Οι καύσωνες στην Ελλάδα – Πώς αντιδρούσαμε τις περασμένες δεκαετίες

Kαλωσορίσαμε τον πρώτο καύσωνα αυτού του καλοκαιριού και δυστυχώς μοιάζει απίθανο να είναι και ο τελευταίος.

Το ότι οι ακραίες καιρικές συνθήκες μέσα στις οποίες ζούμε τα τελευταία χρόνια δεν είναι απλώς κάποια μεμονωμένα φαινόμενα, αλλά αποτέλεσμα της κλιματικής κρίσης που η ίδια η ανθρώπινη δραστηριότητα έχει προκαλέσει είναι πλέον δεδομένο.

Αν κάποιος βέβαια διατηρεί τις αμφιβολίες του, δεν έχει παρά να ακούσει όσα μάς είπε και ένας από τους πιο αρμόδιους, ο Χρήστος Ζερεφός, επίτιμος καθηγητής Φυσικής της Ατμόσφαιρας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και κάτοχος της έδρας Mετεωρολογίας-Kλιματολογίας στην Ακαδημία Αθηνών, στο podcast ΤΟ ΒΗΜΑ ΣΗΜΕΡΑ.

Σε κάθε περίπτωση, επειδή διαχρονικά οι καύσωνες στην Ελλάδα αποτελούσαν πρώτο θέμα της επικαιρότητας, με την αφορμή του τρέχοντος καύσωνα θα επιχειρήσουμε να δούμε τις αντιδράσεις που προκαλούσε το φαινόμενο αυτό στη χώρα μας, τις προηγούμενες δεκαετίες.

 Ιούλιος 1934

«Εισήλθομεν πλέον εις την περίοδον των κυνικών καυμάτων. Η θερμοκρασία είνε αρκετά υψηλή (…). Ο καύσων έχει αντίκτυπον επί της κινήσεως των αθηναϊκών δρόμων, οι οποίοι περί την μεσημβρίαν παρουσιάζονται εντελώς έρημοι, εν αντιθέσει προς τας ακτάς αίτινες παροσιάζουν εξαιρετικήν ζωηρότητα.

(…)

»Ολόκληρος η φαληρική ακτή μέχρι Βουλιαγμένης ήτο γεμάτη από κόσμο πάσης κοινωνικής τάξεως, που εξεστράτευσεν εις το ύπαιθρον διά να αποφύγη τη χθεσινή κόλασι του άστεως

(…)

»Ο καύσων δεν είνε αθηναϊκό φρούτο. Έχει επεκταθή και εις όλας τας επαρχιακάς πόλεις. Ούτω αι θερμοκρασίαι χθες την πρωίαν εκυμαίνοντο ως εξής κατά πόλεις: Κέρκυρα 24, Θεσσαλονίκη, Αλεξανδρούπολις 25, Φλώρινα, Βόλος, Πάτραι, Χίος 26, Ηράκλειον, Χανιά, Λήμνος, Λάρισα, Αθήναι 27, Λαμία 28. Τη μεσημβρίαν εις τας Αθήνας η θερμοκρασία ανήλθεν εις 35.2. Τας απογευματινάς δε ώρας υπέρεβη τους 37 βαθμούς.

Γράφει ο Βασ. Ηλ. στο «ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ» της 16ης Ιουλίου 1934.

«Η Αθήνα έχει μεταβληθή εις Γόμορα. (…) Η ζωή μας έχει γίνη ένας πολτός. Το κορμί μας, το κεφάλι μας, ο εγκέφαλός μας, όλο εκαβουρδίζοντο φρικτά ωσάν πασατέμπος μέσα εις το καβουρδιστήρι της χθεσινής ημέρας.

»Οι βραδυνές φλόγες μάς εξεσφενδόνισαν προς το Φάληρο. (…) Ούτε στάλα δροσιάς. Μια βραστή κοχλάζουσα ψαρόσουπα η λεκάνη του Σαρωνικού που αντί να μας χαϊδεύη μάς έκαμε την ζωή μας πλέον αφόρητη χθες. (…)

»Άθλιε φωνόγραφε πάψε πιά το ανόητο αυτό τραγούδι:

Ξέχασέ με!

Σε αγάπησα στ’ αλήθεια πίστεψέ με

»Ποιος να σε πιστέψη, παιδί μου. Είσαι στα καλά σου ή σε χτύπησε η ζέστη; Με τριάντα εννέα βαθμούς υπό σκιάν η αγάπη είνε μια ουτοπία».

Ιούλιος 1939

Ιούλιος 1943

Το καλοκαίρι του 1943 ο καύσωνας στην υπό γερμανική κατοχή Αθήνα, έδωσε σε κάποιους την ευκαιρία να αισχροκερδίσουν.

«Η αισχροκέρδεια επί του πάγου συνεχίζεται παρά την διώξιν εκ μέρους των αγορανομικών οργάνων των εκμεταλλευτών του κοινού. Είνε δε περίεργον ότι η τιμή εις την οποίαν προσφέρεται ο πάγος από τα παγοπωλεία, παρακολουθεί τας διακυμάνσεις του θερμομέτρου.

»Όσον περισσότερον ανέρχεται ο υδράργυρος και επιτείνεται ο καύσων, τόσον περισότερον ανέρχεται και η τιμή του πάγου»

Ιούλιος 1956

«Πρωτοφανές κύμα καύσωνος ενέσκηψεν εις ολόκληρον την χώραν από της πρωΐας χθες, με αποτέλεσμα να καταρριφθούν όλα τα προηγούμενα ρεκόρ θερμοκρασίας όχι μόνον της εφετεινής περιόδου, αλλά και πολλών προηγουμένων ετών.

»Εις τας Αθήνας εσημειώθη χθες θερμοκρασία 41 βαθμών υπό σκιάν, 46 υπό ήλιον και 36 εις κλειστόν χώρον, ενώ εις άλλας πόλεις το θερμόμετρον έδειξεν ακόμη υψηλοτέρας θερμοκρασίας. (…)

»Μεγάλαι ουραί είχον σχηματισθή χθες εις όλας τας αφετηρίας των λεωφορείων προς τας παραλίας, τόσον την πρωίαν, όσον και την μεσημβρίαν και το απόγευμα, ενώ εκατοντάδες αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσεως αλλά και φορτηγά κατηυθύνοντο με εκδρομείς έξω των Αθηνών.

»Η κατανάλωσις αναψυκτικών, παγωτών και πάγου ήτο διπλάσια όλων των άλλων ημερών».

Αύγουστος 1958

«Αφόρητος και αποπνικτικός συνεχίσθη και κατά το διαρρεύσαν 48ωρον ο καύσων εις ολόκληρον την χώρα και ιδιαιτέρως εις την περιοχήν Πρωτευούσης όπου διά πρώτην φοράν εσημειώθη εφέτος θερμοκρασία άνω των 44 βαθμών υπό σκιάν. (…) Εις ωρισμένας πόλεις η θερμοκρασία υπέρεβη τους 47 βαθμούς. (…)

»Ηλιάσεις, λιποθυμίαι και μικραί πυρκαϊαί εσημειώθησαν επίσης εις Αθήνας και η έξοδος του πληθυσμού χθες προς τας ακτάς έλαβε πρωτοφανή έκτασιν με αποτέλεσμα να αυξηθούν τα δυστυχήματα.

»Η κατανάλωσις ύδατος υπήρξεν άνευ προηγουμένου».

Ιούλιος 1966

Σεπτέμβριος 1977

Ηθικός καύσων

«Σ’ όλες τις πόρτες της περιοχής Μαρασλείου, άγνωστοι Ταρτούφοι κόλλησαν αυτά τα…χριστιανικά μηνύματα.

»Εμείς, οι ελάχιστοι των χριστιανών, αναρωτιόμαστε: αντί να ξοδέψουν τα χρήματά τους σ’ αυτές τις ανοησίες, οι τόσο ηθικοί δράστες δεν μπορούσαν να τα παραδώσουν στον κ. Κρανιδιώτη για τους πρόσφυγες της Κύπρου; Κι ας άφηναν τους γυμνιστές να καούν στον… μεταφυσικό καύσωνα της κολάσεως…»

Ιούλιος 1987

O καύσωνας του Ιουλίου 1987 ξεπέρασε κάθε άλλον σε σφοδρότητα και σε θύματα.  Δύο χρόνια αργότερα ο Γιώργος Λακόπουλος έγραφε στο «ΒΗΜΑ».

«Τρόμος πάνω από την πόλη: το καλοκαίρι του 1987, κάπου 1.300 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους – μέσα στο σπίτια τους – επειδή το θερμόμετρο ξεπέρασε τους 40 βαθμούς.

»Δεν θα τον ξεχάσουμε ποτέ εκείνον τον Ιούλιο. Στην Αθήνα, τα νεκροτομεία ήταν γεμάτα πτώματα (…). Η θερμοπληξία θέριζε ηλικιωμένους».

(…)

»Και ο εφετεινός Ιούλιος ήλθε με τον υδράργυρο σε υψηλά επίπεδα, αλλά με την Αθήνα όχι και τόσο ανοχύρωτη πόλη. Τι μεσολάβησε; Απλώς οι περισσότεροι κάτοικοι ζουν τώρα με έναν ανεμιστήρα στο κρεβάτι τους.

»Οι άλλοι που είχαν οικονομική δυνατότητα, τοποθέτησαν κλιματιστικές συσκευές».

Ιούλιος 1988

«Άνοιξαν οι “πύλες της δροσιάς του Σταδίου Ειρήνης και Φιλίας του Πειραιά και του εκθεσιακού κέντρου του Οργανισμού Λιμένος Πειραιά για να φιλοξενήσει τους “δυστυχείς” κατοίκους της πρωτεύουσας, που ψήνονται εδώ και δύο 24ωρα στους 43 βαθμούς. (…)

»Οι πρώτοι και οι πιο τυχεροί κατασκήνωσαν στην αίθουσα των δημοσιογράφων όπου υπάρχουν αρκετοί καναπέδες και αναπαυτικές πολυθρόνες. Όσοι έφτασαν αργότερα έφτιξαν τη δική τους γωνιά με εξοπλισμό “πικ νικ” που είχαν κουβαλήσει μαζί τους.

(…)

»Από τους πρώτους που έφτασαν ήταν η 35χρονη Κλαίρη Σκορδή, από το Καλαμάκι, που έφερε την 80χρονη γιαγιά της και την κόρη της.

“Eπιτέλους, οι υπουργοί δεν σκέφτηκαν ότι δεν μπορούν να έχουν μόνον αυτοί κλιματισμό στα γραφεία τους. Συγχαρητήρια σ’ όποιον είχε την ιδέα”.

“Mακάρι να γινόταν και πέρυσι αυτό, δεν θα είχαμε τόσα θύματα”, πρόσθεσε ο Γιώργος Αγιαννίδης που είχε φέρει πριν λίγη ώρα τους ηλικιωμένους γονείς του».