Η προεκλογική περίοδος που προηγήθηκε των φετινών Ευρωεκλογών έφερε στο προσκήνιο ένα ζήτημα που πριν μερικά χρόνια φάνταζε σενάριο επιστημονικής φαντασίας: Τη δημιουργία ενός ακροδεξιού συνασπισμού στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο οποίος σύμφωνα με τους αναλυτές θα άλλαζε σε μεγάλο βαθμό την πορεία της Ε.Ε.
Δηλώσεις όπως αυτές της απερχόμενης και εκ νέου υποψήφιας προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία μιλώντας στο πρώτο ντιμπέιτ για την προεδρία είχε αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο συνεργασίας με την ομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR) που μετέχουν ακροδεξιά κόμματα, όπως τα «Αδέλφια της Ιταλίας» της Τζόρτζια Μελόνι και το VOX στην Ισπανία, επέτειναν την ανησυχία πως μια τέτοια μετεκλογική συνεργασία ήταν το πιθανότερο σενάριο.
Οι δημοσκοπήσεις και η άνοδος της ακροδεξιάς
Συν τοις άλλοις, οι δημοσκοπήσεις έδειχναν πως η νέα σύνθεση του Κοινοβουλίου θα είναι πολύ διαφορετική από την απερχόμενη. Η μεγάλη πτώση του ποσοστού του κόμματος του Εμανουέλ Μακρόν στη Γαλλία, η οποία επιβεβαιώθηκε στην κάλπη, προμήνυε μεγάλη υποχώρηση της δύναμης των φιλελευθέρων, που παραδοσιακά είναι τρίτη δύναμη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, οι φιλελεύθεροι θα έχαναν την τρίτη θέση, από την Ομάδα Ταυτότητας και Δημοκρατίας, η οποία είναι και η πλέον ακροδεξιά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η αποχώρηση όμως του γερμανικού AfD από τους κόλπους της ομάδας επέφερε σημαντικό πλήγμα στη δυναμική της. Παρόλα αυτά, και πάλι οι έρευνες έδιναν προβάδισμα, αν και μικρό, στην Ομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR) έναντι των φιλελευθέρων.
Επίσης, η διαφαινόμενη υποχώρηση του κόμματος των Πρασίνων, η οποία πράγματι συνέβη, καθώς το κόμμα υποχώρησε από την τέταρτη στην έκτη θέση, έδιναν την εντύπωση πως η διαμόρφωση συσχετισμών την επόμενη μέρα των Ευρωεκλογών θα ήταν τέτοια, που η ακροδεξιά θα μπορούσε πλέον να αποτελεί καταλύτη των εξελίξεων.
Η τρίτη θέση των φιλελεύθερων και η σημασία της
Το σενάριο αυτό όμως αποφεύχθηκε: Οι φιλελεύθεροι (Renew Europe), παρότι πράγματι απώλεσαν 23 έδρες, κατάφεραν να κερδίσουν 79 εξ αυτών (102 στην προηγούμενη σύνθεση του Κοινοβουλίου), αφήνοντας τέταρτη την ομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR) και πέμπτη εκείνη του Κόμματος Ταυτότητας και Δημοκρατίας (ID).
Ο ρόλος μάλιστα των φιλελευθέρων είναι ιδιαίτερα σημαντικός, καθώς είναι αυτός του ρυθμιστή του παραδοσιακού συνασπισμού του κέντρου (ΕΛΚ, Σοσιαλιστές, Φιλελεύθεροι), ο οποίος σχηματίζεται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβoύλιο και ψηφίζει την πλειοψηφία των νομοθετικών πρωτοβουλιών, κατόπιν συμβιβασμών και διαπραγματεύσεων μεταξύ των πολιτικών ομάδων.
Ιδιαίτερα σε μία τέτοια συγκυρία όπως η σημερινή, με τον πόλεμο στην Ουκρανία σε πλήρη εξέλιξη, ενώ παράλληλα η Ε.Ε. προσπαθεί να απεξαρτηθεί ενεργειακά από χώρες όπως η Ρωσία και να εφαρμόσει εμβληματικές πολιτικές στρατηγικές για το μέλλον της, όπως η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, η δημιουργία ενός συνασπισμού με τη συμμετοχή της ακροδεξιάς θα μπορούσε να είναι καταστροφική.
Τα λιγοστά κέρδη της ακροδεξιάς
Πέραν της αδυναμίας τους να κατακτήσουν την τρίτη θέση, τα ακροδεξιά κόμματα, παρότι είχαν πολύ καλές εκλογικές επιδόσεις σε μία σειρά από χώρες, εν τούτοις δεν είδαν τις δυνάμεις τους να αυξάνονται σε πολύ μεγάλο βαθμό σε σχέση με τις προηγούμενες Ευρωεκλογές.
Συγκεκριμένα, η ομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR) κατάφερε να αυξήσει τις έδρες της κατά τέσσερις, (από 69 σε 73), ενώ η ομάδα του Κόμματος Ταυτότητας και Δημοκρατίας (ID) κατά εννέα (από 49 σε 58).
Η αποσταθεροποίηση των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων
Εκεί που πραγματικά πέτυχε η ακροδεξιά, τόσο σε επίπεδο εντυπώσεων όσο και ουσίας, είναι στην αποσταθεροποίηση μιας σειράς κυβερνήσεων, με προεξάρχουσα τη Γαλλία. Η μεγάλη νίκη του κόμματος της Μαρίν Λεπέν έναντι εκείνου προέδρου Μακρόν στη δεύτερο μεγαλύτερο κράτος-μέλος της Ένωσης έφερε πολιτικό «σεισμό» και οδήγησε στην πρόωρη προσφυγή στις κάλπες.
Επιπλέον, η ίδια συζήτηση έχει ξεκινήσει και στη Γερμανία, εκεί όπου το κυβερνών Σοσιαλιστικό Κόμμα βρέθηκε στην τρίτη θέση, πίσω τόσο από την κεντροδεξιά όσο και από το ακροδεξιό AfD.
Μάλιστα ο πρωθυπουργός της Βαυαρίας και επικεφαλής της συντηρητικής Χριστιανοκοινωνικής Ένωσης (CSU), αδελφού κόμματος της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU), Μάρκους Ζέντερ, ζήτησε πρόωρες εκλογές στη Γερμανία μετά το στραπάτσο που υπέστησαν στις ευρωεκλογές τα τρία κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού, οι Σοσιαλδημοκράτες, οι Πράσινοι και οι Φιλελεύθεροι.
Ο μεγάλος νικητής των εκλογών
Αν θα έπρεπε κάποια πολιτική ομάδα να χαμογελάει μετά τα χθεσινά αποτελέσματα, αυτή δεν είναι άλλη από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα: Η μεγαλύτερη ομάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αύξησε τις δυνάμεις της κατά 10 έδρες και κατάφερε να επικρατήσει σε μία σειρά από χώρες.
Πέραν της Γερμανίας, όπου επέστρεψε στην πρώτη θέση και μάλιστα με μεγάλη διαφορά (30% έναντι 15,9% του AfD και 13,9% των Σοσιαλιστών) κατάφερε να καταγράψει πολύ σημαντικά κέρδη και στο Βέλγιο, εξωθώντας σε παραίτηση τον Φιλελεύθερο πρωθυπουργό, Αλεξάντερ Ντε Κρο.
Επίσης η κεντροδεξιά καταφέρνει μια μεγάλη επιτυχία και στην Ισπανία, εκεί όπου το Λαϊκό Κόμμα κερδίζει την πρώτη θέση, αφήνοντας δεύτερους τους Σοσιαλιστές του πρωθυπουργού, Πέδρο Σάντσεθ. Η εξέλιξη αυτή δίνει στην ισπανική κεντροδεξιά εννέα έδρες περισσότερες σε σχέση με το 2019.
Όσον αφορά το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα, τους Σοσιαλιστές, όλα δείχνουν ότι καταγράφουν μία μικρή πτώση σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, κερδίζοντας τέσσερις έδρες λιγότερες συγκριτικά με τις προηγούμενες Ευρωεκλογές.
Η δεξιά στροφή και οι ηγετικές θέσεις της ΕΕ
Η άνοδος λοιπόν τόσο της κεντροδεξιάς όσο και της ακροδεξιάς σε πανευρωπαϊκό επίπεδο οδηγούν στο συμπέρασμα πως οι πολίτες της ΕΕ επιλέγουν μία δεξιά στροφή. Το τι θα σημαίνει αυτό για την επόμενη μέρα της Ένωσης μένει να φανεί, τη στιγμή που τόσο οι διεθνείς εξελίξεις με τις συνεχιζόμενες πολεμικές συγκρούσεις σε Ουκρανία και Γάζα, όσο και οι αμερικανικές εκλογές του Νοεμβρίου, συνεχίζουν να θέτουν προκλήσεις τόσο στο εσωτερικά όσο και στα εξωτερικά ζητήματά της.
Τέλος, από σήμερα ξεκινάει επίσημα πλέον η συζήτηση για τα πρόσωπα που θα αναλάβουν τις ηγετικές θέσεις της Ένωσης. Η εκλογική επιτυχία του ΕΛΚ, σε συνδυασμό με την αποτυχία του κόμματος του Μακρόν, κάνουν όλο και πιο δύσκολη την επιλογή κάποιου άλλου προσώπου πέραν της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για τη θέση του προέδρου της Επιτροπής.
Υπενθυμίζεται ότι προεκλογικά είχε ακουστεί ιδιαίτερα το όνομα του Μάριο Ντράγκι για τη θέση, ο οποίος όλα έδειχναν ότι είχε τη στήριξη του προέδρου Μακρόν. Για τη θέση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου φαβορί παραμένει ο σοσιαλιστής πρώην πρωθυπουργός, της Πορτογαλίας, Αντόνιο Κόστα.
