Με το ΠαΣοΚ υπάρχει το εξής παράδοξο. Δεν είναι απλώς ένα πολιτικό κόμμα, έχει μετατραπεί σε DNAικό στοιχείο της Μεταπολίτευσης, επειδή ήταν φορέας ιδεολογίας και όχι μόνο εξουσιαστικός μηχανισμός. Η νοσταλγία που εκφράζεται από τη φράση «ΠαΣοΚ, ωραία χρόνια» και λέει πολλά στους μεγαλύτερους, δεν εξηγεί την αποδοχή του από νεότερες ηλικίες, οι οποίες δεν το ψηφίζουν αλλά ασπάζονται την καλτ κουλτούρα που το περιβάλλει. Λίγο οι αναμνήσεις, λίγο η οικογένεια, τα σίριαλ, τα μιμίδια, τα αθλητικά με τον πράσινο ήλιο, όλα συμβάλλουν στο διαγενεακό 63% που πιστεύει ότι το ΠαΣοΚ άφησε τη σφραγίδα του στη Μεταπολίτευση, ενώ μόνο το 24%  θεωρεί ότι ισχύει το ίδιο για τη ΝΔ.

Το στοιχείο αυτό προέρχεται από την έρευνα κοινής γνώμης της Metron Analysis, που παρουσιάστηκε στο συνέδριο του «Κύκλου Ιδεών». Σε προημερών μέτρηση της ίδιας εταιρείας, η εκλογική επιρροή του ΠαΣοΚ μετρήθηκε στο 41% και της ΝΔ στο 43%. Ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται στο 33%. Που σημαίνει ότι υπό προϋποθέσεις το ΠαΣοΚ όχι μόνο θα μπορούσε να είναι αξιωματική αντιπολίτευση και να απειλεί ευθέως την κυριαρχία της ΝΔ, αλλά να έχει αξιώσεις και για την πρωθυπουργία.

Πώς αντιστρέφεται η εικόνα

Στην εκτίμηση ψήφου η εικόνα αντιστρέφεται. Το ΠαΣοΚ μετριέται στο 12,9% (0,9 μονάδα πάνω από τον προηγούμενο μήνα), ο ΣΥΡΙΖΑ στο 15,7% και η ΝΔ στο 31% (πεσμένη κατά 1,3 μονάδα). Παράλληλα, έχει τη μεγαλύτερη συσπείρωση, 72,9%, έναντι 66,3% της ΝΔ και 59% του ΣΥΡΙΖΑ.

Τι φταίει και δεν μπορεί να αξιοποιήσει το ΠαΣοΚ τον δυνητικό του περίγυρο; Η ηγεσία είναι η πιο πρόχειρη απάντηση, αλλά και με προηγούμενες ηγεσίες δεν κατάφερε να πάρει τα πάνω του. Ένα θετικό στοιχείο είναι κατάφερε να σταθεροποιηθεί περί το 13% και να σταματήσει τα σκαμπανεβάσματα των ποσοστών του. Το αρνητικό είναι ότι δεν καταφέρνει να σταματήσει την αιμορραγία προς τα δεξιά του, στους «Δημοκράτες» του Ανδρέα Λοβέρδου, προς τους οποίους χάνει 3,4% και προς τα αριστερά του, στη Νέα Αριστερά, που χάνει 1%. Αυτές είναι τουλάχιστον 4 χαμένες μονάδες. Επιπλέον, χάνει προς τη ΝΔ 4,6% και προς τον ΣΥΡΙΖΑ 3,4%, αλλά τα ακροατήρια της Χαρ. Τρικούπη και της Κουμουνδούρου σταδιακά διαχωρίζονται.

Αν είχε διατηρήσει το ΠΑΣΟΚ τις μισές από τις 4 μονάδες που χάνει προς τα δεξιά και προς τα αριστερά, το ποσοστό του θα ήταν στο 15% και είχε άλλη δυναμική. Τώρα φαίνεται ότι έχει εγκλωβιστεί σε αυτή τη διπλή πίεση, από την οποία χρειάζεται να ξεφύγει για να ανακάμψει. Δεν είναι εύκολο. Οι ευρωεκλογές ευνοούν τη διασπορά της ψήφου και από ότι φαίνεται το ΠαΣοΚ δεν κατάφερε μέχρι τώρα να διευρύνει την εκλογική βάση του φτιάχνοντας μια νέα κοινωνική συμμαχία.

Η ανάμνηση του Α. Παπανδρέου

Στον κόσμο που το ακολουθεί ή απλώς το παρακολουθεί είναι κυρίαρχη και η φαντασία της δόξας του και η αρνητική παράσταση της αποκαθήλωσής του. Η ανάμνηση του Ανδρέα Παπανδρέου το διατηρεί στη ζωή και ταυτόχρονα το καθηλώνει. Κανένας διάδοχος δεν θα είναι ποτέ αντάξιος του ιδρυτή του, ούτε καν οι εξ αίματος. Ο Νίκος Ανδρουλάκης δεν έχει μόνο ένα πολιτικό πρόβλημα στα χέρια του, έχει να διαχειριστεί μια συλλογική φαντασίωση, να θεραπεύσει τα τραύματα μιας παράταξης με ασαφή όρια, πέρα από το ίδιο το κόμμα, να ξεφύγει από μια βαριά ευθύνη που πλάκωσε όλους τους προκατόχους του. Οι ψηφοφόροι του ΠαΣοΚ δεν θα συμβιβαστούν ποτέ με ένα μικρό κόμμα, αλλά είναι και δική τους ευθύνη να το φέρουν στη θέση που ονειρεύονται. Η φαντασία λειτουργεί καλά για το παρελθόν, αλλά λειτουργεί ακόμα καλύτερα για το μέλλον.