Μπορεί η Ευρώπη να εξελιχθεί σε παραγωγό τεχνολογίας και καινοτομίας ή θα παραμείνει εισαγωγέας προηγμένης τεχνολογίας, και άρα εξαρτημένη από τις ΗΠΑ και την Κίνα; Αυτή είναι μια από τις βασικές προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει η νέα Κομισιόν και το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αλλά η απάντηση δεν είναι απλή, γιατί η ΕΕ δεν έχει ενοποιηθεί επαρκώς σε διάφορους κρίσιμους τομείς.

Στην καινούργια μελέτη του «Δικτύου» με την υποστήριξη της Google αναλύονται οι προκλήσεις που συνδέονται με τον ψηφιακό μετασχηματισμό στην ΕΕ και στην Ελλάδα και προκύπτει ότι στον σχεδιασμό πάμε καλά αλλά στην υλοποίηση πάσχουμε. Η ΕΕ έχει ήδη δρομολογήσει το πρόγραμμα «Ψηφιακή Δεκαετία 2030», αλλά ενώ διαθέτει κονδύλια, δεν έχει βρει ακόμα τον τρόπο να παράγει περισσότερο και να αγοράζει λιγότερο ώστε να ενισχύσει την οικονομία, την ανταγωνιστικότητα και να θωρακίσει την δημοκρατία της από την απειλή της παραπληροφόρησης, σε ένα γεωπολιτικά πολύ ανταγωνιστικό περιβάλλον.

Ιδού ορισμένα ενδιαφέροντα στοιχεία που εξηγούν γιατί η ΕΕ πρέπει να κάνει αυτό άμεσα το τεχνολογικό άλμα.

-Η παγκόσμια αγορά Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) , η οποία θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους κλάδους της οικονομίας, προβλέπεται να ξεπεράσει σε μέγεθος τα 6 τρισεκατομμύρια ευρώ.

-Το μερίδιο της ΕΕ στα παγκόσμια έσοδα της αγοράς ΤΠΕ μειώθηκε δραστικά την τελευταία δεκαετία, από 21,8% το 2013 σε 11,3% το 2022, ενώ το μερίδιο των ΗΠΑ αυξήθηκε από 26,8% σε 36%. Η ΕΕ βασίζεται σε ξένες χώρες για πάνω από το 80% των ψηφιακών της προϊόντων, καθώς και για υπηρεσίες, υποδομές και πνευματική ιδιοκτησία. Οι ΗΠΑ και η ΕΕ εξαρτώνται κατά 75-90% για την παραγωγή ημιαγωγών από την Ασία.

– Στις επενδύσεις σε ψηφιακές υποδομές, η ΕΕ βρίσκεται πίσω σε σύγκριση με τους βασικούς εμπορικούς της εταίρους. Οι δημόσιες επενδύσεις στις ΗΠΑ έφθασαν πρόσφατα τα 90 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ στην ΕΕ είναι μόλις πάνω από 23 δισεκατομμύρια ευρώ σε διαθέσιμες επιχορηγήσεις, για την περίοδο 2021-2027.

– Για οπτικές ίνες και 5G ανά κάτοικο μόνο 104 ευρώ επενδύθηκαν στην ΕΕ έναντι 260 ευρώ στην Ιαπωνία, 150 ευρώ στις ΗΠΑ και 110 ευρώ στην Κίνα.

-Στην Τεχνητή Νοημοσύνη η ΕΕ υστερεί έναντι των ΗΠΑ και της Κίνας στις ιδιωτικές επενδύσεις και το επίπεδο υιοθέτησης των τεχνολογιών Τεχνητής Νοημοσύνης από τις επιχειρήσεις και το ευρύ κοινό είναι συγκριτικά χαμηλό σε σύγκριση με τις ΗΠΑ.

Οι ΗΠΑ προσελκύουν περισσότερα ταλέντα και ερευνητές της και κατέχουν την πρώτη θέση παγκοσμίως στις αιτήσεις διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, ενώ η Κίνα οδηγεί την κούρσα στη συλλογή δεδομένων και την πρόσβαση σε δεδομένα και έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στην ανάπτυξη νέου υπολογιστικού εξοπλισμού, όπως οι υπερυπολογιστές. Επιπλέον, οι ΗΠΑ και η Κίνα προηγούνται όσον αφορά τις πατέντες σε τεχνολογίες κβαντικών υπολογιστών, ενώ το επίπεδο των επενδύσεων της Ευρώπης στις τεχνολογίες blockchain και IoT είναι συγκριτικά χαμηλό.

Για παράδειγμα, στον τομέα της κβαντικής υπολογιστικής το 50% των κορυφαίων εταιρειών βρίσκεται στις ΗΠΑ, το 40% στην Κίνα και καμία στην ΕΕ. Στο 5G, η Κίνα καταλαμβάνει σχεδόν το 60% της εξωτερικής χρηματοδότησης, οι ΗΠΑ το 27% και η Ευρώπη το 11%. Στην τεχνητή νοημοσύνη, οι ΗΠΑ κατέλαβαν το 40%, η Ευρώπη το 12% και η Ασία (συμπεριλαμβανομένης της Κίνας) το 32%. Στη βιοτεχνολογία την περίοδο 2018-20, οι ΗΠΑ δαπάνησαν 260 δισ. δολάρια, η Ευρώπη 42 δισ. δολάρια, η Κίνα 19 δισ. δολάρια. Συνολικά, πάνω από το 40% των μεγαλύτερων εταιρειών βρίσκονται στις ΗΠΑ, πάνω από το 12% στην Κίνα και μόνο το 9% στην Ευρώπη, ίδιο ποσοστό με την Ιαπωνία που έχει το 1/3 του μεγέθους της οικονομίας της.

Γιατί η ΕΕ μένει πίσω;

Επειδή, τα κράτη μέλη της ΕΕ δεν έχουν κοινή θέση σε θέματα τεχνολογίας ή ακόμη και κοινή αντίληψη για τη στρατηγική σημασία των ψηφιακών τεχνολογιών, όπως για την ευρυζωνική ανάπτυξη ή την εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης. Η ΕΕ τείνει να ρυθμίζει περισσότερο παρά να επιτρέπει στη δυναμική της καινοτομίας να διαμορφώνει το ψηφιακό μέλλον της. Ένα βασικό μειονέκτημα της Ευρώπης έγκειται στην έλλειψη σημαντικών ευρωπαϊκών εταιρειών ψηφιακών τεχνολογιών με παγκόσμια επιρροή. Ωστόσο, η ΕΕ βρίσκεται σε μια κομβική στιγμή με την Ψηφιακή Δεκαετία 2030, η οποία έχει τη δυνατότητα να ξεκλειδώσει 2,8 τρισεκατομμύρια ευρώ, ισοδύναμα με το 21% της σημερινής οικονομίας. Και ένα πλεονέκτημα: Η ΕΕ είναι παγκόσμιος ηγέτης στην ψηφιακή διακυβέρνηση, δηλαδή στην ψηφιοποίηση του δημόσιου τομέα.

Που βρίσκεται η Ελλάδα

Οι επιδόσεις της Ελλάδας στον ψηφιακό μετασχηματισμό, όπως καταμετρούνται από τον Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (DESI), επηρεάστηκαν σοβαρά από τις παρατεταμένες οικονομικές κρίσεις που εμπόδισαν σοβαρά την ανάπτυξη της οικονομίας και της κοινωνίας της χώρας μεταξύ 2009 και 2018. Η Ελλάδα εξακολουθεί να συγκαταλέγεται μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών με συγκριτικά χαμηλά επίπεδα ψηφιακής ωριμότητας, αλλά κατά τη διάρκεια των τελευταίων πέντε ετών, η κατάσταση βελτιώνεται σταδιακά και πλησιάζει ταχύτατα τα υπόλοιπα κράτη – μέλη της ΕΕ. Τα στοιχεία του DESI 2024, είναι ιδιαίτερα αισιόδοξα, καθώς η Ελλάδα συγκαταλέγεται ανάμεσα στα τρία κράτη μέλη της Ε.Ε. (μαζί με την Πολωνία και την Ιταλία) που κατάφεραν να παρουσιάσουν τη μεγαλύτερη ψηφιακή πρόοδο. Ακόμα, όμως, κατατάσσεται στην 25η θέση, όπως και πέρυσι, μεταξύ των 27 κρατών μελών της Ε.Ε.

Δείτε εδώ ολόκληρη την μελέτη