Αυτοδίδακτος καλλιτέχνης, ονειροπόλος μουσικός, ο Ράτζι αλ Ζαρού έστησε από το μηδέν με πολύ κόπο το ροκ συγκρότημα Osprey V στην αποκλεισμένη Λωρίδα της Γάζας το 2015.
Η διεθνής αναγνώριση για τους Πέντε Ψαραετούς (τέσσερις Παλαιστίνιοι και ένας Ελβετός) και την πρώτη ροκ μπάντα στη Γάζα ήρθε το καλοκαίρι του 2021 με αφιερώματα σε διεθνή πρακτορεία και ΜΜΕ.
Στα 31 του χρόνια, ο Ράτζι βρίσκεται εγκλωβισμένος με τη σύζυγό του Ντίνα, τη μικρή κόρη τους Μπέλα και συγγενείς στο κτήμα τους στην περιοχή Νουσεϊράτ δίπλα στη Μεσόγειο, μέσα σε μια θάλασσα από αντίσκηνα.
Δυο μέλη του συγκροτήματος βρίσκονται στην Αίγυπτο, ένα είναι μαζί του ενώ ο Ελβετός, μέλος ανθρωπιστικής οργάνωσης, είχε επιστρέψει στην πατρίδα του πριν από τον πόλεμο. Εξακολουθούν όμως να φτιάχνουν τραγούδια ανταλλάσσοντας μηνύματα.
Δυο μήνες πριν το χαλασμό, είχε επισκεφτεί τη Γάζα ο πρώην υπουργός Πολιτισμού της Γαλλίας και πρόεδρος του Γαλλοαραβικού Ινστιτούτου, Ζακ Λανγκ. Έδειξε ενδιαφέρον για το συγκρότημα, είπε ότι θα οργανώσει μια περιοδεία τους στη Γαλλία, όμως όλα κατέρρευσαν.
Ο Ράτζι εξακολουθεί να ονειρεύεται, μιλά με πάθος για το λαό του που «δεν είναι ούτε αμόρφωτος ούτε αιμοσταγής, όπως θέλουν να τον παρουσιάζουν».
Δεν θέλει να μιλήσει για τα θύματα της επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου στο Ισραήλ από τη Χαμάς, δεν αναφέρει καν το όνομα της οργάνωσης, λέει ότι εκείνος δεν εμπλέκεται άμεσα στην πολιτική, ότι στα τραγούδια του μιλά για τις πανανθρώπινες αξίες και ότι είναι εναντίον κάθε μορφής τρομοκρατίας. Τη μια στιγμή χαμογελά, την άλλη οργίζεται και βουρκώνει…
Που βρίσκεστε τώρα, πώς ζείτε, πόσο κοντά είναι ο ισραηλινός στρατός;
Βρίσκομαι στη Νουσεϊράτ, στο νότο, φύγαμε από τα σπίτια μας στο Βορρά, αφήσαμε πίσω τα πάντα, σπίτι, μαγαζί, όλα τα προσωπικά αντικείμενα. Φύγαμε τρέχοντας πιστεύοντας ότι θα επιστρέφαμε σε μια-δυο εβδομάδες. Είμαστε σε ένα κτήμα, που ανήκει στην οικογένειά μου. Η Νουσεϊράτ είναι κάτω από την πόλη της Γάζας, μετά είναι η Ντέιρ ελ Μπάλα, μετά το Χαν Γιούνις και μετά η Ράφα. Είμαστε πολύ κοντά στα παράλια.
Επί μήνες δεν δουλεύουμε, έχουμε ξοδέψει όλες τις οικονομίες μας σε κονσέρβες, το σπίτι μας στη Γάζα έχει πάθει ζημιές, όμως κατά έναν περίεργο τρόπο ακόμη στέκεται όρθιο, πολλά γύρω ισοπεδώθηκαν από πυραύλους και βόμβες. Μένουμε 40-50 άνθρωποι μαζί, συγγενείς, προσπαθώντας να επιβιώσουμε, προσπαθώντας να βρούμε καθαρό νερό.
Είμαστε τυχεροί που έχουμε αυτό το μικρό σπίτι στο κτήμα, παντού γύρω μας υπάρχουν σκηνές, δεν μπορείτε να φανταστείτε, σε κάθε δρόμο, σε κάθε γειτονιά. Αν δεν υπήρχε αυτό το σπιτάκι θα ήμασταν και μεις στους δρόμους, όπως όλοι οι φίλοι μου από τη Γάζα.
Φυσικά το νερό δεν είναι καθαρό, το φαγητό μας είναι κονσέρβες εδώ και 7 μήνες κατά 90%. Το καλύτερο που μπορείς να βρεις είναι κονσέρβα τόνος. Τα τρόφιμα σπανίζουν και είναι πανάκριβα. Ο ισραηλινός στρατός μας περικυκλώνει από δύο κατευθύνσεις, από τη Ράφα στο Νότο και από τη Τζαμπάλια στο Βορρά. Τους βλέπουμε όταν ανεβαίνουμε στις στέγες.
Πώς φτάσατε εκεί, που είναι τα άλλα μέλη της μπάντας; Ξέρετε τι απέγινε το στούντιο και το μουσικό κατάστημα που αφήσατε πίσω;
Καταφύγαμε εδώ όταν ξέσπασε ο πόλεμος, όταν άρχισαν να ρίχνουν προκηρύξεις που καλούσαν τον κόσμο να φύγει από τα σπίτια του. Κατάλαβα ότι κάτι πολύ μεγάλο θα γίνει, ότι ερχόταν κάτι πολύ κακό. Έτσι έπεισα τον πατέρα μου, την μητέρα μου και τη γυναίκα μου να καταφύγουμε εδώ για λίγο και να επιστρέψουμε μετά στο σπίτι μας. Δεν πήραμε πολλά πράγματα μαζί μας, λίγα ρούχα για μια-δυο εβδομάδες.
Όμως τα πράγματα χειροτέρεψαν πολύ, είμαστε εδώ επτά μήνες στο ίδιο μέρος. Είμαστε τυχεροί γιατί πολλοί άνθρωποι έχουν αναγκαστεί να μετακινηθούν 7-8 φορές σε διαφορετικές περιοχές, τις οποίες χτύπησε μετά ο ισραηλινός στρατός. Άρα είμαστε πολύ τυχεροί. Μετά φιλοξενήσαμε και άλλους συγγενείς, ξαδέρφια, κατόπιν τον αδερφό μου που ζούσε στα βόρεια με τη γυναίκα του που ήταν έγκυος στον ένατο μήνα. Γέννησε εκεί και μετά ήρθαν εδώ περνώντας ανάμεσα από τον ισραηλινό στρατό και τις βόμβες. Παραλίγο να σκοτωθούν.
Ενός ξαδέρφου μου το σπίτι έπεσε πάνω στα κεφάλια τους, κατάφεραν όμως να βγουν ζωντανοί από τα ερείπια. Η μητέρα και τα αδέλφια της γυναίκας μου επίσης γλίτωσαν από τα χαλάσματα στο Βορρά.
Ένα από τα μέλη του συγκροτήματος βρισκόταν ήδη στην Αίγυπτο, συνοδεύοντας τη μητέρα του για να κάνει χημειοθεραπεία. Το άλλο μέλος, ο Σαράτζ, πήγε πρόσφατα στην Αίγυπτο, πλήρωσε πάνω από 5.000 δολάρια το άτομο. Ήταν πενταμελής οικογένεια και πλήρωσε 25.000 δολάρια μόνο για να φύγουν από τη Γάζα. Το άλλο μέλος, ο ξάδελφός μου ο Μόμεν, είναι εδώ μαζί μας στο κτήμα. Ο ντράμερ, ο Τόμας, έφυγε πριν δύο χρόνια στην Ελβετία, στη χώρα του.
Το στούντιο μας όπως και το κατάστημά μας με μουσικά είδη, που είναι δίπλα, όπως μαθαίνουμε δεν έχουν καταστραφεί. Έπεσαν βόμβες σε κάποιες αποθήκες όμως είμαστε τυχεροί που το κατάστημα μέχρι τώρα γλίτωσε. Όσον αφορά τους συναυλιακούς χώρους, που είχαν συστήματα ήχου και ηχομόνωση, όλα έχουν καταστραφεί.
Ο τελευταίος στον οποίο είχα εμφανιστεί, ένας χώρος της ορθόδοξης εκκλησίας της Γάζας, ισοπεδώθηκε, δεν υπάρχει πια. Ήταν μια ξεχωριστή αίθουσα, χωρούσε το πολύ 500 άτομα, μα δεν υπάρχει πια. Αυτές οι καλές μέρες πάνε. Είναι φανερό ότι σε αυτόν τον πόλεμο γίνεται μια συστηματική επίθεση στον πολιτισμό.
Περιμένατε πως θα γίνει κάτι τέτοιο; Υπήρχαν κάποιες ενδείξεις (για την 7η Οκτωβρίου);
Δεν περιμέναμε με τίποτα πως θα γινόταν κάτι τέτοιο. Στην αρχή δεν πιστεύαμε αυτό που γινόταν. Και μετά τα πράγματα χειροτέρεψαν πολύ γρήγορα. Μετά από αυτά που έγιναν καταλάβαμε ότι θα γίνει ένα πολύ μεγάλο χτύπημα, όχι τόσο μεγάλης διάρκειας, όμως καταλάβαμε πως θα γίνει κάτι μεγάλο. Ίσως για 50 μέρες, όπως ο προηγούμενος πόλεμος, ίσως δυο-τρεις μήνες το πολύ αλλά όχι επτά μήνες καταστροφής, φόνων, γενοκτονίας. Δεν το περιμέναμε αυτό.
Τι σημαίνει αυτή η τραγωδία για εσένα ως καλλιτέχνη, ως μουσικό, ως Παλαιστίνιο;
Αυτή η τραγωδία σημαίνει ότι πρέπει να έχουμε μεγαλύτερη αντοχή, μεγαλύτερη συνοχή και περισσότερη πίστη σε αυτό που κάνουμε, στα δικαιώματα του ανθρώπου, στην αγάπη, στο δικαίωμα του λαού να ζει σε αυτόν τον τόπο. Για να μαθαίνει όλος ο κόσμος ότι ο λαός της Γάζας είναι πολιτισμένος, μορφωμένος και όχι όπως σκόπιμα τον παρουσιάζουν ως απολίτιστο, προσπαθώντας να μας στερήσουν την ανθρώπινη υπόσταση. Μισούν την κουλτούρα μας. Το αληθινό πρόσωπο της Γάζας που εμείς και πολλοί άλλοι εκφράζουμε, φανερώνει τα ψέματα που διαδίδουν με τα ΜΜΕ που ελέγχουν.
Αυτός ο πόλεμος σημαίνει ότι πρέπει να ξαναρχίσουμε, όχι από το μηδέν αλλά κάτω από το μηδέν. Δουλέψαμε σκληρά επί 10-15 χρόνια για να φτιάξουμε το πρώτο διεθνώς αναγνωρισμένο ροκ συγκρότημα στη Γάζα και το πρώτο μουσικό κατάστημα στη Γάζα. Μετά την επίθεση στον πολιτισμό, πρέπει να τα φτιάξουμε όλα από την αρχή και θα χρειαστούν πολλά χρόνια. Γι’ αυτό θέλω να βγω από τη Γάζα για να μη χρειαστεί να τα κάνω όλα από την αρχή.
Πώς ήταν η ζωή στη Γάζα, να είσαστε το πρώτο ροκ συγκρότημα και να διευθύνεις το πρώτο μουσικό κατάστημα; Είχατε προβλήματα με τις αρχές ή με φανατικούς;
Η Γάζα ήταν γεμάτη ζωή, η Γάζα είναι ζωή. Ακόμη και μετά από όλα όσα έχουν γίνει, τη γενοκτονία, βλέπεις ότι ο κόσμος πάει στην παραλία, πλένονται, θέλουν να ελπίζουν, έχουν τόση μεγάλη ενέργεια, τόση αγάπη για τη ζωή. Το να έχουμε το πρώτο ροκ συγκρότημα και το πρώτο μουσικό κατάστημα ήταν κάτι μοναδικό, το βλέπαμε ως αποστολή. Από την αρχή ξέραμε ότι το να πετύχουμε κάτι τέτοιο θα ήταν σχεδόν αδύνατο.
Θυμάμαι που όταν ήμουν μικρός έλεγα πως θέλω να γίνω ροκ σταρ και με κορόιδευαν, όμως εγώ πίστευα στον εαυτό μου, ότι μπορούμε να φτιάξουμε κάτι από το τίποτα σε έναν τόπο που δεν είχε κανένα παρελθόν, καμία υποδομή σε αυτό το είδος της δυτικής μουσικής, ούτε σε αυτά τα μουσικά όργανα, όπου ο κόσμος δεν είχε τέτοια ακούσματα. Αυτοί οι μικροί σπόροι, που σπείραμε, θα γίνουν κάτι μεγάλο.
Σε τελική ανάλυση οι Osprey V είναι μια ιδέα, είναι ένα πανανθρώπινο μήνυμα. Αυτό είναι το μήνυμά μας στον κόσμο ως μουσικοί, ως Παλαιστίνιοι, ως Παλαιστίνιοι της Γάζας. Αγαπάμε τη ζωή. Μας ρίχνουν πυραύλους μίσους και εμείς στέλνουμε μηνύματα αγάπης και λέμε ότι «παρόλο που εσείς καταστρέφετε εμείς θα φτιάξουμε τον τόπο μας, τα γκρεμισμένα όνειρα και οι ραγισμένες καρδιές μας είναι η πατρίδα, από τις στάχτες θα κάνουμε μια καινούργια αρχή».
Πολλοί αποκαλούν τους καλλιτέχνες προφήτες, ότι βλέπουν το μέλλον (χαμόγελο). Όταν ξέσπασε αυτός ο πόλεμος, αυτή η γενοκτονία, πολλοί με πήραν τηλέφωνο και μου είπαν για το τραγούδι μας Home ότι ήταν σαν να είχαμε δει το μέλλον. Στο τραγούδι αυτό περιγράφουμε όλα όσα έγιναν σε αυτόν τον πόλεμο πριν ακόμη συμβεί:
«Καταστρέψτε κάθε τούβλο σε κάθε τοίχο
σκάψτε βαθιά μέσα στην ψυχή μου
θα ουρλιάξουμε από πόνο,
μπορείτε να μας ακούσετε;
Τοκ τοκ, μας ακούτε καθόλου;»
Επειδή κανείς δεν μας ακούει, έχουν σκοτωθεί πάνω από 40.000 αθώοι Παλαιστίνιοι, κανείς δεν δίνει σημασία σε όλους αυτούς τους ανθρώπους, που ήταν ζωντανοί σαν και σας, με όνειρα, όμως τους πήραν τη ζωή χωρίς λόγο. Δεν ξέρω ποιο είναι το έγκλημα που έκανα εγώ ή οποιοσδήποτε άλλος από τους αμάχους για να δεχθούμε όλο αυτό το μίσος. Όλο αυτό μας κάνει πιο ανθεκτικούς γιατί ξέρουμε ότι είμαστε στη σωστή πλευρά της ιστορίας και ξέρουμε ποιος έχει ρίζες σε αυτή τη γη και ποιος όχι.
Με τις αρχές στη Γάζα δεν είχαμε προβλήματα, ούτε για το κατάστημα ούτε για το ροκ συγκρότημα. Ακόμη και με τις συναυλίες στην πραγματικότητα συνέβαινε το αντίθετο, ο κόσμος ζητούσε όλο και περισσότερες, περισσότερη μουσική. Εξάλλου οι αρχές μας αγγίζουν τον καθένα, είτε είναι Παλαιστίνιος είτε Ευρωπαίος, είτε από οποιαδήποτε χώρα. Η μουσική μας είναι παγκόσμια, δεν αφορά μόνο τη Γάζα, γι’ αυτό λέμε ότι οι Osprey V είμαστε «διεθνές ροκ συγκρότημα». Σας μεταφέρουμε όλο τον πόνο της Γάζας, αυτό που αληθινά συμβαίνει εδώ.
Για τους Ισραηλινούς, θύματα της επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου;
Δεν θέλουμε να σκοτώνεται κανένας άμαχος, κανένας αθώος, δεν υποστηρίζουμε καμμιά μορφή τρομοκρατίας. Όμως όποιος θέλει να μιλήσει για τρομοκρατία ας δει την τρομοκρατία των τελευταίων 76 ετών από την πλευρά του κράτους του Ισραήλ.
Εξακολουθείτε να γράφετε τραγούδια μέσα σε αυτές τις συνθήκες, παρότι τα μέλη της μπάντας δεν είσαστε μαζί. Πώς το κάνετε;
Λένε πως η σφαίρα που δεν σε σκοτώνει, σε κάνει πιο δυνατό. Μεγαλώσαμε σε ένα περιβάλλον με ελλείψεις κάθε είδους και μορφής που μπορείτε να φανταστείτε, δίχως ηλεκτρισμό, στούντιο ηχογράφησης, μουσικά όργανα – θυμάμαι τον εαυτό μου να μετατρέπει μια κλασσική κιθάρα σε ηλεκτρική γιατί δεν υπήρχαν ηλεκτρικές κιθάρες. Δεν είχαμε ούτε ηλεκτρικό ρεύμα για τα όργανα και τους ενισχυτές. Μάθαμε με το δύσκολο τρόπο. Σε κάθε βήμα που κάναμε, στην παραγωγή, στη σύνθεση, στο βίντεο κλιπ, στους στίχους, στη μελωδία, στο μιξάζ.
Μάθαμε να δουλεύουμε σε κάθε περιβάλλον και τώρα που είμαστε χωριστά, δύο είναι στην Αίγυπτο, δύο στη Γάζα, δουλεύουμε πάνω στις ιδέες μας, φτιάχνουμε μουσική, στέλνω τις νότες στον κιθαρίστα στην Αίγυπτο, σφυρίζω τη μελωδία, την ηχογραφώ και του τη στέλνω, εμείς συνθέτουμε, αυτός ηχογραφεί, μας το στέλνει πίσω, κάνουμε διορθώσεις.
Ήμουν τυχερός που βρήκα ένα μικρόφωνο από ένα γείτονα και ένα μικρό ηχείο, προσπαθώ να απομονώσω τους άλλους ήχους γύρω μου, ηχογραφώ τα φωνητικά, του τα στέλνω και όλα αυτά χωρίς καλό ίντερνετ, του στέλνω φακέλους με 1 ή 2 γιγαμπάιτ. Χρειάστηκα μια βδομάδα για να κατεβάσω 5 γιγαμπάιτ, κάνω ό,τι μπορώ με τα μέσα που έχω.
Αν ακούσετε το τελικό αποτέλεσμα θα εντυπωσιαστείτε από το πώς ήταν δυνατόν να γίνει στη Γάζα από πέντε ανθρώπους χωρίς πόρους και εξοπλισμό. Δουλεύουμε παντού ακόμη και μέσα στον πόλεμο. Γιατί έτσι μάθαμε να το κάνουμε. Ειδικά τώρα μέσα στον πόλεμο πρέπει να υψώσουμε τη φωνή μας. Γιατί αν δε μιλήσουμε τώρα, οι φωνές μας θα σιγήσουν για πάντα και δεν θα το επιτρέψω αυτό.
Ποια είναι τα σχέδιά σου, τα επόμενα βήματα. Έχεις ζήσει έξω από τη Γάζα;
Έχω ταξιδέψει στην Αίγυπτο, δεν έχω ζήσει έξω από τη Γάζα. Όμως σχεδιάζω δυστυχώς να φύγω από τη Γάζα γιατί δεν ξέρουμε πόσο ακόμα θα συνεχιστεί αυτός ο πόλεμος. Πέρασα τους πρώτους τρεις-τέσσερις μήνες του πολέμου με την αίσθηση ότι ήμουν άχρηστος, καθόμουν άπραγος όλη μέρα. Μας επέβαλαν την πείνα, μας έκαναν να αγωνιζόμαστε για την επιβίωση. Όμως εμείς αντέχουμε.
Σχεδιάζω να βγω από τη Γάζα, πιστεύω ότι πολλοί άνθρωποι θα μας υποστηρίξουν και το συγκρότημα θα συνεχίσει να υπάρχει ως ένα γκρουπ από την Παλαιστίνη και τη Γάζα, για να πούμε στον κόσμο με τα τραγούδια μας τι ζήσαμε.
Παρακολουθείς τις διαδηλώσεις που γίνονται στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη;
Προσπαθώ, αν και δεν έχω καλή πρόσβαση στο διαδίκτυο. Χρειάστηκε να περάσουν πέντε μήνες για να αποκτήσω κάποια πρόσβαση, παίρνω ρεύμα από ηλιακά πάνελ.
Αισθάνομαι πολύ άσχημα γιατί δεν έχω την κιθάρα μου, δεν την έχω πάρει στα χέρια μου εδώ και εφτά μήνες. Είναι σαν να μου έχουν πάρει την καρδιά. Ποτέ δεν την είχα αποχωριστεί για πάνω από 24 ώρες τα τελευταία 15 χρόνια και τώρα έχω επτά μήνες να αγγίξω αυτό το υπέροχο όργανο, με το οποίο εκφράζω αυτά που νιώθω.
Θέλω να σας πω πως ό,τι και αν έχει συμβεί, η Γάζα είναι σαν τον Φοίνικα. Δεν πεθαίνει ποτέ. Όση καταστροφή και αν έγινε, όση καταστροφή και αν γίνει, αυτός ο λαός θα ζήσει, έχει βαθιές ρίζες στη γη. Είμαστε πολιτισμένοι και προσπαθούν να σας πείσουν για το αντίθετο. Είμαστε έξυπνοι, μορφωμένοι, έχουμε πολλά να δώσουμε στον κόσμο αρκεί να μας δώσετε μια μικρή ευκαιρία.
Ζούμε σε μια τεράστια φυλακή που ονομάζεται Γάζα, όμως την αγαπάμε πολύ. Είμαστε αποκλεισμένοι επί 17 χρόνια όμως έχουμε λαχτάρα για τη ζωή, στέλνουμε μηνύματα αγάπης παρά το μίσος και την καταστροφή που παίρνουμε από τον κόσμο. Τοκ τοκ, ακούει κανείς;
