Μετά την ολοκλήρωση του πένθους στο Ιράν την Πέμπτη (23/5), για τον αναπάντεχο θάνατο του προέδρου Εμπραχίμ Ραϊσί κατά τη συντριβή του ελικοπτέρου στο οποίο επέβαινε, το Βήμα συνομίλησε με τον Ιρανό λέκτορα Πολιτικής και Διεθνών Σχέσεων στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας, Άλαμ Σαλέχ.
Ο κ. Σαλέχ δεν αναμένει κανένα κλυδωνισμό, καθώς το σύστημα είναι «καλά εδραιωμένο και προετοιμασμένο, όπως απέδειξε και μετά τον θάνατο του Αγιατολάχ Χομεϊνί» το 1989.
Εκφράζει επίσης τη βεβαιότητα ότι δεν πρόκειται να σημειωθούν αλλαγές στις πολιτικές της Τεχεράνης στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. «Θα υπάρξει ωστόσο μεγάλη διαπάλη εντός της σκληροπυρηνικής πτέρυγας του καθεστώτος», εκτιμά ο Ιρανός αναλυτής, εν αναμονή της ανακοίνωσης της έγκρισης των υποψηφιοτήτων για τις εκτάκτως προκηρυχθείσες προεδρικές εκλογές, στις 28 Ιουνίου.
«Ο θάνατος του προέδρου μιας χώρας μπορεί να προκαλέσει κενό εξουσίας και ασφάλειας, που πιθανώς να την υπονομεύσει σε ζητήματα εσωτερικής πολιτικής και στις διεθνείς πολιτικές της. Στο Ιράν αυτό δεν ισχύει. Ο ανώτατος ηγέτης της Ισλαμικής Δημοκρατίας, Αλί Χαμενεΐ, είναι ο τελικός ρυθμιστής των αποφάσεων.
Επιπλέον, οι θεσμοί στο Ιράν είναι καλά εγκαθιδρυμένοι για να αντικατασταθεί ο πρόεδρος γρήγορα και ομαλά. Γι’ αυτό τον λόγο δεν θα δούμε τη δημιουργία πολιτικού κενού τους επόμενους δύο μήνες».
«Διχασμός μεταξύ των σκληροπυρηνικών»
Το Κρεμλίνο αφήνει να εννοηθεί ότι δεν επρόκειτο για ατύχημα αλλά για δολοφονία με στόχο την αποσταθεροποίηση του Ιράν. Η Τεχεράνη, από την άλλη, δεν άφησε καν να υπονοηθεί αυτό. Ποια είναι πάραυτα η αίσθηση που επικρατεί για το δυστύχημα στο εσωτερικό της χώρας;
Η Τεχεράνη φαίνεται μέχρι στιγμής πεπεισμένη ότι ήταν δυστύχημα χωρίς ανάμειξη τρίτων. Δεν κατηγορεί, δεν κατονομάζει το Ισραήλ, παρόλο που το Ισραήλ έχει δολοφονήσει στο παρελθόν πολλούς Ιρανούς αξιωματούχους, σε ιδιαιτέρως σύνθετες επιχειρήσεις. Αν όμως είχε αναμειχθεί στο δυστύχημα ξένη χώρα, και εν προκειμένω το Ισραήλ, αυτό θα σήμαινε αυτομάτως την κήρυξη πολέμου, που θα εξελισσόταν σε πυρηνικό πόλεμο καθότι και το Ισραήλ είναι πυρηνική δύναμη.
Ξεκίνησαν οι διαδικασίες για την επιλογή των υποψηφίων για την προεδρία;
Αναμένεται να ξεκινήσει η έγκριση των υποψηφίων, που κατά βάση θα προέρχονται από το μπλοκ των σκληροπυρηνικών και συντηρητικών. Αν κάτι χαρακτηρίζει τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές είναι ο διχασμός μεταξύ των σκληροπυρηνικών σε πολλές διαφορετικές παρατάξεις, που θέλουν να αδράξουν την ευκαιρία για να ανέλθουν στην εξουσία μέσω του προεδρικού θώκου.
Θα υπάρξει επομένως διαπάλη εντός της σκληροπυρηνικής πτέρυγας του καθεστώτος στο Ιράν. Από εδώ και στο εξής, είναι σημαντικό να δούμε πώς ο ανώτατος ηγέτης θα ορίσει τις εκλογές.
«Επόμενος πρόεδρος θα είναι σίγουρα κάποιος από τους σκληροπυρηνικούς»
Σε σχέση με τι;
Σε σχέση με το πού θα επιλέξει να εστιάσει. Αν εστιάσει στην οικονομία, υπάρχει ο κατάλληλος υποψήφιος, ο Μοχάμαντ Μοχμπέρ, πρώην αντιπρόεδρος και νυν μεταβατικός πρόεδρος.
Αν θελήσει να εστιάσει στην ασφάλεια, υπάρχει επίσης το κατάλληλο πρόσωπο: ο πρόεδρος της Βουλής, Μοχάμαντ Μπαγκέρ Γκαλιμπάφ. Μπορεί όμως να θέλει να αναδείξει ένα νέο πρόσωπο. Έχει τη δυνατότητα διαφορετικών επιλογών.
Yπάρχουν άλλα ονόματα που ακούγονται για την προεδρία;
Ο γιος του ανώτατου ηγέτη Αλί Χαμενεΐ, Μοτζτάμπα Χαμενεΐ.
Μπορεί να υπάρξει υποψηφιότητα έξω από τη δεξαμενή των υπερσυντηρητικών;
Δεν υπάρχει τέτοια ελπίδα. Επόμενος πρόεδρος θα είναι σίγουρα κάποιος από τους σκληροπυρηνικούς. Το τελικό κριτήριο θα προκύψει από τον προσανατολισμό. Θα είναι η οικονομία ή η ασφάλεια;
«Η ιρανική εξωτερική πολιτική σχεδιάζεται από τον ανώτατο ηγέτη και το βαθύ κράτος»
Οι μεταρρυθμιστές είναι εκ προοιμίου αποκλεισμένοι;
Οι μεταρρυθμιστές δεν έχουν καμία ελπίδα. Τουλάχιστον θα μπορούσαν να επιτρέψουν σε κάποιον μετριοπαθή να μετάσχει στις εκλογές, αν και το θεωρώ κι αυτό απίθανο. Το Συμβούλιο των Φρουρών της Επανάστασης προκρίνει ποιοι θα είναι υποψήφιοι. Είναι εξαιρετικά απρόβλεπτο τι θα συμβεί. Κάποιοι από τους πλέον σημαίνοντες πολιτικούς της χώρας είχαν αποκλεισθεί στις προηγούμενες προεδρικές εκλογές.
Στις προεδρικές εκλογές του 2021 η συμμετοχή ήταν η χαμηλότερη στην ιστορία της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Πιστεύετε ότι στις προσεχείς εκλογές μπορεί να είναι ακόμη χαμηλότερη;
Οι πρόσφατες βουλευτικές εκλογές είχαν ακόμη χαμηλότερη προσέλευση από τις προεδρικές του 2021. Αν επιτρέψουν σε κάποια μετριοπαθή προσωπικότητα να θέσει υποψηφιότητα στις προεδρικές του Ιουνίου, μπορεί να υπάρξει αυξημένη προσέλευση.
«Ανέκαθεν το Ιράν και οι ΗΠΑ έχουν μυστικές επαφές»
Οι εξελίξεις πώς μπορούν να επηρεάσουν την ευρύτερη περιοχή;
Η ιρανική εξωτερική πολιτική σχεδιάζεται από τον ανώτατο ηγέτη και το βαθύ κράτος. Δεν θα υπάρξει καμία αλλαγή στην εξωτερική πολιτική της χώρας περιφερειακά, σε σχέση με τις συμμαχίες, αλλά και ευρύτερα.
Αμερικανοί και Ιρανοί αξιωματούχοι συναντήθηκαν, στο φόντο του πολέμου στη Γάζα, στο Ομάν για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Ανέκαθεν το Ιράν και οι ΗΠΑ έχουν μυστικές επαφές.
Θα επηρεαστούν από τις τελευταίες εξελίξεις;
Καθόλου. Θα συνεχιστούν απρόσκοπτα. Και δεν αφορούν μόνο το πυρηνικό πρόγραμμα, αλλά και περιφερειακά ζητήματα, το Ισραήλ κ.ά.
