Στην ζεστή καλοκαιρινή Αθήνα, με συνθήκες καύσωνα χθες, η Χόλι Γουάντινγκτον θυμήθηκε στην παρουσίαση της έκθεσης «Poor Things: Τα κοστούμια» στο Μουσείο Μπενάκη, πως ήταν μια επίσης πολύ ζεστή μέρα του Ιουλίου, πριν από τρία χρόνια, που ξεκίνησε το ταξίδι του «Poor Things», όταν κατέφτασε με 10 βαλίτσες για την πρώτη πρόβα με την Έμμα Στόουν σε κεντρικό αθηναϊκό ξενοδοχείο.

«Ήταν εδώ που πρώτη φορά κατάλαβα πώς θα ντυνόταν η Έμμα», είπε η βραβευμένη με Όσκαρ και Bafta ενδυματολόγος, για να προσθέσει πώς είναι ιδιαίτερη χαρά για αυτήν να ολοληρωθεί ο κύκλος της ταινίας στο μέρος όπου ξεκίνησε. «Ήταν πραγματικά υπέροχο να έχω τη δυνατότητα να βγάλω τα κοστούμια από την αποθήκη, από τα κουτιά τους και να τους δώσω νέα ζωή, να τα δω και να τα βάλω σε ένα εντελώς νέο πλαίσιο. Και το πλαίσιο αυτού του σπουδαίου μουσείου στην Αθήνα, στην πόλη του Γιώργου Λάνθιμου, αποτελεί ένα πραγματικά ταιριαστό μέρος για να κλείσει αυτή η ιστορία».

© Μενέλαος Μυρίλλας / Μουσείο Μπενάκη

Ειλικρινή και τρυφερά λόγια, θα προσθέσουμε εμείς. Από μια νέα δημιουργό, που εργάζεται στον κινηματογράφο και στο θέατρο, με ιδιαίτερο μεράκι για παραγωγές που έχουν προσωπική σφραγίδα. Τη δική της την έβαλε με επιτυχία στα ριζοσπαστικά κοστούμια που σχεδίασε για το «Poor Things» και το ταξίδι ενηλικίωσης – αφύπνισης –  χειραφέτησης της Μπέλα Μπάξτερ, περίπτωση θηλυκού Φρανκενστάιν, από τις σελίδες του ομώνυμου βιβλίου του Άλιστερ Γκρέι κατευθείαν στην ταινία του Γιώργου Λάνθιμου, να ρίχνεται στην περιπέτεια της ζωής από χειρουρική επέμβαση ανορθόδοξου επιστήμονα της βικτοριανής εποχής.

Πώς είναι, όμως, να συνεργάζεται κανείς με τον Γιώργο Λάνθιμο; Τι είναι αυτό που τον κάνει ξεχωριστό συνεργάτη και μέχρι που φτάνουν οι απαιτήσεις της Έμμα Στόουν στο…δοκιμαστήριο; Ποιο κοστούμι της ταινίας θα κράταγε για πάντα στην ντουλάπα της; Η Χόλι Γουάντινγκτον μιλάει στο ΒΗΜΑ για τα μυστικά μιας συνεργασίας που έγραψε κινηματογραφική ιστορία, απέφερε συνολικά 4 Όσκαρ (Α΄ Γυναικείου Ρόλου, σκηνογραφίας, ενδυματολογίας και μακιγιάζ) και την έκανε να επιστρέψει στην Ελλάδα πάλι μια ζεστή μέρα, αφήνοντας πίσω της τη δροσιά της Αγγλίας.

Το ταξίδι της Μπέλα ξεκίνησε από την Αθήνα

Τα κοστούμια που δημιουργήσατε για την ηρωίδα του «Poor Things» μοιάζουν πλέον άρρηκτα συνδεδεμένα με τον χαρακτήρα της Μπέλα. Θα έλεγα ότι είναι δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς τον χαρακτήρα από τα κοστούμια – ένα σπάνιο επίτευγμα. Γιατί το στυλ της είναι μοναδικό;

Σας ευχαριστώ, ενδιαφέρουσα παρατήρηση, όμως δε το έχω σκεφτεί. Υποθέτω ότι αυτό συμβαίνει όταν τα ρούχα που φοράμε είναι αυτά που μας ταιριάζουν. Τα ρούχα είναι ούτως ή άλλως ένα αναπόσπαστο μέρος της προσωπικότητας μας. Ως ενδυματολόγος προσπαθώ να βρίσκω τους κατάλληλους συνδυασμούς που θα αποδώσουν τον χαρακτήρα του ηθοποιού στην οθόνη με τον πληρέστερο τρόπο, γιατί κάθε στιγμή, ακόμα και ένα δευτερόλεπτο, μετράει σην οθόνη. Πρέπει να επικοινωνηθεί το μήνυμα του χαρακτήρα στον θεατή επιδέξια, σχεδόν ανεπαίσθητα.

Credits:© Μενέλαος Μυρίλλας / Μουσείο Μπενάκη

Στην συνέντευξη τύπου είπατε ότι το ταξίδι της ταινίας ξεκίνησε από την Αθήνα, μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια.

Τότε δεν ήξερα καθόλου ποια κατεύθυνση θα έπαιρνα με τον χαρακτήρα της. Είχα πάρα πολλές ιδέες. Μπορούσα να φανταστώ ακόμα και οχτώ διαφορετικά παντελόνια που θα μπορούσε να φορέσει, όπως από τη δεκαετία του ’30, βικτοριανά παντελόνια. Μέσα από εκείνη την πρώτη δοκιμή και το σχήμα που απέκτησαν πάνω στην Έμμα Στόουν τα κοστούμια, κατάλαβα πώς έπρεπε να προχωρήσω, τι της πήγαινε, αν θα έβαζε γυαλιά, αν το μεγάλο καπέλο της ταίριαζε ή όχι. Σε εκείνη την πρώτη πρόβα δουλέψαμε πάνω σε αυτά που ταίριαζαν στο σώμα της, ποιοι συνδυασμοί και φυσικά ποιες ιδέες αντανακλούσαν την προσωπικότητα της Μπέλα. Εκεί είδαμε ότι τα τεράστια μανίκια με το σορτς από κάτω ήταν εκπληκτικός συνδυασμός. Καταλήξαμε στις πρώτες ιδέες, πειραματιστήκαμε και μετά έφυγα για τη Βουδαπέστη και άρχισα να σχεδιάζω.

Ήταν απαραίτητο να γίνει η πρώτη πρόβα στην Αθήνα;

Η πρώτη πρόβα έγινε στην Αθήνα λόγω της πανδημίας. Δεν μπορούσα να ταξιδέψω στην Αμερική εκείνη την περίοδο λόγω των περιορισμών στις αεροπορικές μετακινήσεις και ήταν απαραίτητο να συναντήσω την πρωταγωνίστρια, την Έμμα, που είναι Αμερικανίδα. Επειδή η ιστορία του βιβλίου είχε διασκευαστεί και αλλάξει για την ταινία αυτή η συνάντηση ήταν σημαντική, οπότε κανονίστηκαν όλα βάσει των πτήσεων και των προορισμών στους οποίους μπορούσαμε να ταξιδέψουμε – από την Αμερική για εκείνη, από το Λονδίνο εγώ προς την Ελλάδα όπου βρισκόταν ο Γιώργος.

Γιώργος Λάνθιμος, Έμμα Στόουν

«Ένα από τα πράγματα που δεν κάνει ο Γιώργος είναι να δίνει οδηγίες, να περιγράφει τι πρόκειται να κάνει και αυτό τον ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους σκηνοθέτες».

Πώς ήταν η συνεργασία σας με τον Γιώργο Λάνθιμο; Έχετε πει ότι δεν σας έδωσε οδηγίες για να έχετε μια αφετηρία να εργαστείτε πάνω στις ιδέες σας. Ανέφερε έστω ότι επρόκειτο να γυρίσει ένα φουτουριστικό φιλμ ή έστω μια φεμινιστική ταινία;

Η συνεργασία μας ήταν συναρπαστική. Ένα από τα πράγματα που δεν κάνει ο Γιώργος είναι να δίνει οδηγίες, να περιγράφει τι πρόκειται να κάνει και αυτό τον ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους σκηνοθέτες. Δεν νοηματοδοτεί τα πάντα για όλους. Πολλοί από τους σκηνοθέτες με τους οποίους συνεργάζομαι στο θέατρο και έχουν θεωρητικό υπόβαθρο πίσω τους, συνηθίζουν να σε κατευθύνουν, να σου λένε τι πρέπει να κάνεις και πώς να το κάνεις. Αλλά ο Γιώργος Λάνθιμος είναι πολλά παραπάνω. Ένας λακωνικός άνθρωπος που όταν μιλάει, πρέπει να ακούς προσεκτικά, γιατί κάθε λέξη του μετράει και πρέπει μετά να τη σκεφτείς. Ακόμα και αν σου δίνει μια σύσταση ή αν σε παραπέμπει κάπου, είναι μετρημένος, θα δώσει το πολύ μία ή δύο ιδέες. Μετά εσύ καλείσαι να σκεφτείς τι σημαίνει αυτό που είπε. Είναι ένα πολύ ενδιαφέρον στοιχείο αυτό του χαρακτήρα του, μπορεί να λέει λίγα, αλλά στην πραγματικότητα λέει πολλά. Το μόνο που μου ανέφερε σε σχέση με την ταινία ήταν ότι δεν ήθελε να κάνει μια ταινία εποχής, ούτε μια ταινία επιστημονικής φαντασίας ή μια μοδάτη ταινία.

Από την πλευρά μου προσπάθησα να σχεδιάσω κοστούμια με αμφίσημο νόημα, όπως αμφίσημες είναι και οι ταινίες του ως προς τον χρόνο και το μέρος που διαδραματίζονται. Αν και δεν μιλάει για αυτές τις επιλογές του στις συνεντεύξεις του, αισθάνομαι ότι η δουλειά του σχετίζεται πάντα με τoν παραλογισμό της ανθρωπότητας, με το πώς ζούμε και με το πώς επιβιώνουμε, με τον τρόπο που οργανώνουμε τις ζωές μας και διαχειριζόμαστε τα διάφορα συστήματα στα οποία ζούμε, ιδιαίτερα τις οικογένειες μας, το οποίο αμφισβητεί συχνά.

Credits:© Μενέλαος Μυρίλλας / Μουσείο Μπενάκη

Είδατε τις ταινίες του;

Είχα δει όλες τις ταινίες του, εκτός από μία ή δύο από τις αρχικές του. Τις έβλεπα την εποχή που έβγαιναν στις αίθουσες. Ωστόσο ο ίδιος δεν υπεραναλύει τι θέλει κι αυτό είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον, γιατί αφήνει τον χώρο στον δημιουργό να βρει τη γλώσσα των χαρακτήρων, το οποίο είναι εξαιρετικό για εμάς τους δημιουργούς, που δεν μας αρέσει να μας λένε πάντα τι να κάνουμε. Οταν δεν υπάρχουν περιορισμοί, σου ανοίγονται νέοι δρόμοι.

«Η Έμμα Στόουν είναι πολύ δημιουργική, εξαιρετικά ευφυής και πνευματώδης. Δεν την ένοιαζε ποιο κοστούμι θα την έκανε να δείχνει πιο όμορφη»

Αναφερθήκατε πριν στο πώς δουλέψατε με την Έμμα Στόουν…

Η Έμμα Στόουν είναι πολύ δημιουργική, εξαιρετικά ευφυής και πνευματώδης. Δεν είναι η ηθοποιός που θα περάσει ώρες στο δοκιμαστήριο αλλά η ηθοποιός που θέλει να ξέρει την αιτία πίσω από κάθε σου επιλογή. Την ενδιέφερε να ξέρει γιατί το νυφικό, για παράδειγμα, είχε την συγκεκριμένη όψη και μετά ένιωθε πως μπορούσε να προχωρήσει παρακάτω. Δεν είχε καν την επιθυμία να δοκιμάσει τα κοστούμια πολλές φορές. Της αρκούσε να κατανοήσει την ιδέα πίσω από κάθε ενδυματολογική επιλογή και στη συνέχεια δεν την ένοιαζε ποιο κοστούμι θα την έκανε να δείχνει πιο όμορφη. Είναι σπάνιας ποιότητας άνθρωπος. Δεν είναι ματαιόδοξη, το οποίο είναι πολύ ασυνήθιστο. Προτιμούσε να έχει τον χρόνο να σκεφτεί τον χαρακτήρα της αντί να ασχοληθεί με το αν τα μανίκια του φορέματος θα είναι στο καλύτερο κολακευτικό για αυτήν μήκος.

PoorThings, Χόλι Γουάντινγκτον

Όσον αφορά την ανάγνωση του σεναρίου, την έρευνα και την έμπνευση σας, ποιες ήταν οι αναφορές που χρησιμοποιήσατε προκειμένου να συνδυάσετε και τις σύγχρονες τάσεις στη μόδα και το ιστορικό πλαίσιο ώστε να σχεδιάσετε τα κοστούμια της Μπέλα;

Αυτό που προσπάθησα να κάνω ήταν να επικεντρωθώ πραγματικά στην εξέλιξη της ιστορίας. Ήξερα ότι έπρεπε να συμβαδίσω με μια πολύ πλούσια κινηματογραφική αφήγηση: η ηρωίδα θα άλλαζε τόσο γρήγορα όπως δεν αλλάζει κανένας φυσιολογικός άνθρωπος στη ζωή του, οπότε οι αλλαγές από τις οποίες θα πέρναγε, ήταν το βασικότερο μέρος της δουλειάς, δηλαδή, ο σχεδιασμός της γκαρνταρόμπας της Μπέλα Μπάξτερ. Χρειαζόμουν διαφορετικές ποιοτικά επιλογές για κάθε μέρος αυτών των αλλαγών και ήξερα ότι ήθελα να φαίνεται το όλο ενδυματολογικό σχήμα ζωντανό και μοντέρνο.

Στο μυαλό μου κάθε ενδυματολογική επιλογή έπρεπε να φαίνεται σύγχρονη και ταυτόχρονα να σχολιάζει τον κόσμο του παρελθόντος. Το βιβλίο διαδραματίζεται στη δεκαετία του 1880. Καθώς το «Poor Things» δεν επρόκειτο να γίνει μια ταινία εποχής, αλλά να μιλήσει για την περίοδο όπου έχουν τις ρίζες τους ή βρίσκονται στο απόγειο τους κοινωνικά συστήματα και κώδικες συμπεριφοράς, όπως ο ρόλος της πατριαρχίας και ο ρόλος της γυναίκας, σκεφτόμουν ότι αυτό που θα σχεδίαζα θα έπρεπε να φαίνεται νεωτεριστικό και ταυτόχρονα μέσα σε ένα ιστορικό πλαίσιο.

«Ένιωθα όμως ότι αν ο Γιώργος έλεγε ότι, ναι, η ενδυματολογική άποψη που είχα επιλέξει, θα είχε το αποτέλεσμα που θέλαμε, έπρεπε να τον εμπιστευτώ, γιατί ήξερα ότι δεν επρόκειτο να γυρίσει κάτι ευτελές».

Τα κοστούμια έπρεπε να έχουν την ιδιαίτερη εκείνη υφή που θα μας ωθούσε να σκεφτούμε το σώμα, έστω και υποσυνείδητα, ενώ εξίσου σημαντικό ήταν και το χρώμα. Βέβαια ποτέ δεν ξέρεις αν αυτό που έχεις σκεφτεί, θα αποδώσει. Ένιωθα όμως ότι αν ο Γιώργος έλεγε ότι, ναι, η ενδυματολογική άποψη που είχα επιλέξει, θα είχε το αποτέλεσμα που θέλαμε, έπρεπε να τον εμπιστευτώ, γιατί ήξερα ότι δεν επρόκειτο να φτιάξει κάτι ευτελές.

Με εξέπληξε, ωστόσο, η οπτική γλώσσα αυτής της ταινίας, γνωρίζοντας τις προηγούμενες δουλειές του, γιατί διαφέρει από την συνηθισμένη κουλ, μινιμαλιστική αισθητική του. Εδώ έχουμε μια οπτική πανδαισία. Υπάρχει διακόσμηση, πλούσια υφή και συμβαίνουν τόσα πολλά. Και έτσι με εξέπληξε το γεγονός ότι όταν άρχισα να μιλάω πραγματικά για το τι θα κάναμε, ζητούσε κάτι σχεδόν οπερατικό! Οπότε με πίεζε περαιτέρω στο να αποδώσω πέρα από τα όρια, πέρα από οτιδήποτε που είχα στο μυαλό μου.

Credits:© Μενέλαος Μυρίλλας / Μουσείο Μπενάκη

Ποιο κοστούμι θα διαλέγατε από την ταινία για να κρατήσετε;

Μου αρέσει πολύ η «ουρά του αστακού». Αν υπήρχε ένα πράγμα που θα μπορούσα να κρατήσω, αυτό θα ήταν η ουρά του αστακού, το οποίο είναι σαν ένα μπούστο που μπαίνει κάτω από τη φούστα και μοιάζει με φυσαλίδα, πολύ ασυνήθιστο. Έχω δει εκατοντάδες μπούστα, αλλά δεν έχω δει ποτέ ένα που να μοιάζει σαν καπιτονέ κλουβί, σχεδόν σαν ένα κουκούλι. Το έβλεπα σαν ποιητική μεταφορά σε συνάρτηση με την ιστορία για μια πεταλούδα που ετοιμάζεται να ξεπεταχτεί. Τρελό.

Η Μπέλα, ένα πρότυπο για μια ζωή ευτυχίας

Νομίζω ότι το αγαπημένο μου κοστούμι είναι αυτό που φοράει όταν χορεύει. Το σχεδιάσατε έχοντας υπόψη σας ότι η ηρωίδα θα χόρευε με αυτό;

Ναι, είναι η αγαπημένη μου σκηνή. Η ιδέα πίσω από αυτό το κοστούμι είναι ότι η Μπέλα φοράει το μεσοφόρι με τα βολάν στο πίσω μέρος, το οποίο διαφορετικά, θα ήταν ένα τυπικό μεσοφόρι που θα φοριόταν κάτω από ένα βραδινό φόρεμα. Και τα βολάν αναδεικνύουν τη φούστα πίσω. Αλλά το φοράει μόνο του και είναι διάφανο έτσι που να φαίνεται το σώμα της, το σορτσάκι της και όταν κινείται, κατά κάποιο τρόπο, το κοστούμι χορεύει κι αυτό.

Και επίσης τα βολάν στο μπροστινό μέρος, ξέρετε, αυτό είναι παρμένο από την ιδέα του «γεμίσματος». Οι Βικτωριανοί δεν έδειχναν το στήθος ή τα χέρια τους, τα οποία έπρεπε να είναι καλυμμένα.

Έτσι είχαν αυτά τα σχεδόν σαν σαλιάρες, κομμάτια, που έβαζαν στην περιοχή του στήθους τους για να καλύψουν τη γύμνια. Και εμείς φτιάξαμε το δικό της σαν ένα είδος μοντέρνου γιλέκου με φρου-φρου. Δεν μου αρέσει να βλέπω το κοστούμι μόνο του αλλά μόνο πάνω στην Έμμα Στόουν που χορεύει σε αυτή τη σκηνή.

Credits:© Μενέλαος Μυρίλλας / Μουσείο Μπενάκη

Credits:© Μενέλαος Μυρίλλας / Μουσείο Μπενάκη

Πώς αισθανθήκατε όταν κρατήσετε επιτέλους στα χέρια σας το Όσκαρ; Σας δίνει αυτό το βραβείο τα εφόδια να πάτε στο επόμενο επίπεδο, να προχωρήσετε με την καριέρα σας;

Η αίσθηση της βράβευσης ήταν σουρεαλιστική. Αλλά το βραβείο με βοηθάει να πάω παρακάτω, επειδή πολλές από τις δουλειές που επιλέγω σχετίζονται με έργα κυρίως καλλιτεχνικά και λιγότερο εμπορικά. Αυτή την περίοδο εργάζομαι σε παραγωγές όπερας και μπαλέτου, επειδή προτιμώ έργα που με κάνουν να αισθάνομαι δημιουργική.

Το ότι πήρα το Όσκαρ ήταν σουρεαλιστικό και τρελό. Δεν φανταζόμουν ποτέ ότι θα συνέβαινε κάτι τέτοιο. Ελπίζω ότι αν πω στον παραγωγό της επόμενης ταινίας που θα δουλέψω ότι πρέπει να αφιερώσω περισσότερο χρόνο για να την προετοιμάσω, θα με ακούσει και αυτό θα μου δώσει περισσότερη αυτοπεποίθηση και θάρρος. Ελπίζω ότι θα έχω τη δυνατότητα να συνεργαστώ με περισσότερους σπουδαίους ανθρώπους, και δεν εννοώ τους σκηνοθέτες και τους παραγωγούς, αλλά τους δημιουργούς στην ομάδα μου.

Credits:© Μενέλαος Μυρίλλας / Μουσείο Μπενάκη

Ποια σκέψη θα θέλατε να πάρουμε μαζί μας φεύγοντας από την έκθεση με τα κοστούμια της ταινίας στο Μουσείο Μπενάκη;

Θα ήταν ωραίο να περιεργαστείτε όλες εκείνες τις λεπτομέρειες που δεν προσέξατε παρακολουθώντας την ταινία. Όταν παρακολουθείτε μια ταινία, κάποια πράγματα τα χάνετε, έτσι δεν είναι; Νομίζω ότι αυτό που κάνει ξεχωριστή την Μπέλα Μπάξτερ είναι ότι έχει περιέργεια για τη ζωή. Έχει ανοίξει την καρδιά και τα μάτια της στον κόσμο γύρω της. Δεν περιορίζεται από τους κώδικες συμπεριφοράς, από το πώς μας υποχρεώνουν να συμπεριφερόμαστε.

Νομίζω ότι αν μπορούσαμε όλοι μας να είμαστε λίγο πιο ανοιχτοί και περίεργοι για τον κόσμο σήμερα, λιγότερο επικριτικοί ή σκληροί με τους εαυτούς μας και με το πώς ντυνόμαστε ή φαινόμαστε στους άλλους, νομίζω ότι θα μπορούσαμε να έχουμε πολύ πιο ευτυχισμένες ζωές.

«Poor Things: Τα κοστούμια» στο Μουσείο Μπενάκη

Η έκθεση που διοργανώνεται σε συνεργασία με την Searchlight Pictures, αποτελεί την πρώτη με κοστούμια κινηματογραφικής παραγωγής που διοργανώνεται στο Μουσείο Μπενάκη, τα οποία παρουσιάστηκαν, επίσης, στο Barbican Centre του Λονδίνου (2023). Περιλαμβάνει 12 από τα πρωτότυπα χειροποίητα κοστούμια της Χόλι Γουάντινγκτον για την ταινία του Γιώργου Λάνθιμου «Poor Things», έτσι όπως αυτά φορέθηκαν από τους Έμμα Στόουν, Γουίλεμ Νταφόε, Μαρκ Ράφαλο, Ράμι Γιουσέφ, Βίκι Πέπερνταϊν, Κάθριν Χάντερ και Τζέροντ Καρμάικλ.

Την έκθεση επιμελήθηκε η ίδια η ενδυματολόγος και συντόνισε εκ μέρους του Μουσείου Μπενάκη, η επιμελήτρια και ενδυματολόγος, Ξένια Πολίτου, μαζί με την Μαρία Σαρρή, υπεύθυνη εκθέσεων του μουσείου. Τον ευφάνταστο σχεδιασμό ανέλαβε ο Παύλος Θανόπουλος.

Τα εγκαίνια της έκθεσης τελέστηκαν χθες από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, ενώ απόψε το ελληνικό κοινό θα έχει την ευκαιρία να συναντήσει από κοντά τη βραβευμένη ενδυματολόγο, σε μια συζήτηση στο Μουσείο Μπενάκη / Πειραιώς 138, στις 20.00. Περισσότερες λεπτομέρειες για την συζήτηση μπορείτε να δείτε εδώ.

INFO Έκθεση «Poor Things: Τα κοστούμια», Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού (Κουμπάρη 1, Αθήνα), Διάρκεια: 12 Ιουνίου – 29 Σεπτεμβρίου 2024