Με έντονη κοινωνικοπολιτική συνείδηση από την αρχή της σταδιοδρομίας της καθώς με το έργο της άσκησε κριτική στην αποικιοκρατία, το απαρτχάιντ, τον ρατσισμό και τον σεξισμό, η Νοτιοαφρικανή καλλιτέχνιδα Penny Siopis, που έχει ελληνική καταγωγή, παρουσιάζει εδώ και λίγες ημέρες στο ΕΜΣΤ την ιστορικά και πολιτισμικά φορτισμένη ζωγραφική της.
Στα εγκαίνια της αναδρομικής έκθεσης στο εικαστικό έργο της, με τίτλο «For Dear Life», στις 17 Μαΐου, σε επιμέλεια της καλλιτεχνικής διευθύντριας του ΕΜΣΤ, Κατερίνας Γρέγου, απολαύσαμε από κοντά αυτή τη φόρτιση που αποτυπώνεται με εντυπωσιακό τρόπο στις μορφές, στα χρώματα και σε κάθε χρωματιστό – κυρίως στις αποχρώσεις του κόκκινου – παιχνίδισμα της φόρμας και των ποικίλων πολιτικών ιδεών που συνθέτουν τις εικαστικές αναζητήσεις της καλλιτέχνιδας. Πρόκειται για την πρώτη μεγάλη αναδρομική έκθεση στην Ευρώπη της σημαντικής Νοτιοαφρικανής καλλιτέχνιδας
Η Penny Siopis και το αποτύπωμα της στην σύγχρονη τέχνη
Αν μη τι άλλο, η περιήγηση στη ζωγραφική της Siopis προσφέρει μια ευκαιρία διερεύνησης της της ιστορίας της Νοτίου Αφρικής αλλά και μιας πλευράς της τέχνης της ελληνικής διασποράς, βουτώντας στην κυριολεξία στους δυναμικούς χρωματισμούς μιας δυνατής αντιαποικιακής και φεμινιστικής φωνής. Καθόλου παράξενο που το έργο της καλλιτέχνιδας είναι σημείο αναφοράς για πολλές γενιές καλλιτεχνών σε όλη την αφρικανική ήπειρο – και όχι μόνο – κυρίως για τις νεότερες γενιές των μαύρων καλλιτεχνών.
Η έκθεση περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τα Cake Paintings τα πρώτα ζωγραφικά έργα της καλλιτέχνιδας των αρχών της δεκαετίας του ‘80, όπου επεξεργάζεται την οικογενειακή μνήμη και το έμφυλο αποτύπωμά της, τα εμβληματικά History Paintings (1985-1995) που αποκρυσταλλώνουν μια από τις καθοριστικότερες δεκαετίες στην ιστορία της Νότιας Αφρικής στα τέλη του 20ού αιώνα, την πτώση του απαρτχάιντ, την ίδρυση ενός δημοκρατικού κράτους και την προετοιμασία του εδάφους για την εθνική Επιτροπή Αλήθειας και Συμφιλίωσης, τα ζωγραφικά έργα Pinky Pinky που διερευνούν τους μύθους που στοιχειώνουν το παιδικό φαντασιακό ως συνέπεια της αποικιοκρατίας, τα Shame Paintings για την έννοια της ντροπής, ως ίχνος τόσο προσωπικού όσο και πολιτικού τραύματος καθώς και τα πρόσφατα έργα της που δημιουργήθηκαν την εποχή του κορονοϊού.
Penny Siopis PinkyPinky:Blue Eyes, 2002 Λάδι και ευρεθέντα αντικείμενα σε καμβά 41 x 50 εκ. Ιδιωτική Συλλογή Teresa Lizamore, Johannesburg Φωτογραφία:Ευγενικήπαραχώρηση της καλλιτέχνιδας
Penny Siopis Shame, 2002 – 05 (λεπτομέρεια) Εγκατάσταση από 182 έργα ζωγραφικής σε κάδρο; βαφή καθρέφτη, λάδι, σμάλτο, κόλλα, υδατόχρωμα, βερνίκι χαρτιού και ευρεθέντα αντικείμενα σε χαρτί. Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας
Αυτό που κάνει ιδιαίτερη εντύπωση είναι πως στους πίνακες της Siopis η αφρικανική ήπειρος παρουσιάζεται ως ένα σώμα το οποίο έχει υποστεί κακοποίηση και πάρα πολλά δεινά, καθώς από αυτό επωφελήθηκαν οικονομικά οι δυτικές κοινωνίες και κυρίως οι κυρίαρχοι λευκοί. Ταυτόχρονα συνυπάρχουν πολλές εκφάνσεις της παρουσίας του ελληνισμού στη διασπορά – ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το προσωπικό βίωμα από το ζαχαροπλαστείο της μαμάς της καλλιτέχνιδας από όπου και άντλησε την έμπνευσή της για τις περίφημες τούρτες της με τη δολοφονία του Νοτιοαφρικανού πρωθυπουργού και «αρχιτέκτονα του απαρτχάιντ» Χέντρικ Φέρβουρντ, το 1966, από τον ελληνικής καταγωγής, Δημήτρη Τσαφέντα.
Restless Republic: Groundswell, 2017 Αποκόμματα εφημερίδων, κόλλα, μελάνι και ευρεθέν αντικείμενο σε καμβά 300 x 200εκ. Συλλογή της καλλιτέχνιδας Φωτογραφία:Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας
Η Penny Siopis γεννήθηκε το 1953 στην πόλη του Βράιμπεργκ της Νότιας Αφρικής από Έλληνες γονείς και ζει στο Κέιπ Τάουν. Έχει Πτυχίο Καλών Τεχνών από το Rhodes University του οποίου είναι επίσης Επίτιμη Διδάκτορας. Είναι επίσης Ομότιμη Καθηγήτρια στη Michaelis School of Fine Art του Πανεπιστημίου του Κέιπ Τάουν. Στις δεκαετίες του ’80 και του ’90 έγινε γνωστή χάρη στην ιστορικά και πολιτισμικά φορτισμένη ζωγραφική της, που ασκούσε έντονη πολιτική κριτική, ενώ η τέχνη της – όπως θα διαπιστώσει αμέσως κάθε επισκέπτης στην έκθεση – είναι επηρεασμένη από τον ελληνικό πολιτισμό. Στην καλλιτεχνική της πορεία πειραματίστηκε με πληθώρα μέσων, δημιουργώντας ένα πολυδιάστατο έργο που την έχει καταστήσει μία από τις πλέον σημαντικές καλλιτεχνικές φωνές της γενιάς της τόσο εντός όσο και εκτός της αφρικανικής ηπείρου, με ιδιαίτερη επιρροή στην νεότερη γενιά καλλιτεχνών.
Penny Siopis For Dear Life, 2020 Κόλλα και μελάνι σε καμβά 190 x 90 εκ. Ιδιωτική Συλλογή, Cape Town Φωτογραφία: Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας
Στην έκθεση περιλαμβάνονται επίσης ένα σημαντικό μέρος της πειραματικής κινηματογραφικής δουλειάς της Siopis, καθώς και βιώματα της ελληνικής καταγωγής της, τα οποία θυμίζουν σημαντικά ιστορικά και κοινωνικά γεγονότα που σημάδεψαν την Ελλάδα και την διασπορά της κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα.
Penny Siopis Obscure White Messenger, 2010 Μονοκάναλο ψηφιακό βίντεο, 15 ́ 7 ́ ́Συλλογή τηςκαλλιτέχνιδας Φωτογραφία: Ευγενικήπαραχώρηση της καλλιτέχνιδας
Penny Siopis Obscure White Messenger, 2010 Μονοκάναλο ψηφιακό βίντεο, 15 ́ 7 ́ ́Συλλογή της καλλιτέχνιδας, Φωτογραφία: Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας
Από τον Δεκέμβριο του 2023 έως το Νοέμβριο του 2024, το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ) παρουσιάζει –σε τέσσερα μέρη– έναν κύκλο εκθέσεων αποκλειστικά αφιερωμένων στο καλλιτεχνικό έργο γυναικών ή καλλιτεχνών που αυτοπροσδιορίζονται ως θηλυκότητες, υπό τον ευρύτερο τίτλο-ομπρέλα Κι αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο; (What if Women Ruled the World?) εμπνευσμένο από το ομώνυμο έργο σε νέον της Yael Bartana (2017), που παρουσιάζεται στη Βόρεια και τη Νότια πρόσοψη του κτιρίου του ΕΜΣΤ, και είναι εμφανές στην άνοδο και την κάθοδο της Λεωφ. Συγγρού.
Στις 17 Μαΐου 2024, στο πλαίσιο της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων, εκτός από την έκθεση «For Dear Life» της Penny Siopis εγκαινιάστηκε και η έκθεση «Mary Reid Kelley και Patrick Kelley The Rape of Europa» (Όροφος -1, Αίθουσα Προβολών) ως αναπόσπαστο τμήμα του τρίτου μέρους του κύκλου των εκθέσεων.
Η Mary Reid Kelley και ο Patrick Kelley είναι γνωστοί για τα εξαιρετικά αναγνωρίσιμα, γραφιστικά στυλιζαρισμένα, μικρού μήκους φιλμ στα οποία η ζωγραφική, το θέατρο και η περφόρμανς συναντούν την ποίηση, την παρωδία και τη σάτιρα. Το καλλιτεχνικό δίδυμο καταπιάνεται με κάθε πτυχή της παραγωγής των ταινιών τους χρησιμοποιώντας μια πληθώρα μέσων: από τα χαρακτηριστικά τους πλέον εμβληματικά σκηνικά και κοστούμια που ζωγραφίζονται από τους ίδιους και την χειροποίητη σκηνογραφία τους ως την παιγνιώδη ποίηση των σεναρίων τους και την επιτέλεσή τους. Η Mary είναι η περφόρμερ και συγγραφέας ενώ ο Patrick αναλαμβάνει τη σκηνοθεσία, τον σχεδιασμό κινουμένων σχεδίων και τη διεύθυνση φωτογραφίας, καθώς επίσης και την επεξεργασία (post[1]production) των φιλμ τους.
Το έργο των Mary Reid Kelley και Patrick Kelley The Rape of Europa (Ο Βιασμός της Ευρώπης) έχει ως αφετηρία του τον Ρωμαϊκό μύθο σύμφωνα με τον οποίο ο Δίας, βασιλιάς των Θεών, μεταμορφωμένος σε ταύρο, αρπάζει δια της βίας την Ευρώπη, πριγκίπισσα των Φοινίκων και μητέρα του βασιλιά της Κρήτης Μίνωα και, αφού κερδίζει την εμπιστοσύνη της, την βιάζει. Τα παιδιά που γεννιούνται από αυτό το σμίξιμο είναι οι θεμελιωτές της ευρωπαϊκής ηπείρου.
To τέταρτο και τελευταίο μέρος του κύκλου εκθέσεων Κι αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο; [What If Women Ruled the World?] εγκαινιάζεται στις 13 Ιουνίου 2024.
INFO «Penny Siopis For Dear Life. Αναδρομική», Εκθεσιακός χώρος -1, 10.05-10.11.2024
«Mary Reid Kelley και Patrick Kelley The Rape of Europa», Όροφος -1, Αίθουσα Προβολών, 10.05-10.11.2024
