Ο θάνατος του προέδρου του Ιράν, Εμπραχίμ Ραϊσί μετά την συντριβή του ελικοπτέρου που τον μετέφερε από το Αζερμπαϊτζάν το απόγευμα της Κυριακής 19/5, δημιουργεί νέα δεδομένα για τη χώρα.
Όπως αναφέρει ο Guardian σε ανάλυσή του ο θάνατός του Ραϊσί ενισχύει την αίσθηση μιας χώρας που βρίσκεται ήδη σε πολιτική μετάβαση. Μόλις την 1η Μαρτίου είχε εκλεγεί ένα νέο σκληροπυρηνικό κοινοβούλιο μετά τις εθνικές εκλογές που είχαν σημειώσει ρεκόρ χαμηλής συμμετοχής (μόλις 41%).
«Μεταρρυθμιστές ή μετριοπαθείς πολιτικοί είτε αποκλείστηκαν είτε ηττήθηκαν πανηγυρικά αφήνοντας μια νέα και, ακόμη, μη δοκιμασμένη διαίρεση στο κοινοβούλιο μεταξύ των παραδοσιακών σκληροπυρηνικών και μιας υπερσυντηρητικής ομάδας γνωστής ως Paydari ή Μέτωπο Σταθερότητας» αναφέρει το βρετανικό μέσο.
Ο ουσιαστικός αποκλεισμός των μεταρρυθμιστών από την πολιτική συμμετοχή στο κοινοβούλιο, για πρώτη φορά από το 1979, ενισχύει την αίσθηση μιας χώρας σε αχαρτογράφητα νερά.
Η σωρευτική αναστάτωση έρχεται επίσης σε μια εποχή που το Ιράν δεν μπορεί να αντέξει τέτοια αβεβαιότητα, καθώς αντιμετωπίζει δυτικές προκλήσεις σχετικά με το πυρηνικό του πρόγραμμα, μια δεινή οικονομία και τεταμένες σχέσεις με άλλα κράτη της Μέσης Ανατολής, ιδίως όσον αφορά τις σχέσεις με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ.
Τα συντρίμμια του ελικοπτέρου που επέβαινε ο Εμπραχίμ Ραϊσί
Ο πιθανός διάδοχος
Η απώλεια του υπουργού Εξωτερικών Χουσέιν Αμιραμπντολαχιάν, που επέβαινε στο μοιραίο ελικόπτερο, ενισχύει την αίσθηση αστάθειας για μια χώρα που υπερηφανευόταν για τον έλεγχο και την προβλεψιμότητα. Ο πιθανότερος διάδοχός του είναι ο αναπληρωτής του, Αλί Μπαγκερί, αλλά οι σκληροπυρηνικοί μπορεί να τον θεωρήσουν υπερβολικά πρόθυμο να διαπραγματευτεί με τη Δύση για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Παρόλο που το Ιράν δεν έχει χάσει πρόεδρο στο αξίωμα από την επανάσταση του 1979, η χώρα έχει ένα σαφές επίσημο σύστημα διαδοχής στο οποίο ο πρώτος αντιπρόεδρος – επί του παρόντος ο Μοχάμεντ Μοχμπέρ – αναλαμβάνει την εξουσία. Λίγοι θεωρούν ότι ο Μοχμπέρ, ένας τραπεζίτης και πρώην αναπληρωτής κυβερνήτης της επαρχίας Khuzestan, έχει το κατάλληλο υλικό για τη θέση του προέδρου.
Ο νέος πρόεδρος θα πρέπει να εκλεγεί εντός 50 ημερών, δίνοντας στον ανώτατο ηγέτη και το περιβάλλον του σχετικά λίγο χρόνο για να επιλέξουν κάποιον που όχι μόνο θα γίνει πρόεδρος σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή, αλλά και θα είναι σε ισχυρή θέση να διαδεχθεί τον ίδιο τον Χαμενεΐ.
Η πρόκληση
Η άμεση πρόκληση για οποιονδήποτε νέο ηγέτη θα είναι να ελέγξει όχι μόνο τις εσωτερικές διαφωνίες, αλλά και τις παραταξιακές απαιτήσεις στο εσωτερικό της χώρας, να ακολουθήσει πιο σκληρή γραμμή με τη Δύση και να πλησιάσει περισσότερο τη Ρωσία και την Κίνα.
Η αιώνια πρόκληση για το Ιράν παραμένουν οι σχέσεις με το Ισραήλ, οι οποίες έφθασαν σε νέο επίπεδο κινδύνου τον Απρίλιο, όταν οι δύο χώρες αντάλλαξαν πυρά, με αφορμή την ισραηλινή επίθεση στο ιρανικό προξενείο στη Δαμασκό και γενικότερα την υποστήριξη του Ιράν σε ομάδες που είναι πρόθυμες να πολεμήσουν το Ισραήλ, όπως η Χαμάς και η Χεζμπολάχ.
Το πυρηνικό πρόγραμμα
Όποιος όμως και αν είναι ο νέος πρόεδρος θα πρέπει να λάβει μεγάλες αποφάσεις σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Στις 9 Μαΐου, ο Kamal Kharrazi, σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής του ανώτατου ηγέτη και πρώην υπουργός Εξωτερικών του Ιράν, δήλωσε ότι το Ιράν θα εξετάσει το ενδεχόμενο μιας δογματικής στροφής προς την πυρηνική αποτροπή, εάν το Ισραήλ επιτεθεί σε μη στρατιωτικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, όπως λέει το Ιράν.
Ο Ραφαέλ Γκρόσι, επικεφαλής της πυρηνικής επιθεώρησης του ΟΗΕ, του ΙΑΕΑ, προειδοποίησε το Ιράν να σταματήσει τις χαλαρές συζητήσεις για την ανάπτυξη πυρηνικού όπλου, λέγοντας ότι είναι ανησυχητικές.
Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία Ιρανοί βρίζουν τον Ραΐσι για τον ρόλο του ως αναπληρωτή εισαγγελέα στην Τεχεράνη το 1988, όταν, σε ηλικία 28 ετών, διαδραμάτισε εξέχοντα ρόλο σε ένα κίνημα που σκότωσε έως και 30.000 πολιτικούς κρατούμενους, κυρίως μέλη της Λαϊκής Οργάνωσης Μουτζαχεντίν στο Ιράν (MEK). Το 2019 ο Χαμενεΐ τον επέλεξε ως επικεφαλής του δικαστικού σώματος, ρόλο που χρησιμοποίησε για να αυξήσει τις κρατικές ομηρίες και να συνεχίσει την εσωτερική καταστολή μέσω των επαναστατικών δικαστηρίων.
