Ο τουρισμός δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς μεταφορά, χωρίς μετακίνηση. Είναι η ίδια η έννοια του τουρισμού που αντιπροσωπεύει τη μετακίνηση ─ τη μετακίνηση ανθρώπων σε προορισμούς, εκτός των κανονικών τους χώρων εργασίας και κατοικίας, κυρίως για λόγους αναψυχής. Οι μεταφορές αποτελούν θεμελιώδη προϋπόθεση για τον τουρισμό, διαδραματίζοντας σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξή του. Ας μην ξεχνάμε ότι η βελτίωση και ο εκσυγχρονισμός των συστημάτων μεταφοράς έχουν συμβάλλει και συνεχίζουν να συμβάλλουν σημαντικά στην παγκόσμια επέκταση του τουρισμού. Οι μεταφορές και ο τουρισμός αλληλοϋποστηρίζονται, ευδοκιμώντας σε μια συμβιωτική σχέση.
Ωστόσο, μεταξύ των τουριστικών μέσων μεταφοράς, οι μεταφορές με λεωφορεία, τείνουν συχνά να αντιμετωπίζονται απλώς ως μια λειτουργική / πρακτική πτυχή του ταξιδιού, παραβλέποντας τη σημαντική συμβολή τους στη διαμόρφωση των τουριστικών εμπειριών. Οι τουριστικές μεταφορές με λεωφορεία δεν είναι απλώς μια διάσχιση γεωγραφικών αποστάσεων, ένα τετριμμένο ζήτημα υπέρβασης της απόστασης. Λειτουργώντας ως «πάροχοι εμπειριών», αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της τουριστικής εμπειρίας, ενισχύοντας την ίδια την αξία και την ουσία του ταξιδιού. Το οδικό ταξίδι, η διαδρομή από και προς έναν προορισμό αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της τουριστικής εμπειρίας, συχνά πιο σημαντικό και από την ίδια την άφιξη στον προορισμό.
Είναι αυτή η εν κινήσει οπτική ταξιδιωτική εμπειρία που προσφέρουν οι μεταφορές με λεωφορεία, που ενισχύει τη συνολική τουριστική εμπειρία. Σε ένα εν κινήσει λεωφορείο, οι τουρίστες, εκμεταλλευόμενοι τα οφέλη της παθητικής μεταφοράς, έχουν τη δυνατότητα να χαλαρώσουν και να εστιάσουν απρόσκοπτα την προσοχή τους στο εξωτερικό περιβάλλον. Οι μεταφορές με λεωφορεία επιτρέπουν στους τουρίστες να «καταναλώνουν» οπτικά διάφορα τοπία και τουριστικά αξιοθέατα ─ αυτό που συχνά αναφέρεται στο χώρο ως «on board sightseeing» ─ αλλά και να βιώνουν την «τοπική ετερότητα» κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους.
Η εν κινήσει περιήγηση μπορεί να δώσει άφθονα στοιχεία στους τουρίστες για τον τοπικό πολιτισμό. Αν σκεφτούμε μια διαδρομή προς έναν δημοφιλή τουριστικό προορισμό εκτός Αττικής, θα παρατηρήσουμε ότι η πορεία διασχίζει προαστιακές και αγροτικές περιοχές, προσφέροντας έτσι στους τουρίστες μια μοναδική ευκαιρία να αποκομίσουν μια οπτική αλλά αυθεντική εμπειρία τοπικής ετερότητας. Όταν δε αυτές οι οπτικές ταξιδιωτικές εμπειρίες εμπλουτίζονται περαιτέρω με εν κινήσει ξεναγήσεις, συζητήσεις, storytelling, εκπαιδευτικές ή και ψυχαγωγικές δραστηριότητες, τότε η συνολική τουριστική εμπειρία ενισχύεται σημαντικά. Κατά συνέπεια, το ίδιο το ταξίδι γίνεται ένα αξέχαστο και αναπόσπαστο μέρος της τουριστικής εμπειρίας, που συχνά ανταγωνίζεται τον ίδιο τον προορισμό.
Πέρα από την εν κινήσει οπτική ταξιδιωτική εμπειρία που προσφέρουν οι τουριστικές μεταφορές με λεωφορεία σε συνδυασμό με τις παρεχόμενες υπηρεσίες, τα υποστηρικτικά προϊόντα και την εξυπηρέτηση, η υιοθέτηση λύσεων βιώσιμης κινητικότητας μπορεί να προσδώσει προστιθέμενη αξία στη συνολική τουριστική εμπειρία. Είναι αυτή η αίσθηση της «καινοτομίας» που ενυπάρχει στις βιώσιμες πρακτικές και η οποία εμπλουτίζει και αναβαθμίζει την αξία του ταξιδιού.
Σε αυτό το πλαίσιο, τα λεωφορεία αναδεικνύονται σε «φάρους βιωσιμότητας», εκπέμποντας σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα σε σύγκριση με άλλους τρόπους μεταφοράς. Τα λεωφορεία εκτιμάται ότι είναι έξι φορές λιγότερο ρυπογόνα από τα αεροπλάνα, αποτελώντας μια πιο πράσινη λύση τουριστικής μεταφοράς. Πέραν αυτού και καθώς οι τεχνολογικές εξελίξεις στον
κλάδο των οδικών μεταφορών προχωρούν με γρήγορους ρυθμούς, τα σύγχρονα λεωφορεία εξοπλίζονται πλέον με κινητήρες τελευταίας τεχνολογίας, σχεδιασμένους για να εκπέμπουν λιγότερους ρύπους. Επιπλέον, η αυξανόμενη σημασία της ηλεκτροκίνησης έχει αρχίσει να κερδίζει σημαντική δυναμική, με την έλευση ηλεκτρικών λεωφορείων που χρησιμοποιούν καύσιμο υδρογόνου να υπόσχεται σημαντική μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Αυτός ο συνδυασμός καινοτομίας και βιωσιμότητας προσφέρει ακόμη μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία στη συνολική τουριστική εμπειρία.
Η συμβολή των τουριστικών μεταφορών με λεωφορεία στη διαμόρφωση και βελτίωση των τουριστικών εμπειριών είναι εξαιρετικά σημαντική, αν και συχνά παραβλέπεται. Τα λεωφορεία, ως μέσο τουριστικής μεταφοράς, ξεπερνούν τον παραδοσιακό τους ρόλο που συνίσταται στην απλή διάσχιση γεωγραφικών αποστάσεων. Εξελίσσονται σε «παρόχους εμπειριών», εμπλουτίζοντας σημαντικά την αξία και την ουσία του ταξιδιού, καθιστώντας τα αναπόσπαστο μέρος της συνολικής τουριστικής εμπειρίας.
* Η Έρη Καραμήτρου Δραστηριοποιούμενη στον Τουρισμό MSc Βιώσιμη Τουριστική Ανάπτυξη (σε εξέλιξη) ΜΑ Σπουδές Πολιτιστικής Κληρονομιάς ΒΑ Αρχαιολογία
