Athens mon amour: Ένας Instagram λογαριασμός-ωδή στη γοητεία της παλιάς Αθήνας

Ένα ταξίδι στο φως. Για την Άντζελα Λιαρίκου η επιστροφή στην Ελλάδα ήταν μια επιθυμία βαθιά. Γεννήθηκε στον Καναδά από Έλληνες γονείς. Σπούδασε αρχιτεκτονική και μετακόμισε στο Βερολίνο προκειμένου να εργαστεί ως αρχιτεκτόνισσα και interior designer.

Κατέκτησε πολλά, όμως το φως ήταν διαρκές ζητούμενο. Και τελικά έκανε το βήμα. Αγόρασε και ανακαίνισε ένα διαμέρισμα στην Κυψέλη.

Μια φίλη της είχε δει πάρει τον δρόμο της επιστροφής προς την Ελλάδα και είχε μαγευτεί από τον παλμό της γειτονιάς. Η Άντζελα ακολούθησε.

Τον Μάρτιο του 2020, λίγο πριν το πρώτο lockdown, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Ατέλειωτα βήματα την οδήγησαν σε μια ιδιότυπη αρχιτεκτονική εξερεύνηση του αστικού τοπίου.

Η γοητεία που της ασκούσε η αισθητική της παλιάς Αθήνας την έκανε να δημιουργήσει έναν από τους πιο όμορφους λογαριασμούς στο Instagram.

To athens _ mon_ amour είναι αφιερωμένο στη νοσταλγική Αθήνα του 1980 και μέσα από τις εικόνες που μοιράζεται σε καλεί να αναμοχλεύσεις ιστορίες και αναμνήσεις.

Καναδάς, Βερολίνο, Ελλάδα. Τι σε κάνει να επιστρέψεις αλλά και να εγκατασταθείς στην Κυψέλη;

Πάντα ήθελα να περάσω χρόνο στην Ελλάδα, τη χώρα από την οποία κατάγονται οι γονείς μου. Έχοντας μεγαλώσει στον Καναδά, στον οποίο οι χειμώνες μπορεί να είναι μακρείς και παγωμένοι, και έχοντας περάσει πάνω από τη μισή μου ζωή στο Βερολίνο, όπου η έλλειψη φωτός μπορεί επίσης να επηρεάσει την ψυχολογία σου, αποφάσισα να κάνω το άλμα και να πραγματοποιήσω επιτέλους ένα μακροχρόνιο όνειρο.

Το σύνθημά μου ήταν πάντα -κυριολεκτικά και μεταφορικά- «κινήσουν προς το φως» και το να ζω στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στην Αθήνα, σημαίνει ακριβώς αυτό· να λούζομαι στο φως του ήλιου για το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου. Είναι μια ευλογία που δεν θα θεωρήσω ποτέ δεδομένη.

Γιατί η Κυψέλη συγκεκριμένα; Μια φίλη Ελληνίδα που επίσης μόλις είχε επιστρέψει στην Αθήνα μετά από χρόνια διαμονής στο Βερολίνο, είχε εγκατασταθεί στην Κυψέλη και μιλούσε με ενθουσιασμό για την αίσθηση της γειτονιάς και της κοινότητας που βρίσκει κανείς εκεί.

Την περιέγραφε ως την παλιά Αθήνα, μια περιοχή που έχει δυνατότητες, όπου οι τιμές των ακινήτων ήταν ακόμα αρκετά προσιτές και οι εσωτερικοί χώροι πολύ πιο υψηλοί και μεγαλοπρεπείς από τους μέσους εσωτερικούς χώρους περιοχών όπως το Παγκράτι.

Είχε εξάψει την περιέργειά μου. Δεν θα ξεχάσω ποτέ την πρώτη φορά που κατεβήκαμε μαζί την οδό Μαυροματαίων και εντόπισα εκείνο το εμβληματικό εκλεκτικό κτίριο με τους ψηλούς φοίνικες μπροστά του, με θέα το Πεδίον του Άρεως.

Είχε κάτι νοσταλγικό, σαν σκηνή από ταινία του Γουές Άντερσον ή σαν ένα σταλινικό κτίριο στο πρώην Ανατολικό Βερολίνο αμέσως μετά την πτώση του τείχους.

Μπορούμε να πούμε ότι ο COVID ήταν ο «ηθικός αυτουργός» για το account “Athens mon amour”;

Μετακόμισα τελικά στην Αθήνα τον Μάρτιο του 2020, λίγο πριν από το πρώτο lockdown. Έτσι, υποθέτω ότι κατά κάποιο τρόπο, ο Covid ήταν πράγματι ο υποκινητής για τη δημιουργία αυτού του λογαριασμού.

Προσπαθώντας να διατηρήσω κάποια ισορροπία κατά τη διάρκεια εκείνης της έντονης περιόδου, ξεκινούσα μεγάλους περιπάτους στη γειτονιά μου που πολύ συχνά με έβγαζαν σε άλλες γειτονικές περιοχές.

Εδώ ήταν που ανακάλυψα τη γοητεία που μου ασκούσε η άγρια αντιπαράθεση παλαιών και παρηκμασμένων νεοκλασικών κτιρίων, δίπλα σε κτίρια Bauhaus και πολυκατοικίες, όλα στο ίδιο τετράγωνο.

Έμεινα έκπληκτη από την έλλειψη ενός γενικού πολεοδομικού σχεδίου και τον οργανικό τρόπο με τον οποίο η Αθήνα είχε αναπτυχθεί κατά τη διάρκεια των δεκαετιών με την κατασκευή των πολυκατοικιών που ξεκίνησε τη δεκαετία του ’60.

Η πρώτη φωτογραφία που τράβηξες στους δρόμους της Κυψέλης;

Το κτίριο στην οδό Μαυροματαίων 39, γνωστό ως κτίριο Σπαθάρη. Αργότερα έμαθα ότι σχεδιάστηκε από έναν διάσημο Έλληνα αρχιτέκτονα της εποχής, τον Νικόλαο Νικολαΐδη, ο οποίος σχεδίασε επίσης πολλά εμβληματικά κτίρια Bauhaus σε άλλα μέρη της Κυψέλης και στις γύρω περιοχές.

Ο πιο ιδιαίτερος δρόμος του κέντρου ποιος είναι για εσένα;

Η οδός Αθηνάς, λόγω της ζωντάνιας και της δυναμικότητάς της. Λόγω της Βαρβακείου Κεντρικής Αγοράς, με τις μυρωδιές των ψαριών και των μπαχαρικών της.

Εξαιτίας των μαγαζιών του vintage παζαριού που λειτουργούν από τους πιο γλυκούς και φιλικούς Αιγύπτιους πωλητές, οι οποίοι με υποδέχονται πάντα με ένα πλατύ χαμόγελο και ανοίγει η καρδιά μου.

Τι ξεχωρίζεις αρχιτεκτονικά στην παλιά Αθήνα που πια ζει μέσα σε μία νέα πόλη;

Όλα τα παραμελημένα και ετοιμόρροπα κτίρια. Στο ισόγειο τα καφέ και τα καταστήματα σφύζουν από ζωή και την ενέργεια του παρόντος, ενώ οι πάνω όροφοι καταρρέουν αργά με στωική σιωπή, κρατώντας ιστορίες μιας άλλης εποχής. Είναι σαν ένας χορός φθοράς και ανανέωσης, ανθεκτικότητας και αναγέννησης.

Η επαναλαμβανόμενη υφή των πολυκατοικιών που απλώνεται γύρω μας κλωνοποιημένη τι συναισθήματα σου γεννά;

Ως έφηβη που επισκεπτόμουν την Ελλάδα, αυτή η γενική τυπολογία των πολυκατοικιών με την επαναλαμβανόμενη δομή της, μου δημιουργούσε αισθήματα άγχους και μια αίσθηση αποπροσανατολισμού – κάθε γωνία έμοιαζε στα μάτια μου με την επόμενη.

Το ότι ζω τώρα εδώ και το ότι μελετώ την ιστορία αυτής της τυπολογίας κτιρίων, με έκανε να τη δω με έναν νέο σεβασμό: ενώ η ομοιογένεια των πολυκατοικιών μπορεί να φαίνεται μονότονη στους περισσότερους, από δημογραφικής άποψης έχει προωθήσει μια μοναδική μορφή αστικής κοινότητας, ειδικά σε περιοχές όπως η Κυψέλη.

Η στενή γειτνίαση των γειτόνων ενθαρρύνει την αίσθηση της αλληλεγγύης και των κοινών εμπειριών μεταξύ των κατοίκων, δημιουργώντας σφιχτοδεμένες κοινότητες μέσα στο χάος της αστικότητας. Μερικές φορές όμως αυτό μπορεί να οδηγήσει και στο σύνδρομο του περίεργου γείτονα (γέλια).

Αρχιτεκτονικά, ωστόσο, αν κοιτάξει κανείς πιο προσεκτικά και με πιο οξυδερκή ματιά, μπορεί συχνά να δει τι διακρίνει το ένα κτίριο από το άλλο.

Την αισθητική προσπάθεια που εφαρμόζεται στον σχεδιασμό των λόμπι, τις μεταλλικές πόρτες εισόδου, τα μπαλκόνια και τα αντίστοιχα σχέδια κιγκλιδωμάτων, την εξωτερική επένδυση του δαπέδου της εισόδου στο ισόγειο.

Στην εποχή τους, όλα αυτά τα κτίρια είχαν μια φρέσκια και μοναδική λάμψη. Είναι η ρύπανση και η συλλογική αμέλεια των ιδιοκτητών που έχει δυστυχώς δημιουργήσει μια μονότονη γκρίζα και επαναλαμβανόμενη θαμπάδα στις προσόψεις αυτών των κτιρίων σήμερα.

Υπάρχει μια επιστροφή στην αισθητική της παλιάς Αθήνας στη διακόσμηση. Ποιοι οι είναι οι λόγοι κατά τη δική σου εκτίμηση;

Νομίζω ότι οι άνθρωποι με αίσθηση της αυθεντικότητας έχουν κουραστεί από τις γενικές ανακαινίσεις της Airbnb, που δεν έχουν καμία σχέση με την ταυτότητα του τόπου.

Πιστεύω ότι οι ξένοι από άλλα μέρη της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής πραγματικά εκτιμούν και αγαπούν τα παραδοσιακά υλικά, όπως το μωσαϊκό και τους ογκώδεις μαρμάρινους νεροχύτες, που βρίσκονται σε παλιά αθηναϊκά διαμερίσματα, τα οποία πολλοί ντόπιοι για μεγάλο χρονικό διάστημα καταργούσαν με αδιαφορία.

Είναι πράγματι σημαντικό να συμβαδίζουμε με την εποχή και να ανακαινίζουμε παλιά διαμερίσματα. Σίγουρα δεν λειτουργούν με τις εργονομικές απαιτήσεις του σήμερα.

Ωστόσο, θα ήταν σκόπιμο να δείξουμε λίγη περισσότερη ευαισθησία στο τι πετάμε, κυρίως για δύο λόγους. Ο ένας είναι ότι, αν θέλουμε να μειώσουμε τις τεράστιες μάζες των απορριμμάτων και το ολοένα αυξανόμενο καταστροφικό, ανθρώπινο αποτύπωμα στο περιβάλλον μας, η βιωσιμότητα και η ανακύκλωση είναι απολύτως επιβεβλημένες.

Ο άλλος είναι ότι, οι άνθρωποι συνειδητοποιούν πλέον ότι όλα αυτά τα παραδοσιακά υλικά αποτελούν μέρος της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς ενός τόπου και αντιλαμβάνονται σιγά σιγά τον επικείμενο αποδεκατισμό τους και έτσι η τάση αντιστρέφεται.

Θέλω επίσης να πιστεύω ότι το athens__mon_amour έχει συμβάλει λίγο σε αυτή τη στροφή.

Ποια σχολή, ποια εποχή κατά τη γνώμη σου άφησε ισχυρό αποτύπωμα στην πολεοδομική εξέλιξη της Αθήνας;

Χωρίς αμφιβολία, η πολυκατοικία, κυρίως επειδή αυτά τα κτίρια δεν ήταν αποκλειστικά κατοικίες. Ο δήμος Αθηναίων έβαζε κανόνες για τη χωροθεσία μόνο για τη βαριά βιομηχανία, αφήνοντας τους ανθρώπους ελεύθερους να εγκατασταθούν σε μία πολυκατοικία.

Ακόμα και σήμερα, τα κτίρια αυτά είναι συχνά κυψέλες δραστηριότητας, συνδυάζοντας γραφεία, ιατρεία, καταστήματα και διαμερίσματα σε ένα κτίριο.

Έτσι, αυτό έλυσε όλα τα προβλήματα του σύγχρονου πολεοδομικού σχεδιασμού, πραγματικά εντελώς τυχαία. Δεν είμαι σίγουρη ότι κάποιος το είχε πραγματικά σχεδιάσει, αλλά το αποτέλεσμα ήταν ένας φανταστικός συνδυασμός χρήσεων μέσα σε ένα κτίριο μικρής κλίμακας.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι δρόμοι της Αθήνας έχουν μια υπέροχη ζωντάνια όλη την ημέρα, όλη τη νύχτα και όλες τις μέρες της εβδομάδας.

Επιπλέον, η προκύπτουσα ποικιλία διαμερισμάτων μέσα στο ίδιο κτίριο εξασφάλισε μια καλή κοινωνική ανάμειξη.

Παλιά, όταν πρωτοχτίζονταν αυτές οι πολυκατοικίες, οι πλουσιότεροι έμεναν στους επάνω ορόφους, οι άνθρωποι που μόλις είχαν έρθει από την επαρχία ζούσαν πιο κάτω στους μεσαίους ορόφους και οι φτωχότεροι και οι φοιτητές στο υπόγειο.

Αυτό το είδος της κάθετης κοινωνικοοικονομικής διαστρωμάτωσης μέσα σε ένα πενταώροφο κτίριο βοήθησε την Αθήνα να αποφύγει την οριζόντια διαστρωμάτωση.

Τότε δεν υπήρχαν πραγματικά γειτονιές που ήταν μόνο εύπορες ή μόνο φτωχές. Και οι πολυκατοικίες στις πλουσιότερες και στις φτωχότερες περιοχές ήταν λίγο-πολύ το ίδιο κτίριο.

Αρχιτεκτόνισσα και μεσίτρια πια. Υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για την απόκτηση σπιτιού στην Αθήνα από φίλους και γνωστούς στο Βερολίνο;

Εδώ και αρκετά χρόνια ακούμε αυτό το σλόγκαν, τουλάχιστον από την Documenta του 2017, ότι «η Αθήνα είναι το νέο Βερολίνο».

Ναι και το ενδιαφέρον για την απόκτηση διαμερίσματος στην Αθήνα αυξάνεται σταθερά μέρα με τη μέρα, όχι μόνο από ανθρώπους από το Βερολίνο αλλά από όλη την Ευρώπη και ολόκληρο τον κόσμο.

Το πρόβλημα είναι ότι τα καλά ακίνητα είναι δυσεύρετα και οι τιμές των ακινήτων αυξάνονται επίσης σταθερά. Και τουλάχιστον από την εποχή του Covid, η Αθήνα δεν είναι πλέον μια πόλη για τους ξένους που επενδύουν σε ακίνητα και ζουν στην αντίστοιχη χώρα τους.

Οι άνθρωποι επιλέγουν πλέον την Αθήνα ως βάση για το σπίτι τους. Η φήμη λέει ότι είναι κουλ να έχεις διαμέρισμα στην Αθήνα. Όλοι θέλουν πλέον να είναι Αθηναίοι και να απολαμβάνουν το γενναιόδωρο φως της. Ποιος να το φανταζόταν.