Χωρίς αμφιβολία, η διοίκηση της μεγαλύτερης ένωσης κρατών στον κόσμο, με 27 κράτη-μέλη αυτή τη στιγμή και σχεδόν 500 εκατομμύρια πολίτες, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση.
Για την καλύτερη διοίκηση της, η ιδρυτική συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία υπεγράφη στο Μάαστριχτ το 1992 και αναδιαμορφώθηκε στη Λισαβώνα το 2007, προβλέπει τη λειτουργία των κύριων θεσμικών οργάνων της Ένωσης, τα οποία είναι επτά:
• Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
• Τo Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (των αρχηγών των κυβερνήσεων)
• Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (των εθνικών υπουργών, ένα συμβούλιο για κάθε τομέα ευθύνης)
• Την Ευρωπαϊκή Επιτροπή
• Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης
• Την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα
• Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο
Τα θεσμικά όργανα αποτελούνται από χιλιάδες υπαλλήλους και εκατοντάδες εσωτερικές υπηρεσίες και εύκολα γίνεται αντιληπτό πως οι ανάγκες στέγασης τους είναι πολύ μεγάλες. Για αυτό τον λόγο η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει προχωρήσει στη δημιουργία μεγάλων κτηρίων για τη στέγαση τους και την εύρυθμη λειτουργία τους.
Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Το εμβληματικότερο ίσως κτίριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η έδρα της Επιτροπής, το θρυλικό Berlaymont. Βρίσκεται στην καρδιά της Ευρωπαϊκής περιοχής των Βρυξελλών και η κατασκευή του ξεκίνησε το 1963 για να ολοκληρωθεί το 1969.
Η ιστορία του κτιρίου παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον: Με τον αριθμό των ευρωπαίων δημοσίων υπαλλήλων να αυξάνεται ραγδαία από την άφιξή τους στις Βρυξέλλες το 1958, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απαιτούσε όλο και περισσότερους χώρους γραφείων σε όλη την πόλη. Μέχρι το 1965, μόνο η Επιτροπή είχε 3.200 υπαλλήλους διασκορπισμένους σε 8 διαφορετικά κτίρια.
Μετά από αρκετές διαβουλεύσεις, η βελγική κυβέρνηση αποφάσισε πως ο καλύτερος χώρος για την ανέγερση ενός μεγάλου και σύγχρονου κτιρίου που θα στεγάζει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήταν το σημείο όπου βρισκόταν μέχρι τότε το Μοναστήρι των Κυριών του Berlaymont, από όπου και το σημερινό κτίριο φέρει το όνομά του. Το μοναστήρι ήταν 300 ετών και διαχειριζόταν κι ένα οικοτροφείο θηλέων.
Τόσο το μοναστήρι όσο και το σχολείο μετακόμισαν σε μια μεγαλύτερη και πιο ήσυχη τοποθεσία έξω από το κέντρο της πόλης, στο Βατερλό. Τον Νοέμβριο του 1963 οι καλόγριες παρέδωσαν το κτίριο στη βελγική κυβέρνηση και οι εργασίες άρχισαν αμέσως. Το Berlaymont σχεδιάστηκε από τον Βέλγο αρχιτέκτονα, Lucien De Vestel.
Από τότε το κτίριο έχει υποστεί αρκετές ανακαινίσεις και συνεχίζει να αποτελεί την έδρα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η νυν πρόεδρος του θεσμικού οργάνου μάλιστα, η οποία διεκδικεί την επανεκλογή της, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, κατοικεί στο Berlaymont, καθώς ζήτησε να διαμορφωθεί ως κατοικία ένας χώρος δίπλα στο γραφείο της.
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η έδρα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καθώς είναι …διπλή. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει την ιδιαιτερότητα να εδρεύει τόσο στο Στρασβούργο όσο και στις Βρυξέλλες. Πιο συγκεκριμένα, η oλομέλεια του κοινοβουλίου συνέρχεται για μία εβδομάδα κάθε μήνα στο Στρασβούργο, ενώ οι συνεδριάσεις των κοινοβουλευτικών επιτροπών και οι έκτακτες σύνοδοι, πραγματοποιούνται στις Βρυξέλλες.
Το κτίριο στο Στρασβούργο ονομάζεται Louise Weiss, προς τιμήν της σπουδαίας Γαλλίδας συγγραφέα, δημοσιογράφου και πολιτικού, η οποία διετέλεσε μάλιστα και Ευρωβουλευτής από το 1979 έως το 1983.
Με την επιφάνειά του να ανέρχεται στα 220.000m² και τον χαρακτηριστικό πύργο του, το Louise Weis είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πιο ορατά κτίρια του Στρασβούργου. Σχεδιάστηκε από την ομάδα αρχιτεκτόνων Architecture-Studio με έδρα το Παρίσι, οι οποίοι εμπνεύστηκαν από τα ρωμαϊκά αμφιθέατρα.
Μετά την έγκριση του έργου σε διεθνή διαγωνισμό το 1991, οι εργασίες ξεκίνησαν τον Μάιο του 1995. Τα εγκαίνια του κτιρίου πραγματοποιήθηκαν στις 14 Δεκεμβρίου 1999 από τον Γάλλο Πρόεδρο Ζακ Σιράκ και την Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Νικόλ Φοντέν.
Οι εγκαταστάσεις στις Βρυξέλλες, το επονομαζόμενο Espace Leopold, είναι στην ουσία ένα συγκρότημα κτιρίων, όπου αποτελούν την έδρα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην πόλη.
Αποτελείται από μια σειρά από κτίρια, κυρίως το παλαιότερο, το κτίριο Paul-Henri Spaak, που στεγάζει την αίθουσα της ολομέλειας και το γραφείο του Προέδρου, και το κτίριο Altiero Spinelli, που είναι το μεγαλύτερο. Τα κτίρια βρίσκονται στην Ευρωπαϊκή Περιοχή των Βρυξελλών, πολύ κοντά στα κτίρια της Επιτροπής και του Συμβουλίου, με την κατασκευή να ξεκινά το 1989 και να ολοκληρώνεται το 1995.
Ευρωπαϊκό Συμβούλιο
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο από την πλευρά του εδρεύει επίσης στις Βρυξέλλες, την de facto πρωτεύουσα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συγκεκριμένα στο κτίριο Europa. Το κτίριο βρίσκεται στην ευρωπαϊκή περιοχή των Βρυξελλών, πολύ κοντά στις έδρες τόσο της Επιτροπής όσο και το Κοινοιβουλίου.
Το Europa βρίσκεται στην τοποθεσία που βρισκόταν προηγουμένως το Bloc A του Résidence Palace, ενός συγκροτήματος πολυτελών πολυκατοικιών, το οποίο δεν έχει κατεδαφιστεί πλήρως. Το εξωτερικό του Europa συνδυάζει τη διατηρητέα αρ- ντεκό πρόσοψη του αρχικού κτιρίου της δεκαετίας του 1920 με το σύγχρονο σχέδιο του αρχιτέκτονα Philippe Samyn. Οι εργασίες διήρκησαν από το 2007 μέχρι το 2016, όταν και το Europa παραδόθηκε προς χρήση.
Το κτίριο συνδέεται μέσω δύο γεφυρών και μιας σήραγγας με το παρακείμενο κτίριο Justus Lipsius, το οποίο παρέχει επιπλέον χώρους γραφείων, αίθουσες συνεδριάσεων και εγκαταστάσεις τύπου και αποτελούσε την έδρα του Συμβουλίου μέχρι το 2016.
Δικαστήριο της ΕΕ
Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης εδρεύει στο Λουξεμβούργο και συγκεκριμένα στο Palais de la Cour de Justice, ένα συγκρότημα κτιρίων που λειτουργεί από το 1973. Από εκεί και έπειτα έχουν γίνει αρκετές ανακαινίσεις αλλά και επεκτάσεις, με αρκετά νέα κτίρια να προστίθενται στις ήδη υπάρχουσες εγκαταστάσεις.
Σήμερα το συγκρότημα περιλαμβάνει το αρχικό κτήριο του 1973, γνωστό ως Ancien Palais, το οποίο στεγάζει τις αίθουσες συνεδριάσεων του δικαστηρίου, το κτήριο Anneau, το οποίο περιέχει τα γραφεία των δικαστών και τις αίθουσες συνεδριάσεων, τους τρεις πύργους όπου είναι εγκατεστημένες οι μεταφραστικές υπηρεσίες του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το κτίριο Gallery, που περιέχει τη νομική βιβλιοθήκη του ΔΕΕ. Σε παρακείμενο κτίριο εδρεύει και το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο.
Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα από την πλευρά της εδρεύει στη Φρανκφούρτη της Γερμανίας. Οι εγκαταστάσεις της περιλαμβάνουν έναν ουρανοξύστη με δύο πύργους και την πρώην Αίθουσα Χονδρικής Αγοράς της πόλης (Großmarkthalle), με ένα χαμηλό κτίριο που συνδέει τα άλλα δύο. Η κατασκευή ολοκληρώθηκε το 2014 και η λειτουργία ξεκίνησε επίσημα στις 18 Μαρτίου 2015.
Ο Βόρειος πύργος έχει 45 ορόφους και ύψος οροφής 185 μέτρα, ενώ ο Νότιος πύργος έχει 43 ορόφους και ύψος στέγης 165 μέτρα.
