Η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης (ICJ), την Παρασκευή (24/5), να σταματήσει το Ισραήλ την επίθεση στη Ράφα και να ερευνηθούν οι καταγγελίες για εγκλήματα πολέμου και γενοκτονία προστέθηκε στην πρόσφατη πρόταση του εισαγγελέα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ) για έκδοση ενταλμάτων σύλληψης για τον Μπενιαμίν Νετανιάχου, τον ισραηλινό υπουργό Άμυνας Γιόαβ Γκάλαντ και τρεις ηγέτες της Χαμάς, στην πολεμική που συνεχίζεται σε πολλά αμερικανικά πανεπιστήμια με πρώτο το Columbia, ακόμα και στη διαμάχη που ξέσπασε για τις αντιδράσεις προς την ισραηλινή συμμετοχή στη Eurovision.
Το Βήμα επικοινώνησε με τον εβραίο καθηγητή Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης, Γκιλ Εγιάλ, για μια συζήτηση για τον αντισημιτισμό και τα όρια στην κριτική κατά του κράτους του Ισραήλ.
Η πρόταση του εισαγγελέα του ΔΠΔ για έκδοση εντάλματος σύλληψης για τον Νετανιάχου «προκάλεσε σοκ», εκτιμά ο κ. Εγιάλ. «Και ίσως αυτό το σοκ ενδυναμώσει το αφήγημα που αναπαράγουν μεταξύ τους οι Ισραηλινοί ότι “δεν αρέσουμε στον κόσμο” και ότι “ο κόσμος είναι γεμάτος αντισημιτισμό”».
Είναι γεγονός η διεθνής διασπορά του αντισημιτισμού;
Δεν θεωρώ ότι υπάρχει άνοδος του αντισημιτισμού. Υπάρχει μεγάλη αύξηση στις αντιδράσεις για τις επιχειρήσεις του Ισραήλ στη Γάζα. Δεν είναι το ίδιο. Μέσα σε αυτές τις αντιδράσεις συχνά εισέρχονται ελάχιστοι αντισημίτες. Και άνθρωποι που μιλούν χωρίς να σκέφτονται. Και όσα λένε μπορούν να ερμηνευτούν ως αντισημιτισμός, χωρίς όντως να είναι.
Ποιες ήταν οι αντιδράσεις στο Ισραήλ για την πρόταση για έκδοση ενταλμάτων σύλληψης για τον Νετανιάχου και τον υπουργό Άμυνας Γιόαβ Γκάλαντ;
Προκάλεσε σοκ. Ίσως αυτό το σοκ έχει επιπτώσεις. Ίσως ενδυναμώσει το αφήγημα που αναπαράγουν μεταξύ τους οι Ισραηλινοί ότι «δεν αρέσουμε στον κόσμο» και ότι «ο κόσμος είναι γεμάτος αντισημιτισμό. Ιδού!». Από την άλλη, αν είσαι Ισραηλινός και αν γυρίσεις πίσω να δεις τι έχει συμβεί, θα αναρωτηθείς «πώς είναι δυνατόν; Ενώ μας επιτέθηκαν, άνθρωποί μας σκοτώθηκαν, μέσα σε λίγους μήνες η διεθνής μας κατάσταση επιδεινώθηκε πολύ περισσότερο από κάθε άλλη φορά;». Και τότε θα δώσεις δύο απαντήσεις. Η μία θα λέει: «Ο κόσμος μάς μισεί, πάντα μας μισούσε. Είναι ο αντισημιτισμός!». Και η άλλη: «Η κυβέρνησή μου θέλει να παραμείνει στην εξουσία, με αποτέλεσμα να διαστρεβλώσει αυτό που στην αρχή έκανε τον περισσότερο κόσμο να είναι με το μέρος μας».
Στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, τι συμβαίνει πραγματικά;
Η τεράστια πλειονότητα των φοιτητών δεν είναι αντισημίτες ούτε υπέρ της Χαμάς. Είναι κατά του πολέμου, αισθάνονται ότι γίνονται φρικτά πράγματα με την υποστήριξη των ΗΠΑ. Τα παιδιά γνωρίζουν πολύ καλά ότι αυτό που κάνουν σήμερα είναι πολύ παρόμοιο με εκείνο που συντελέστηκε στους ίδιους χώρους (όπως στο Hamilton Hall) το 1968. Κι ενώ ακούν από το Πανεπιστήμιο ότι είναι περήφανο για τον ξεσηκωμό του 1968, σήμερα στρέφεται εναντίον τους. Το πρόβλημα είναι η στάση του Πανεπιστημίου την πρώτη φορά που κάλεσε την αστυνομία. Αυτό πραγματικά ριζοσπαστικοποίησε τους μαθητές. Ήταν τεράστιο λάθος, επακόλουθο των πιέσεων των Ρεπουμπλικανών.
Η Eurovision δεν μπόρεσε να παραμείνει απολίτικη, τελικά, κύριε Εγιάλ. Μάλιστα, είδαμε καλλιτέχνες με την παλαιστινιακή μαντήλα να «αποσύρονται» και την ισραηλινή καλλιτέχνιδα να γιουχάρεται και να χλευάζεται.
Στη Eurovision επιθυμούν να εξουδετερώνουν οποιοδήποτε πολιτικό σύμβολο ή συμβολισμό. Κάτι που εντέλει είναι ό,τι πιο πολιτικό μπορεί κανείς να κάνει. Είναι λάθος τακτική. Θα μιλήσω για τα σύμβολα. Προ ημερών, στην τελετή αποφοίτησης στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, πολλοί κρατούσαν την παλαιστινιακή μαντήλα και την παλαιστινιακή σημαία. Είναι προβληματικό η επιχειρηματολογία να οδηγείται στο ότι το πανεπιστημιακό campus δεν είναι πια ασφαλές ή φιλόξενο για τους εβραίους και ισραηλινούς φοιτητές λόγω της παρουσίας κάποιων συμβόλων. Μια ισραηλινή συνάδελφος ανέφερε ότι δεν θέλει να ξαναέρθει στο campus γιατί αισθάνεται φόβο. Την ρώτησαν τον λόγο και απάντησε «η παρουσία των καφίγια». Ξέρω καλά, όντας και ο ίδιος Ισραηλινός που μεγάλωσε στο Ισραήλ, ότι η πρόσληψη της παλαιστινιακής μαντήλας ως σύμβολο του εχθρού γίνεται αυτόματα και ασυνείδητα. Σε μια δεύτερη σκέψη θα έπρεπε να αντιλαμβάνεσαι, όμως, ότι είναι ειρηνικοί οι διαδηλωτές που την κρατούν στο campus. Πολλοί έχουν ανάλογες αντιδράσεις αντικρίζοντας παλαιστινιακά σύμβολα. Θεωρούν ότι είναι κάτι απειλητικό και θέλουν να απαλλαγούν από την παρουσία τους. Αυτό υπάρχει εν μέρει πίσω από την αντιπαράθεση και στο Κολούμπια και στη Eurovision.
Επιτρέπεται να ασκηθεί κριτική στις πολιτικές της ισραηλινής κυβέρνησης ή εργαλειοποιείται αυτόματα ως τοποθέτηση υπέρ της Χαμάς; Υπάρχει περιορισμός της ελευθερίας της έκφρασης όταν πρόκειται για κριτική στο κράτος του Ισραήλ;
Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου εργαλειοποιεί εδώ και δεκαετίες κάθε κριτική που του ασκείται. Το Ισραήλ βρίσκεται στην σημερινή κατάσταση, με 35.000 νεκρούς στη Γάζα, επειδή ο Νετανιάχου θέλει να παραμείνει στην εξουσία και να μην οδηγηθεί στην φυλακή, απρόθυμος να αναλάβει την ευθύνη για την 7η Οκτωβρίου.
Εντός του Ισραήλ υπάρχει λογοκρισία;
Δεν θα έλεγα ότι στο Ισραήλ είναι αυτοματοποιημένη η λογοκρισία. Kάθε άλλο. Υπάρχει μεγάλο ποσοστό κριτικής κατά της κυβέρνησης, από κόσμο που προέρχεται από διαφορετικά πολιτικά υπόβαθρα. Οι τεράστιες διαδηλώσεις κατά της κυβέρνησης συνεχίζονται αλλά δεν είναι κατά του πολέμου στη Γάζα, αφορούν τους ομήρους. Υπάρχουν όμως και ομάδες που λένε ότι πρέπει και να σταματήσει ο πόλεμος και να επιστρέψουν οι απαχθέντες. Δεν είναι μια πολύ δημοφιλής αντιπολίτευση, αλλά υπάρχει και διατυπώνεται ανοικτά. Παρόλα αυτά, από τον Οκτώβριο, ο κριτικός λόγος κατά της κυβέρνησης είναι περισσότερο υπό καταστολή απ’ όσο προηγουμένως.
Με ποιον τρόπο;
Πρώτον, σε νομικό επίπεδο, αν και εξαρτάται ποιος εκφέρει την κριτική. Αν είσαι παλαιστίνιος πολίτης του Ισραήλ και εκφράζεις κάποια μορφή κριτικής, είναι πολύ εύκολο να την ερμηνεύσουν οι υπόλοιποι ως λόγο υπέρ της Χαμάς και μπορεί να οδηγηθείς σε σύλληψη. Αυτό συνέβη σε δημοσιογράφους και σε μια ευρεία γκάμα Παλαιστινίων. Αν είσαι ισραηλινός Εβραίος, πρέπει να πεις πολλά περισσότερα για να χτυπήσει την πόρτα σου η αστυνομία και να σε συλλάβει. Έχει συμβεί και αυτό. Πέρα από το νομικό επίπεδο, το επιχείρημα είναι «αν καλείς σε κατάπαυση του πυρός, τότε αφήνεις τη Χαμάς να νικήσει».
