Σήμερα Κυριακή 9 Ιουνίου η Ελλάδα επιλέγει τους 21 νέους Ευρωβουλευτές της για την πενταετία 2024-2029. Δεδομένου πως οι υποψηφιότητες στα ευρωψηφοδέλτια των 31 παρατάξεων που συμμετέχουν στη διαδικασία υπερβαίνουν τις 1.100, θα εκλεγεί μόλις το 1.8% αυτών!
Το άθροισμα των Ελλήνων εκπροσώπων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν μεταβλήθηκε παρά το γεγονός πως στο μεσοδιάστημα εγκρίθηκε η αύξηση των συνολικών εδρών – από τις 705 στις 720. Στη χώρα μας δηλαδή αντιστοιχεί πλέον το 2.9% της πλήρους σύνθεσης του κορυφαίου οργάνου στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αυτό που τροποποιήθηκε εντός των τειχών είναι «ο εκσυγχρονισμός του τρόπου εκλογής» όπως αυτός χαρακτηρίζεται πια από τον νόμο 5083. Είναι ο νόμος του υπουργείου Εσωτερικών που ψηφίστηκε στα τέλη Ιανουαρίου και, μεταξύ άλλων, όρισε τις προϋποθέσεις για την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος δια της επιστολικής ψήφου.
Το άρθρο 5 του 5083, μέσα από τις παραγράφους 3 και 4, αντικατέστησε το άρθρο 6 του 4255/2014 και προβλέπει τη νέα φόρμουλα κατανομής των εδρών. Ολίγον τι περίπλοκη, αλλά -για τους εμπνευστές- σαφώς πιο δίκαιη και ακόμη «πιο αναλογική» συγκριτικά με το παρελθόν.
Κι αυτό διότι αποφεύγεται ολωσδιόλου το εξής παράδοξο: ένα κόμμα με χαμηλότερο ποσοστό να κερδίζει περισσότερες έδρες από ένα άλλο με υψηλότερο. Αντιστοίχως ευνοούνται -ως ένα βαθμό τουλάχιστον- οι παρατάξεις με τις καλύτερες επιδόσεις.
Το 3% ως προϋπόθεση επιτυχίας κι όχι ως εγγύηση
Απαιτούμενο για την εξασφάλιση του δικαιώματος συμμετοχής στην κατανομή εδρών είναι, σε κάθε περίπτωση, η συγκέντρωση του 3% επί των έγκυρων ψηφοδελτίων.
Εφόσον κόμμα ή συνασπισμός συνεργαζόμενων κομμάτων δεν καταφέρει να φτάσει σε αυτό το ύψος ψήφων, εξαιρείται της διαδικασίας και, κατά τον νόμο, «δεν δικαιούται έδρα μέλους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο».
Βέβαια ο πήχης του 3% είναι μόνο προϋπόθεση και όχι εγγύηση εκλογής Ευρωβουλευτή. Ο αριθμός των κομμάτων και το τελικό ποσοστό αυτών θα καθορίσουν με ακρίβεια πώς θα μοιραστούν οι διαθέσιμες έδρες σε Βρυξέλλες – Στρασβούργο.
Εκλογικό μέτρο: ο μαγικός αριθμός
Σύμφωνα με την παράγραφο 4α. πριν από την κατανομή των εδρών λαμβάνεται υπ’ όψιν το ακέραιο μέρος του πηλίκου της διαίρεσης του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων που έλαβαν ανά την επικράτεια οι σχηματισμοί με δικαίωμα συμμετοχής σε αυτή.
Με απλά λόγια ο «μαγικός αριθμός» που αναζητούν όλοι προκύπτει από το άθροισμα των ποσοστών όσων κομμάτων κατάφεραν να πιάσουν το 3%, όχι επί του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων. Όπως δηλαδή ίσχυε το 2019.
Με την προηγούμενη διάταξη, το εκλογικό μέτρο προέκυπτε από τη διαίρεση του 100 προς το 21 (4.76). Πλέον το εκλογικό μέτρο δεν είναι σταθερό, μειώνεται κι ως μεταβλητή καθορίζεται το βράδυ των Ευρωεκλογών – όχι νωρίτερα, καθώς πρέπει πρώτα να επισημοποιηθούν τα ποσοστά.
Ως αποτέλεσμα αυτού, ο αριθμός των εδρών που θα καρπωθεί κάθε κόμμα στο Ευρωκοινοβούλιο πηγάζει από το ποσοστό που κέρδισε πανελλαδικώς διαιρεμένο με το προαναφερθέν εκλογικό μέτρο. Γι’ αυτό και το 3% δεν εγγυάται απαραιτήτως έδρα.
Η κατανομή των αδιάθετων εδρών
Ορίζεται επίσης πως από τη στιγμή που ολοκληρωθεί η πρώτη κατανομή και υπάρχουν ακόμη αδιάθετες έδρες, αυτές διαμοιράζονται ανά μία σε όσα κόμματα έχουν αχρησιμοποίητα υπόλοιπα.
Παύει να υπολογίζεται νέο εκλογικό μέτρο και η αρχή γίνεται από τον συνδυασμό με το ανώτερο υπόλοιπο.
Στην περίπτωση που δύο κόμματα έχουν ισόποσο αχρησιμοποίητο ποσοστό, προηγείται αυτό με το συνολικά υψηλότερο ανά την επικράτεια. Αν εξακολουθούν να υπάρχουν αδιάθετες έδρες μετά τη δεύτερη κατανομή, τις εξασφαλίζουν ανά μία οι συνδυασμοί που είχαν συγκεντρώσει τις περισσότερες ψήφους.
Το παράδειγμα
Ας δούμε τώρα ένα σενάριο με βάση την τελευταία δημοσκόπηση από τη Metron Analysis για λογαριασμό του Mega.
Σύμφωνα με την εκτίμηση ψήφου που παρουσιάστηκε το βράδυ της Παρασκευής στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων, το προαπαιτούμενο όριο του 3% υπερβαίνουν συνολικά δέκα κόμματα:
- η Νέα Δημοκρατία με 32%
- ο ΣΥΡΙΖΑ με 15.5%
- το ΠαΣοΚ με 12%
- η Ελληνική Λύση με 8.5%
- το ΚΚΕ με 7.5%
- η ΝΙΚΗ με 4.5%
- η Πλεύση Ελευθερίας με 4.5%
- το ΜέΡα25 με 3%
- η Νέα Αριστέρα με 3%
- η Φωνή Λογικής με 3%
Το άθροισμα αυτών των ποσοστών δίνει -το πολύ υψηλό- 93.5%. Κατ’ επέκταση το εκλογικό μέτρο ανεβαίνει στο 4.45.
Η πρώτη κατανομή
Υπό αυτήν τη συνθήκη, οι έδρες θα μοιράζονταν γι’ αρχή ως εξής:
Στο σύνολο δηλαδή 16.
Η δεύτερη κατανομή
Μετά την πρώτη κατανομή θα έμεναν αδιάθετες πέντε έδρες, που θα κατέληγαν στα κόμματα με τις υψηλότερες αχρησιμοποίητες δυνάμεις. Η συνθήκη θα ευνοούσε Ελ.Λύση, ΠαΣοΚ, ΚΚΕ και τους «μικρούς». Κατ’ επέκταση θα προέκυπτε:
Επειδή αριθμητικά δεν ήταν εφικτό να εξασφαλίσουν όλα τα κόμματα έδρα στην Ευρωβουλή, ποια δύο εκ των τριών που απαντώνται στο όριο του 3% θα κέρδιζαν τη μάχη, εκλέγοντας Ευρωβουλευτή, θα οριζόταν από το ακριβές ποσοστό και τη θέση τους στην τελική κατάταξη. Εξ ου και το 0 ως 1 έδρα.
Σε περίπτωση που κάποιο εκ των ΜέΡα25, Νέας Αριστεράς ή Φωνής Λογικής δεν υπερέβαινε τον πήχη κι εν τέλει έμενε εκτός του 3%, τότε το εκλογικό μέτρο θα έπεφτε στο 4.31. Σ’ αυτήν την εκδοχή και τα εννέα κόμματα εντός του ορίου θα εξέλεγαν τουλάχιστον έναν Ευρωβουλευτή, δίχως να επηρεάζονταν οι υπόλοιποι συσχετισμοί.
Καθένα από τα ερωτήματα θα απαντηθούν οριστικά το βράδυ της Κυριακής κατά τις 23:00.
