Οι περίφημες εξετάσεις της ελληνικής Pisa ξεκίνησαν το 2022, με στόχο να επαναλάβουμε και στα ελληνικά σχολεία (πιθανώς καλύτερα;) τις μετρήσεις που κάνει ανά τριετία στα εκπαιδευτικά συστήματα των χωρών-μελών του ο Οργανισμός Οικονομικής Συγκρότησης και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Οι συνεργάτες του οποίου, έχουν βέβαια και τον μηχανισμό, και την μέθοδο και την στρατηγική για τον σχεδιασμό του τιτάνιου αυτού έργου.
Στην Ελλάδα λοιπόν είπαμε να αναρωτηθούμε: Γιατί οι μαθητές και οι μαθήτριες των σχολείων μας δεν μπορούν να μετουσιώσουν σε πραγματική γνώση και κριτική σκέψη σχετιζόμενη μάλιστα με την καθημερινή ζωή τους, όσα μαθαίνουν στο σχολείο;
Ωστόσο, ίσως η απάντηση είναι τελικά πιο απλή: Ας ανοίξουμε τα βιβλία τους για να προβληματιστούμε. Πέρασαν οι συγγραφείς τους κάποια εξέταση αξιολόγησης τύπου Pisa;
«Οι μαθητές και οι μαθήτριες στη χώρα όμως, στους οποίους και πέφτει κάθε χρόνο το βάρος της επικοινωνιακής «δυσφήμισης» είναι περίπου οι μόνοι που δεν έχουν ευθύνη».
Ας μελετήσουμε το κουρασμένο εκπαιδευτικό μας σύστημα, ταλαιπωρημένο από σειρά επιφανειακών μεταρρυθμίσεων, τις οποίες ο ένας υπουργός Παιδείας άλλαζε ολοσχερώς κάθε 3 ή 4 χρόνια, ανάλογα με την ιδεολογική κατεύθυνση της πολιτικής του. Ένα σύστημα υποχρηματοδοτούμενο, βασισμένο στο μεγαλύτερο κομμάτι του σε αναπληρωτές καθηγητές που γυρίζουν την χώρα με μια βαλίτσα στο χέρι, χωρίς επιμορφώσεις, χωρίς νέες τάσεις στην εκπαίδευση και την παιδαγωγική του κατεύθυνση, χωρίς έμπνευση. Πέρασαν ποτέ όλοι αυτοί οι υπουργοί κάποια εξέταση αξιολόγησης τύπου Pisa;
Αντιθέτως, την περνούν οι νέοι. Οι μαθητές και οι μαθήτριες στη χώρα όμως, στους οποίους και πέφτει κάθε χρόνο το βάρος της επικοινωνιακής «δυσφήμισης» είναι περίπου οι μόνοι που δεν έχουν ευθύνη.
Το 2022, πρώτη χρονιά εφαρμογή της ελληνικής Pisa προέκυψαν από την μέτρηση των αποτελεσμάτων της συγκεκριμένα συμπεράσματα και απαιτήθηκε από την Πολιτεία να λάβει συγκεκριμένα μέτρα.
Προέκυψε για παράδειγμα η τραυματική η μετάβαση των μαθητών και μαθητριών της χώρας από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο, όπου οι επιδόσεις τους και ο βαθμός κατανόησης των μαθημάτων τους, από την μια βαθμίδα στην άλλη «πέφτει» κατακόρυφα.
Σ αυτή την μετάβαση, τα Μαθηματικά αποτελούν το «αδύναμο σημείο» των μαθητών και μαθητριών των σχολείων μας με τη μεγαλύτερη μερίδα των εξετασθέντων από το Γυμνάσιο στις εξετάσεις αυτές μην απαντούν σωστά στις διαγνωστικές ερωτήσεις που τους δόθηκαν (45,5% μόνο του συνόλου των απαντήσεων είναι σωστές), ενώ το 57% στην ίδια βαθμίδα να απαντούν σωστά στα θέματα της Γλώσσας.
Επίσης, από έρευνες που ακολούθησαν, προέκυψαν τα προβλήματα των απαρχαιωμένων μεθόδων που χρησιμοποιούμε στα σχολεία μας με την διδασκαλία από Έδρας, την μέθοδο της παπαγαλίας που ακολουθεί αναγκαστικά την τεράστια διδακτέα ύλη στα περισσότερα μαθήματα, την οποία και οι εκπαιδευτικοί είναι υποχρεωμένοι να την διδάξουν ολόκληρη. Έτσι, συνήθως «τρέχουν» τα κεφάλαια των βιβλίων μέσα στην τάξη και όποιος κατάλαβε ήταν απλά τυχερός.
Έγινε ως σήμερα καμία αλλαγή στα παραπάνω; Γιατί αν δεν έγινε, τι νόημα έχουν οι περίφημες εξετάσεις της ελληνικής Pisa που οδηγούν στο να χύνουμε ετησίως τόνους μελάνι για το αν έκαναν επαναστατική γυμναστική στην διαχείριση τους οι συνδικαλιστές των εκπαιδευτικών ομοσπονδιών (ομολογουμένως άστοχοι εδώ και υπερβολικοί) ή στο αν απέτυχαν ή όχι οι μαθητές και μαθήτριες των σχολείων μας;
«Το εκπαιδευτικό μας σύστημα πρέπει να πάρει μια στροφή 180 μοιρών και να επαναπροσδιοριστεί από το Δημοτικό ως το Λύκειο».
Η νέα ηγεσία του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής σε συνεργασία με τον υπουργό Παιδείας φαίνεται ότι έχει προβληματιστεί για όλα αυτά και από κοινού αναζητούν λύσεις. Ίσως αυτή είναι η στιγμή για να προχωρήσουν και να αλλάξει ο προσανατολισμός των σχολείων μας. Πως;
- Με λιγότερη εξεταστέα ύλη στα θεωρητικά μαθήματα και απομάκρυνση από τις λογικές της αποστήθισης, αλλά επιμονή στην κατανόηση και κριτική σκέψη.
- Με στροφή των Θετικών μαθημάτων σε πιο πειραματικό χαρακτήρα, ώστε να κατανοούν οι νέοι την σύνδεση εξίσωσης και πράξης. Στα Μαθηματικά αν απαιτείται περισσότερη ύλη θα πρέπει να είναι πιο επιφανειακή η «ανάγνωση» της, ώστε να μην απομακρύνουν οι περιττές λεπτομέρειες και η εμβάθυνση σε δυσνόητες έννοιες, τους μαθητές και μαθήτριες που δεν θα ακολουθήσουν τις μαθηματικές σπουδές αλλά πρέπει να ξέρουν στοιχειώδη Μαθηματικά στη ζωή τους.
- Με διδασκαλία μέσω φαινομένων και διαθεματική προσέγγιση σε όσα μαθήματα είναι δυνατόν (Ιστορία, Φυσική, Γεωγραφία, Γεωλογία κλπ)
- Με προγράμματα, έρευνα πηγών, συνεργασία και συγγραφή. Αποστολή των μαθητών και μαθητριών σήμερα δεν πρέπει να είναι το να διαβάσουν ένα κεφάλαιο βιβλίου, αλλά να το γράψουν οι ίδιοι.
Το εκπαιδευτικό μας σύστημα πρέπει να πάρει μια στροφή 180 μοιρών και να επαναπροσδιοριστεί από το Δημοτικό ως το Λύκειο. Και φυσικά να μην ξαναπιάσουμε εδώ την συζήτηση για την ανάγκη κατάργησης ή έστω περιορισμού των πανελλαδικών εξετάσεων και επιστροφή στην εκπαιδευτική επιλογή του Ακαδημαϊκού Απολυτηρίου ως το επιστέγασμα μια ώριμης εκπαιδευτικής πορείας.
Αν όλα αυτά σχεδιαστούν και προχωρήσουν σωστά, και κυρίως με πολιτική συναίνεση και ορίζοντα 15ετίας, ούτε οι συνδικαλιστές θα βρίσκουν λόγο να απαιτούν παράλογες απεργιακές κινητοποιήσεις, ούτε οι μαθητές και οι μαθήτριες θα νιώθουν απογοήτευση και πικρία από την αποτυχία (για την οποία δεν φταίνε), ούτε οι υπουργοί θα δέχονται ερωτήματα και σκεπτικισμό.
Στην πραγματικότητα δε, οι εξετάσεις της ελληνικής Pisa δεν έχουν καν λόγο να επαναλαμβάνονται κάθε χρόνο. Έχουν δώσει ήδη μετρήσεις, ας προχωρήσουμε στα σχέδια και την επίλυση των προβλημάτων.
Και τελικά, ας αφήσουμε στον ΟΟΣΑ να μετράει ανα τριετία και τις δικές μας στοιχειώδεις μαθηματικές δεξιότητες και δεξιότητες επικοινωνίας και (το σημαντικότερο) εάν οι γνώσεις αυτές περνούν στην πράξη.
