Με μόλις έναν μήνα να απομένει για τις Ευρωεκλογές, οι οποίες υπενθυμίζεται ότι είναι προγραμματισμένες για τις 9 Ιουνίου, το ενδιαφέρον για τη σύνθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την περίοδο 2024-2029, όπως είναι φυσικό, αυξάνεται κατακόρυφα.
Όταν όμως μιλάμε για τη σύνθεση του σώματος, ουσιαστικά αναφερόμαστε στις πολιτικές ομάδες που το απαρτίζουν και τον συσχετισμό δυνάμεων που θα προκύψει με βάση την κατανομή των εδρών μεταξύ τους. Με άλλα λόγια, όπως συμβαίνει και στα εθνικά κοινοβούλια, έτσι και στο Ευρωπαϊκό, τα πολιτικά κόμματα διαγωνίζονται για την ψήφο των πολιτών, κερδίζοντας έδρες ανάλογα με το ποσοστό των ψήφων που θα καταφέρουν να συγκεντρώσουν στην κάλπη.
Υπενθυμίζεται ότι την προσεχή κοινοβουλευτική περίοδο οι έδρες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αυξάνονται σε 720 από τις 705 που ήταν μέχρι σήμερα.
Ποιοι είναι όμως οι πολιτικοί σχηματισμοί του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τι αντιπροσωπεύει ο κάθε ένας από αυτούς;
Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα
Ο μεγαλύτερος και πιο επιτυχημένος τις τελευταίες δεκαετίες ευρωπαϊκός πολιτικός σχηματισμός είναι αναμφίβολα το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα. Έχοντας καταφέρει να πάρει την πρώτη θέση σε όλες τις ευρωπαϊκές εκλογικές αναμετρήσεις από το 1999 και έπειτα, το ΕΛΚ έχει καταφέρει επίσης να εκλέξει τους 4 από τους 5 τελευταίους προέδρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής* (Σαντέρ, Μπαρόζο, Γιούνκερ, Φον ντερ Λάιεν).
Το ΕΛΚ ιδρύθηκε στις 8 Ιουλίου 1976 στο Λουξεμβούργο με πρωτοβουλία του τότε Βέλγου Πρωθυπουργού, Λέο Τίντεμανς, ο οποίος εξελέγη πρώτος πρόεδρος του κόμματος και του μετέπειτα πρωθυπουργού του Βελγίου, Βίλφριντ Μάρτενς, ο οποίος επίσης εξελέγη πρόεδρος του κόμματος στη συνέχεια.
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα είναι «η πολιτική οικογένεια της κεντροδεξιάς, η οποία έχει τις ρίζες της στην ιστορία και τον πολιτισμό της Ευρωπαϊκής ηπείρου και υπήρξε πρωτοπόρος της Ευρωπαϊκής ιδέας από τις πρώτες στιγμές της σύλληψής της».
Πρόεδρος του ΕΛΚ, από το 2022 είναι ο Γερμανός Μάνφρεντ Βέμπερ, ο οποίος ήδη από το 2014 είναι επικεφαλής της κοινοβουλευτικής του ομάδας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Γενικός Γραμματέας του κόμματος, επίσης από το 2022, είναι ο σύμβουλος του Έλληνα πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, Θανάσης Μπακόλας. Στην παρούσα σύνθεση του ΕΚ το ΕΛΚ καταλαμβάνει 177 θέσεις.
Κόμμα Ευρωπαίων Σοσιαλιστών
Το αντίπαλον δέος του ΕΛΚ δεν είναι άλλο από το κόμμα των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών, του μεγαλύτερου σχηματισμού της κεντροαριστεράς, σε μία μονομαχία που εν πολλοίς αντικατοπτρίζει το δίπολο συντηρητισμού-σοσιαλδημοκρατίας που κυριαρχεί στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή από το τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου και έπειτα.
Το PES (Party of European Socialists) ήταν μάλιστα πρώτο στις προτιμήσεις μεταξύ των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 1979 μέχρι και το 1994, ενώ από τότε μέχρι σήμερα βρίσκεται σταθερά στη δεύτερη θέση, κάτι που σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις αναμένεται να συμβεί και φέτος.
Από τους κόλπους του προήλθε μάλιστα ένας από τους εμβληματικότερους προέδρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο πρόσφατα αποβιώσας, Ζακ Ντελόρ, οποίος έμεινε στη θέση αυτή για δέκα συναπτά έτη (1985-1995). Σοσιαλιστής ήταν και ο Ρόι Τζένκινς, πρόεδρος της Επιτροπής από το 1977 έως το 1981.
Όσον αφορά τις πολιτικές θέσεις του PES, το κόμμα ακολουθεί την παράδοση της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, τοποθετημένο στην κεντροαριστερά. Σύμφωνα με τη διακήρυξη των αρχών του «θεμελιώδεις αξίες μας είναι η δημοκρατία, η ελευθερία, η ισότητα, η ειρήνη και η δικαιοσύνη. Εργαζόμαστε για να διαμορφώσουμε προοδευτικές ευρωπαϊκές πολιτικές και να κάνουμε την Ευρώπη να λειτουργήσει για τους λαούς της».
Πρόεδρος του κόμματος είναι ο πρώην πρωθυπουργός της Σουηδίας, Στέφαν Λεβέν, ενώ αντιπρόεδρος και επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η Ιράτσε Γκαρσία Πέρεθ. Η κοινοβουλευτική δύναμη των Σοσιαλιστόν στην παρούσα σύνθεση του ΕΚ είναι 140 θέσεις.
Οι φιλελεύθεροι – Renew Europe
Ο τρίτος σε δυναμική αυτή τη στιγμή πολιτικός σχηματισμός στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι η κεντρώα φιλελεύθερη ομάδα Renew Europe (RE), η οποία γεννήθηκε το 2019 από τη σύμπραξη της προϋπάρχουσας Συμμαχίας Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη (ALDE) με το πρωτοεμφανιζόμενο κόμμα Renaissance, του Γάλλου προέδρου Μακρόν.
Η καλύτερη επίδοση των Φιλελεύθερων ιστορικά είναι η τρίτη θέση, την οποία έχουν καταφέρει να επιτύχουν σε αρκετές πανευρωπαϊκές εκλογικές αναμετρήσεις και συγκεκριμένα το 2019, το 2009, το 2004, το 1999, το 1994 και το 1989.
Επίσης, οι φιλελεύθεροι έχουν καταφέρει να εκλέξουν στην προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τόσο τον Ρομάνο Πρόντι (1999-2004), όσο και τον Γκαστόν Θορν (1981-1985). Από τους κόλπους του κόμματος προέρχεται επίσης ο σημερινός πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ.
«Ελευθερία. Ανεξαρτησία. Ατομικότητα. Πρόοδος. Αλληλεγγύη. Η οικογένεια του Κόμματος της Συμμαχίας των Φιλελεύθερων και Δημοκρατών για την Ευρώπη ενώνει πολιτικούς σχηματισμούς με διάφορες απόψεις οι οποίοι ενώνονται όμως γύρω από αυτές τις κοινές αξίες». Με τα λόγια αυτά περιγράφονται οι αρχές του ALDE στην επίσημη ιστοσελίδα του κόμματος.
Επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του Renew Europe είναι η Valérie Hayer, με τους Φιλελεύθερους να καταλαμβάνουν 102 έδρες στην παρούσα σύνθεση του Σώματος.
Πράσινοι- Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία
Τέταρτος σε δυναμική πολιτικός σχηματισμός στην παρούσα σύνθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι εκείνος της συμμαχίας των Πρασίνων με την Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία.
Από τη μία πλευρά οι πράσινοι υπήρξαν πάντα δεσμευμένοι από τις βασικές αρχές της πολιτικής οικολογίας, όπως η περιβαλλοντική ευθύνη, οι ατομικές ελευθερίες, η συμμετοχική δημοκρατία, η ποικιλομορφία, η κοινωνική δικαιοσύνη, η ισότητα, η σφαιρικά βιώσιμη ανάπτυξη και η μη-βία. Το κόμμα με τη σημερινή του μορφή υφίσταται από το 2004 και αποτέλεσε την έκπληξη των περασμένων ευρωεκλογών.
Από την άλλη πλευρά, η Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία αποτελείται από κόμματα που εκπροσωπούν έθνη χωρίς κράτος και στην ατζέντα της έχει κυρίως ζητήματα που αφορούν θέματα περιφερειακά και μειονοτικά. Η Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία αποτελείται κυρίως από κόμματα που έχουν προοδευτικό προσανατολισμό στα κοινωνικά ζητήματα.
Αυτή τη στιγμή η δύναμη της συγκεκριμένης πολιτικής ομάδας ανέρχεται σε 72 ευρωβουλευτές.
Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές
Εν συνεχεία και με δύναμη 68 ευρωβουλευτών βρίσκουμε τους Ευρωπαίους Συντηρητικούς και Μεταρρυθμιστές. Το κόμμα δημιουργήθηκε την 1 Οκτωβρίου 2009 ύστερα από τη δημιουργία της πολιτικής ομάδας των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και εκφράζει και σε μεγάλο βαθμό συντηρητικές και ευρωσκεπτικιστικές θέσεις.
Τοποθετείται δεξιότερα του ΕΛΚ στον πολιτικό άξονα αριστεράς-δεξιάς, έχοντας κατηγορηθεί πολλές φορές για ακροδεξιές απόψεις, ιδίως στα ζητήματα μετανάστευσης και χορήγησης ασύλου.
Πρόεδρος του είναι η πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι, η οποία μαζί με τον Τσέχο πρωθυπουργό Πετρ Φιάλα είναι οι δύο επικεφαλής κρατών-μελών της ΕΕ αυτή τη στιγμή που προέρχονται από τους κόλπους του.
Κόμμα Ταυτότητας και Δημοκρατίας
Από το 2019, στον χώρο δεξιότερα του ΕΛΚ υπάρχει και το Κόμμα Ταυτότητας και Δημοκρατίας, με 59 έδρες στη σύνθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Το κόμμα θεωρείται το πλέον δεξιό από τα πανευρωπαϊκά κόμματα, προβάλλοντας την εθνική ταυτότητα των κρατών-μελών έναντι της εμβάθυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης.
Πλήθος πολιτικών σχολιαστών έχουν περιγράψει το κόμμα ως εθνικιστικό, λαϊκιστικό και ευρωσκεπτικιστικό, αν και ο ίδιος ο πολιτικός σχηματισμός περιγράφει τις θέσεις του ως υπέρ της εθνικής κυριαρχίας κάθε κράτους μέλους και όχι ως «αντιευρωπαϊκές». Πρόεδρος του κόμματος είναι ο Gerolf Annemans.
Η Αριστερά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Τέλος, η Αριστερά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατέχει αυτή τη στιγμή δύναμη 37 ευρωβουλευτών. Η συγκεκριμένη πολιτική ομάδα απαρτίζεται από την Ευρωπαϊκή Ενωτική Αριστερά (ΕΕΑ/GUE) που αποτελείται από έναν πυρήνα κομμάτων που είναι μέλη του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς και μερικά ανεξάρτητα αριστερά κόμματα και τη Βόρεια Πράσινη Αριστερά (ΒΠΑ/NGL) που αποτελείται από τους ευρωβουλευτές που ανήκουν στη Σκανδιναβική Πράσινη Αριστερή Συμμαχία της Σουηδίας και της Φινλανδίας.
Η ομάδα δημιουργήθηκε το 1989, ενώ επικεφαλής της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι αυτή τη στιγμή από κοινού η Manon Aubry και ο Martin Schirdewan.
Σύμφωνα με τη ιδρυτική της διακήρυξη, η Αριστερά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αντιτίθεται στην παρούσα πολιτική δομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά δεν διαφωνεί με την ίδια την ύπαρξη της. Η διακήρυξη θέτει επίσης τρεις στόχους για την οικοδόμηση μιας άλλης Ευρωπαϊκής Ένωσης: Την ολοκληρωτική αλλαγή των θεσμών ώστε τνα γίνουν πλήρως δημοκρατικοί, η ρήξη με τις νεοφιλελεύθερες μονεταριστικές πολιτικές και την ανάπτυξη πολιτικής δίκαιης ανάπτυξης και συνεργασίας.
Πέραν των πολιτικών ομάδων, αυτή τη στιγμή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπάρχουν και 50 ανεξάρτητοι ευρωβουλευτές.
*Δεν υπολογίζεται η θητεία του προσωρινού προέδρου, Μανουέλ Μαρίν, η οποία διήρκησε 185 μέρες, το 1999.
