – καινοτόμος και έξυπνος οικονομικός μετασχηματισμός, 2) πιο διασυνδεδεμένη Ευρώπη – μεταφορές και ψηφιακές διασυνδέσεις, 3) πιο «πράσινη» Ευρώπη με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, 4) πιο κοινωνική Ευρώπη – υλοποίηση του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων και 5) Ευρώπη πιο κοντά στους πολίτες της, με στήριξη των αναπτυξιακών στρατηγικών που καταρτίζονται σε τοπικό επίπεδο.
Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιφέρειας Κρήτης 2021-2027 αποτυπώνει ανάγλυφα πώς οι ευρωπαϊκοί στόχοι παίρνουν σάρκα και οστά σε περιφερειακό επίπεδο. Για παράδειγμα, το Παρατηρητήριο Καινοτόμου Επιχειρηματικότητας έχει δημιουργήσει μητρώα επιχειρήσεων, ερευνητικών εργαστηρίων, μεντόρων και, ως πλατφόρμα διασύνδεσης, συμβάλλει στην ανάπτυξη και εφαρμογή καινοτομιών και τη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης στην Περιφέρεια Κρήτης. Τα έργα διασύνδεσης, μικρά και μεγάλα, από το αεροδρόμιο Καστελλίου και τον ΒΟΑΚ μέχρι τις κάθετες οδικές αρτηρίες και τα ψηφιακά δίκτυα, υλοποιούνται ανελλιπώς, παρά τις δυσκολίες και καθυστερήσεις σε κάποια από αυτά.
Βιωσιμότητα
Η προηγούμενη ευρωκοινοβουλευτική περίοδος είχε έντονη νομοθετική δραστηριότητα για περιβαλλοντικά θέματα, όπως διαχείριση αποβλήτων, επεξεργασία αστικών λυμάτων και επαναχρησιμοποίηση των υδάτων π.χ. στη γεωργία. Η ενσωμάτωση των ευρωπαϊκών κατευθύνσεων έφερε παρεμβάσεις σε εθνικό επίπεδο για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων από την κλιματική αλλαγή (Ν.4936/2022), τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων (Ν.4819/2021) και την ύδρευση – αποχέτευση (Ν. 5037/2023). Στην τοπική αυτοδιοίκηση, επηρέασε τη λειτουργία των φορέων διαχείρισης περιβαλλοντικών υποδομών και έδωσε ώθηση σε νέους σχεδιασμούς βιωσιμότητας.
Σε επίπεδο Κρήτης, εκπονήθηκαν και εκπονούνται σχέδια καταγραφής υδάτινων πόρων, διαχείρισης κινδύνων πλημμύρας και το περιφερειακό σχέδιο διαχείρισης στερεών αποβλήτων. Αυτά τα σχέδια συμβάλλουν στην προστασία των πολιτών απέναντι σε φυσικά φαινόμενα και στη βελτίωση της παροχής του νερού που καταναλώνουμε καθημερινά. Υλοποιούνται μεγάλα έργα, με πρωτεύον την ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης με το ηπειρωτικό σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά και μικρότερα, για πολλά από τα οποία έχουμε γνωμοδοτήσει στην περιφερειακή Επιτροπή Περιβάλλοντος, που εξασφαλίζουν πιο αξιόπιστη παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, μειώνοντας τις διακοπές και το κόστος ενέργειας για επιχειρήσεις και νοικοκυριά.
Κοινωνική πολιτική
Παρότι οι αρμοδιότητες της είναι περιορισμένες στα κοινωνικά ζητήματα υπέρ των εθνικών κυβερνήσεων, η ΕΕ υποστηρίζει, μέσα από ευρωπαϊκή νομοθεσία, χρηματοδότηση και εργαλεία, την υλοποίηση του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων. Με ορόσημο την Ατζέντα του 2030, η ΕΕ έχει αναλάβει ευρύ φάσμα δράσεων για την υλοποίηση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης που στοχεύουν στην εξάλειψη της φτώχειας, στη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για όλους και στη διασφάλιση ότι κανείς δεν θα μείνει εκτός της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης.
Αυτά τα προγράμματα έχουν πραγματικό αντίκτυπο στις ζωές μας. Ενδεικτικά, η Περιφέρεια Κρήτης υποστηρίζει δωρεάν μετακίνηση για φοιτητές άπορους ή με αναπηρία, κοινωνικά παντοπωλεία και κοινωνικά φροντιστήρια, προγράμματα ψυχοκοινωνικής υποστήριξης (κατάθλιψη, εξαρτήσεις κλπ.) και την υλικοτεχνική ενίσχυση περιφερειακών ιατρείων και νοσοκομείων του νησιού.
Γιατί τα γράφω αυτά?
Γιατί άκουσα το μήνυμα. Σε όλη την Ευρώπη, στην Ελλάδα και στην Κρήτη.
Έχουμε καθήκον όχι μόνο να παράγουμε έργο αλλά και να ενημερώνουμε τους συμπολίτες μας γι’ αυτό. Με λόγια απλά και ξεκάθαρα, να είμαστε κοντά τους.
Μακριά από ιδεολογικές εμμονές και παρωχημένα συνθήματα, να αναδεικνύουμε τις αποτελεσματικές πρωτοβουλίες με γνώμονα την βελτίωση της καθημερινότητας.
Επενδύοντας στη νέα γενιά, η οποία επηρεάζεται έντονα από τις πολιτικές τάσεις, πολλές από τις οποίες μετασχηματίζουμε εμείς οι ίδιοι.
Την αδιαφορία που εκδηλώνεται ως αποχή από πολιτικές διαδικασίες, την άνοδο συντηρητικών φωνών και τη στροφή σε εξωσυστημικές -ίσως και απολιτίκ- επιλογές, πρέπει να την πολεμήσει η ίδια η πολιτική, η υψηλού επιπέδου αλλά και κοντά στον κάθε πολίτη πολιτική.
«Μια Ευρώπη πιο κοντά στους πολίτες της».
*Η Θεοδώρα Κουτεντάκη είναι δικηγόρος, εντεταλμένη σύμβουλος νέας γενιάς και νεανικής επιχειρηματικότητας της Περιφέρειας Κρήτης.
