Το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου βρήκε την Ευρώπη να μετρά τις πληγές της. Η ανάγκη για συνεργασίες ήταν μεγαλύτερη από ποτέ.
Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ εμπνεύστηκε τις «Ηνωμενές Πολιτείες Ευρώπης» και χάρη σε ορισμένους οραματιστές η ιδέα του άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά. Πρώτα με το Συμβούλιο της Ευρώπης και στη συνέχεια με την ΕΚΑΧ.
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1950 χρειάστηκαν περίπου 50 χρόνια για να φτάσουμε στη σημερινή δομή της Ε.Ε. Η γιγάντωση ήρθε με τη συνεχόμενη αύξηση των κρατών μελών της (αυτή τη στιγμή μετρά 27), αλλά και με την δημιουργία του ευρώ.
Φυσικά, δεν ήταν όλα ρόδινα σε αυτή την πορεία. Ούτε και τώρα είναι. Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι τα τελευταία σχεδόν είκοσι χρόνια η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται να αντιμετωπίσει συνεχείς προκλήσεις.
Στις αρχές Ιουνίου (6-9/06) περίπου 450 εκατομμύρια πολίτες θα οδηγηθούν στις κάλπες για να ψηφίσουν. Το αποτέλεσμα της κάλπης ουδείς μπορεί να το προδικάσει.
Εκείνο, όμως που μοιάζει βέβαιο είναι ότι οι Κυβερνήσεις των χωρών – μελών έχουν μπροστά τους πολλά εμπόδια να ξεπεράσουν για να διατηρήσουν τη συνοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στο γράφημα που ακολουθεί μπορείτε να δείτε ορισμένες ημερομηνίες – σταθμούς στην πορεία της Ε.Ε., ενώ αμέσως μετά επιχειρούμε αναδρομή στην ιστορία της.
Η τραγωδία που έγινε αφορμή για αλλαγή σελίδας
Επί της ουσίας όλα άρχισαν με το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου. Τότε η ανάγκη για τη δημιουργία ενός ισχυρού πόλου στην Ευρώπη ο οποίος θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανοικοδόμησή της και ταυτόχρονα να αποτρέψει έναν πιθανό κίνδυνο προερχόμενο από τη Γερμανία οδήγησε στην δημιουργία συνεργασιών.
Μόλις το 1946 ο Ουίνστον Τσόρτσιλ με το λόγο που εκφώνησε στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης έδωσε το έναυσμα. Μεταξύ άλλων πρότεινε την ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκής οικογένειας σε κλίμα ειρήνης, ασφάλειας και ελευθερίας.
Σε αυτό το πλαίσιο είχαμε στις 4 Μαρτίου 1947 την υπογραφή της Συνθήκης της Δουνκέρκης ανάμεσα στη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτή αφορούσε τη συμμαχία και αμοιβαία βοήθεια ενάντια σε πιθανή γερμανική επίθεση και τέθηκε σε ισχύ στις 8 Σεπτεμβρίου 1947.
Λίγους μήνες αργότερα (17 Μαρτίου 1948) υπογράφηκε η συνθήκη των Βρυξελλών από το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και την Ολλανδία. Ήταν μια αμοιβαία διακυβερνητική Συνθήκη αυτοάμυνας, η οποία προώθησε επίσης την οικονομική, πολιτιστική και κοινωνική συνεργασία.
Από αυτήν ιδρύθηκε η Δυτικοευρωπαϊκή Ένωση και ήταν προάγγελος του ΝΑΤΟ τον Απρίλιο του 1949, ενώ στις 5 Μαΐου 1949 ιδρύεται το Συμβούλιο της Ευρώπης.
Οι οραματιστές και η ίδρυση της ΕΚΑΧ
Οι φωνές που ήθελαν μεγαλύτερη συνεργασία σε οικονομικό επίπεδο ανάμεσα στις χώρες άρχισαν να πληθαίνουν. Ένα από τους κυριότερους εκφραστές ήταν ο Γάλλος υπουργός εξωτερικών, Ρομπέρ Σουμάν.
Τον Μάιο του 1950 κατέθεσε πρόταση για κοινή διαχείριση από τη Γαλλία και τη Δυτική Γερμανία των βιομηχανιών του άνθρακα και του χάλυβα. Στη Διακήρυξη Σουμάν (όπως έμεινε γνωστή αργότερα) η συγκεκριμένη κίνηση περιγράφονταν ως το «το πρώτο συγκεκριμένο βήμα προς μια Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία». Θερμοί υποστηρικτές της συγκεκριμένης πρότασης ήταν επίσης οι Ζαν Μονέ, Πωλ-Ανρί Σπάακ και Αλτσίντε ντε Γκάσπερι.
Η πρόταση οδήγησε στο σχηματισμό της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) από τη Δυτική Γερμανία, το Βέλγιο, τη Γαλλία, την Ιταλία, το Λουξεμβούργο και τις Κάτω Χώρες. Η Κοινότητα ιδρύθηκε με τη Συνθήκη των Παρισίων (υπογραφή 18.4.1951) στις 23 Ιουλίου 1952 και θεωρείται η απαρχή της δημιουργίας της σημερινής Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι συνθήκες της Ρώμης και η γέννηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
Η ΕΚΑΧ αποδείχθηκε μια επιτυχημένη επιλογή και έτσι στις 25 Μαρτίου 1957 φτάνουμε στις συνθήκες της Ρώμης. Οι 6 ιδρυτικές χώρες της ΕΚΑΧ αποφάσισαν να επεκτείνουν τη συνεργασία τους και σε άλλους οικονομικούς τομείς.
Επισημοποιούν τη συνεργασία αυτή με την υπογραφή δύο Συνθηκών, με τις οποίες ιδρύονται η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) και η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας (Ευρατόμ). Οι δύο Κοινότητες δημιουργούνται την 1η Ιανουαρίου 1958.
Τρεις μήνες αργότερα, στις 19 Μαρτίου 1958, θα έχουμε την πρώτη σύνοδο της Ευρωπαϊκής Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης, προδρόμου του σημερινού Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Αυτή πραγματοποιήθηκε στο Στρασβούργο της Γαλλίας με εκλεγμένο πρόεδρο τον Ρομπέρ Σουμάν. Τέσσερα χρόνια αργότερα (30 Μαρτίου 1962) θα αντικαθιστούμε την Κοινή Συνέλευση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα και θα μετονομαζόταν σε Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Η οικονομική άνθηση και η συγχώνευση
Η δεκαετία που θα ακολουθούσε επισφραγίστηκε από μεγάλα γεγονότα αλλά και μεγάλη πρόοδο στην οικονομία λόγω των αποφάσεων που πάρθηκαν και των μεγάλων συμφωνιών με χώρες εκτός Ευρώπης.
Τον Ιανουάριο του 1960 το Ηνωμένο Βασίλειο κατέθεσε πρόταση η οποία αφορούσε την προώθηση των συναλλαγών. Στις 3 Μαΐου του 1960 δημιουργείται η Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ).Μάλιστα, σε αυτή συμμετείχαν και χώρες που δεν ανήκαν τότε στην ΕΟΚ. Συγκεκριμένα πρόκειται για τις Αυστρία, Δανία, Νορβηγία, Πορτογαλία, Σουηδία, Ελβετία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Την ώρα που η οικονομία των χωρών άρχισε να ανθίζει είχαμε την κατασκευή του τείχους του Βερολίνου. Η κομμουνιστική κυβέρνηση στην Ανατολική Γερμανία αποφάσισε να χτίσει ένα τείχος που διασχίζει το Βερολίνο το οποίο έγινε σύμβολο της διαίρεσης μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Ευρώπης.
Το 1962 είχαμε μία άλλη σημαντική εξέλιξη. Για πρώτη φορά οι χώρες της ΕΟΚ συμφωνούν για την πρώτη Κοινή Γεωργική Πολιτική. Η συγκεκριμένη εξέλιξη έφερε και την σύμβαση του Γιαουντέ το 1963 η οποία αφορά την προώθηση της συνεργασίας και του εμπορίου με 18 πρώην αποικίες στην Αφρική.
Όλα τα παραπάνω οδηγούν στην απόφαση να συγχωνευτούν οι τρεις κοινότητες που είχαν δημιουργηθεί. Έτσι, στις 8 Απριλίου 1965 στις Βρυξέλλες υπογράφεται η «Συνθήκης Συγχώνευσης» της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα, της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας και της Ευρατόμ (τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιουλίου 1967). Στο εξής, οι Ευρωπαϊκές Κοινότητες θα διαθέτουν ενιαίο διοικητικό όργανο (την Επιτροπή) και ενιαίο εκτελεστικό όργανο (το Συμβούλιο).
Ο Μάης του 68’, η τελωνειακή ένωση και η πτώση της «Άνοιξης της Πράγας»
Το 1968 θα σημαδευτεί από τρία μεγάλα γεγονότα. Το πρώτο αφορά κυρίως την Γαλλία με προεκτάσεις και σε άλλες χώρες. Η κοινωνική αναταραχή στη Γαλλία διήρκησε περίπου δύο μήνες και άρχισε με κινητοποιήσεις μαθητών και φοιτητών.
Στη συνέχεια επεκτάθηκε σε γενική απεργία και οδήγησε στη διάλυση της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης. Ο τότε πρόεδρος Σαρλ ντε Γκολ προκήρυξε εκλογές με το κόμμα του να βγαίνει πιο δυνατό από αυτές.
Ηπιότερες διαμαρτυρίες φοιτητών γίνονται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Εκφράζουν απογοήτευση για τις κυβερνήσεις, καθώς και διαμαρτυρία για τον πόλεμο στο Βιετνάμ και για τον ανταγωνισμό στον πυρηνικό εξοπλισμό.
Τον Ιούλιο του 68 είχαμε την έναρξη της τελωνειακής ένωσης. Τα 6 κράτη μέλη της ΕΟΚ αποφάσισαν την κατάργηση των τελωνειακών δασμών στα αγαθά που αποτελούν αντικείμενο των μεταξύ τους εμπορικών συναλλαγών.
Επιπρόσθετα αποφάσισαν να εφαρμόσουν τους ίδιους δασμούς στις εισαγωγές τους από τρίτες χώρες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το εμπόριο μεταξύ αυτών των 6 κρατών μελών και μεταξύ αυτών και του υπόλοιπου κόσμου να αυξηθεί με γοργούς ρυθμούς.
Την ίδια ώρα ο πολιτικός αναβρασμός στην Ευρώπη συνεχιζόταν. Τον Αύγουστο του 1968 η «Άνοιξη της Πράγας» συνθλίβεται από τις χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Η δεκαετία ολοκληρώνεται με την απόφαση που πήρε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της ΕΟΚ στη Σύνοδο Κορυφή της Χάγης τον Δεκέμβριο του 1969 να ενισχυθεί η διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Η πρώτη διεύρυνση και η πετρελαϊκή κρίση
Η δεκαετία του 1970 σημαδεύτηκε από την πρώτη μεγάλη διεύρυνση. Η Δανία, η Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο προσχωρούν στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες την 1η Ιανουαρίου 1973, αυξάνοντας τον αριθμό των κρατών μελών σε 9.
Να σημειώσουμε ότι σχεδόν δέκα χρόνια νωρίτερα, τον Ιανουάριο του 1963 ο Σαρλ Ντε Γκολ είχε αναγγέλλει ότι η Γαλλία θα ασκήσει βέτο στην ένταξη του Ηνωμένου Βασιλείου στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες. Ωστόσο, τα πράγματα άλλαξαν στις σχέσεις των δύο χωρών στο μεσοδιάστημα και έτσι ολοκληρώθηκε η ένταξη του Ηνωμένου Βασιλείου.
Την ίδια ώρα ωστόσο η Ευρώπη είχε να αντιμετωπίσει ένα ακόμα μεγάλο πρόβλημα. Μετά τον αραβοϊσραηλινό πόλεμο τον Οκτώβριο 1973, οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες της Μέσης Ανατολής επιβάλλουν μεγάλες αυξήσεις τιμών και περιορίζουν τις πωλήσεις σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες. Η κίνηση αυτή δημιουργεί οικονομικά προβλήματα σε ολόκληρη την ΕΟΚ.
Η αυτοκινητοβιομηχανία ήταν ένας από τους δυτικοευρωπαϊκούς κλάδους της οικονομίας που επλήγησαν περισσότερο από την κρίση του πετρελαίου το 1973.
Μείωση των ανισοτήτων και οι πρώτες Ευρωεκλογές
Στις 10 Δεκεμβρίου 1974 οι ηγέτες της ΕΟΚ, σε μια ένδειξη αλληλεγγύης, συμφωνούν να δημιουργήσουν ένα σημαντικό νέο ταμείο στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής περιφερειακής πολιτικής. Σκοπός του ταμείου αυτού είναι η μεταφορά κονδυλίων από πλούσιες σε φτωχές περιφέρειες, με σκοπό τη βελτίωση των υποδομών, την προσέλκυση επενδύσεων και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης ιδρύεται το επόμενο έτος.
Την ίδια ώρα τρεις χώρες εγκαθιδρύουν δημοκρατική Κυβέρνηση. Η ανατροπή του καθεστώτος Σαλαζάρ στην Πορτογαλία και η κατάρρευση του στρατιωτικού καθεστώτος στην Ελλάδα το 1974, σε συνδυασμό με τον θάνατο του στρατηγού Φράνκο στην Ισπανία το 1975, σηματοδοτούν το τέλος αυτών των δικτατοριών στην Ευρώπη.
Κάπως έτσι φτάσαμε σε μια ημερομηνία ορόσημο. Στις 10 Ιουνίου του 1979 διενεργούνται οι πρώτες άμεσες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Μέχρι τότε τα μέλη διορίζονταν από τα εθνικά κοινοβούλια. Περισσότεροι από 185 εκατομμύρια ψηφοφόροι στις εννέα χώρες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας προσήλθαν στις κάλπες σε μια ιστορική στιγμή για την ευρωπαϊκή δημοκρατία.
Το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πραγματοποίησε την πρώτη του σύνοδο για τη συγκρότησή του σε σώμα στο Μέγαρο της Ευρώπης στο Στρασβούργο. Οι ευρωβουλευτές εξέλεξαν τη Σιμόν Βέιγ ως την πρώτη πρόεδρο του άμεσα εκλεγμένου Κοινοβουλίου. Η Σιμόν Βέιγ ήταν μια εμβληματική φιγούρα για πολλούς λόγους. Διασώθηκε από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και αγωνιζόταν για τα δικαιώματα των γυναικών. Παράλληλα, υπερασπιζόταν τη γαλλο-γερμανική συμφιλίωση και το ευρωπαϊκό εγχείρημα.
Η ένταξη της Ελλάδας
Το 1979 οι Ευρωπαϊκές Κοινότητες υπογράφουν τη Συνθήκη προσχώρησης της Ελλάδας. Η τυπική προσθήκη της χώρας μας ως 10ο κράτος μέλος έγινε την 1η Ιανουαρίου του 1981.
Με αυτόν τον τρόπο ολοκληρώθηκε μια διαδικασία η οποία είχε αρχίσει αρκετά χρόνια νωρίτερα. Συγκεκριμένα η Ελλάδα ήταν επιλέξιμη για προσχώρηση μετά την ανατροπή του στρατιωτικού καθεστώτος και την αποκατάσταση της δημοκρατίας το 1974.
Μέσα στη δεκαετία του 80 τα μέλη των Ευρωπαϊκών κοινοτήτων θα γίνουν 12. Το δρόμο της Ελλάδας θα ακολουθήσουν πέντε χρόνια αργότερα η Πορτογαλία και η Ισπανία.
Η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη και η πτώση του τείχους του Βερολίνου
Από εκεί και πέρα την δεκαετία του 80 έγιναν και άλλα σημαντικά βήματα για να φτάσουμε στη σημερινή μορφή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τον Φεβρουάριο του 1984 δημιουργεί το πρόγραμμα «Esprit», το πρώτο από τα πολλά προγράμματα έρευνας και καινοτομίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Το 1986 τα μέλη της ευρωπαϊκής κοινότητας παίρνουν μία άλλη σημαντική απόφαση. Στη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Λουξεμβούργου οι αρχηγοί των δέκα κρατών μελών συμφωνούν για την αναθεώρηση της Συνθήκης της Ρώμης.
Παρόλο που οι τελωνειακοί δασμοί καταργήθηκαν το 1968, οι εμπορικές ροές δεν ήταν ελεύθερες μεταξύ των συνόρων των χωρών μελών. Τα κύρια εμπόδια ήταν οι διαφορές μεταξύ των εθνικών νομοθεσιών.
Η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη ήταν ένα τεράστιο 6ετές πρόγραμμα για την αντιμετώπιση αυτών των εμποδίων και, επομένως, τη δημιουργία μιας ενιαίας αγοράς. Η πράξη, η οποία άρχισε να ισχύει την 1η Ιουλίου 1987, έδινε επίσης πιο σημαίνοντα ρόλο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και ενίσχυε τις αρμοδιότητες των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος.
Το 1987 είχαμε και την έναρξη του προγράμματος Erasmus, ενώ η δεκαετία έκλεισε με ένα άλλο σημαντικό γεγονός. Στις 9 Νοεμβρίου 1989 το Τείχος του Βερολίνου έπεσε και τα σύνορα μεταξύ Ανατολής και Δύσης άνοιξαν για πρώτη φορά μετά από 28 χρόνια.
Οι βάσεις για την ΟΝΕ
Στις 9 Δεκεμβρίου στο Στρασβούργο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφασίζει τη σύγκληση μιας διακυβερνητικής διάσκεψης για την προώθηση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ) και της πολιτικής ένωσης.
Ένα χρόνο νωρίτερα, στη Διάσκεψη Κορυφής του Ανοβέρου τον Ιούνιο του 1988, είχε ζητηθεί από επιτροπή των διοικητών των κεντρικών τραπεζών των δώδεκα κρατών μελών, υπό την προεδρία του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζακ Ντελόρ, να προτείνει ένα νέο χρονοδιάγραμμα με σαφή, πρακτικά και ρεαλιστικά βήματα για τη δημιουργία μιας οικονομικής και νομισματικής ένωσης.
Τον Δεκέμβριο του 1989 η Έκθεση Ντελόρ διατύπωσε ένα σχέδιο για την εισαγωγή της ΟΝΕ σε τρία στάδια. Περιλάμβανε τη δημιουργία θεσμών όπως το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ), το οποίο θα ήταν υπεύθυνο για τη διαμόρφωση και την εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής.
Η συνθήκη του Μάαστριχτ και η γιγάντωση της Ευρωπαϊκή Ένωσης
Η δεκαετία του 90 θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι αποτελεί την «ενηλικίωση» της ιδέας μιας ενωμένης Ευρώπης. Τον Δεκέμβριο του 1991 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μάαστριχτ εγκρίνει τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Τον Φεβρουάριο του 1992 υπογράφεται η Συνθήκη η οποία αποτελούσε σημαντικό ορόσημο. Με αυτή θεσπίστηκαν σαφείς κανόνες για το μελλοντικό ενιαίο νόμισμα και για την κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας.
Την ίδια ώρα υπήρξε ένα ξεκάθαρο πλαίσιο για τη στενότερη συνεργασία στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων. Επιπρόσθετα, η «Ευρωπαϊκή Ένωση» δημιουργείται επίσημα με τη Συνθήκη, η οποία τίθεται σε ισχύ την 1η Νοεμβρίου 1993.
Τα επόμενα δύο χρόνια θα έχουμε ακόμα δύο σημαντικές εξελίξεις. Η πρώτη ήρθε το 1993 με την έναρξη της ενιαίας αγοράς. Αυτή διέπεται από τέσσερις ελευθερίες:
- η ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων
- αγαθών
- υπηρεσιών
- κεφαλαίων
Με αυτόν τον τρόπο λύθηκαν ουσιαστικά προβλήματα που παρέμεναν άλυτα επί σειρά ετών αφού στις προηγούμενες νομοθεσίες υπήρχαν κενά.
Το 1994 δημιουργείται ο Ευρωπαϊκός Οικονομικός Χώρος. Η συμφωνία για την ίδρυση του ΕΟΧ αρχίζει να ισχύει, επεκτείνοντας την ενιαία αγορά στις χώρες της ΕΖΕΣ. Την ίδια χρονιά κατά τη σύνοδο που έγινε στην Κέρκυρα υπογράφονται οι Συνθήκες προσχώρησης με την Αυστρία, τη Φινλανδία, τη Νορβηγία και τη Σουηδία. Από αυτές τις χώρες οι τρεις θα γίνουν νέα μέλη της Ένωσης τον Ιανουάριο του 1995 αφού η Νορβηγία έμεινε εκτός, μετά από δημοψήφισμα στο οποίο η πλειοψηφία τάχθηκε κατά της ένταξής της.
Η συνθήκη του Άμστερνταμ και η «γέννηση» του ευρώ
Οι ζυμώσεις εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνεχίστηκαν και τα επόμενα χρόνια της δεκαετίας του 1990. Ιδιαίτερης σημασίας ήταν και η υπογραφή της Συνθήκης του Άμστερνταμ το 1997. Σε αυτήν υπήρχαν σχέδια για μεταρρυθμίσεις στα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Ο στόχος ήταν διπλός. Να διατεθούν περισσότεροι πόροι για την απασχόληση και τα δικαιώματα των πολιτών.
Επίσης με την υπογραφή της συνθήκης κατοχυρώνεται και η Συμφωνία Σένγκεν και εντάσσεται στο νομικό σύστημα της Ένωσης (το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιρλανδία παρέμειναν εκτός της συμφωνίας). Η Ευρωπαϊκή Ένωση με αυτή τη συνθήκη μπορεί να χειρίζεται την μετανάστευση καθώς και να τροποποιεί πολλές νομοθεσίες. Η συνθήκη επίσης βοηθάει στην περαιτέρω συνεργασία των κρατών μελών σε θέματα δικαστικά και αστυνομικά.
Η δεκαετία ολοκληρώθηκε με την γέννηση του ενιαίου νομίσματος. Το 1999 το ευρώ καθιερώνεται σε 11 χώρες μόνο για εμπορικές και χρηματοπιστωτικές συναλλαγές. Τα χαρτονομίσματα και τα κέρματα του ευρώ θα κυκλοφορήσουν αργότερα. Οι πρώτες χώρες της ευρωζώνης είναι η Αυστρία, το Βέλγιο, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιρλανδία, η Ισπανία, η Ιταλία, η Ολλανδία, το Λουξεμβούργο, η Πορτογαλία και η Φινλανδία. Η Δανία, η Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο αποφασίζουν να μείνουν, προσωρινά, εκτός ευρωζώνης.
Από αυτό το σημείο και μετά η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) είναι υπεύθυνη για τη νομισματική πολιτική της ΕΕ η οποία καθορίζεται και εφαρμόζεται σε ευρώ.
Η συνθήκη της Νίκαιας που άνοιξε το δρόμο για τη μεγάλη διεύρυνση
Με την έναρξη της νέας χιλιετίας οι Ευρωπαίοι ηγέτες θέλησαν να εκσυγχρονίσουν το καταστατικό της ένωσης. Κάτι που προκάλεσε μεγάλες προστριβές ανάμεσα κυρίως στη Γαλλία και τη Γερμανία. Τελικά, μετά από πολλές διαπραγματεύσεις έφτασαν στην υπογραφή της συνθήκης της Νίκαιας.
Σκοπός της ήταν η μεταρρύθμιση της θεσμικής δομής της Ευρωπαϊκής Ένωσης έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις της νέας διεύρυνσης. Αυτή ήρθε τρία χρόνια αργότερα όταν δέκα νέες χώρες προστέθηκαν στην Ε.Ε.
Συγκεκριμένα Κύπρος, Μάλτα, Τσεχία, Εσθονία, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Σλοβακία και Σλοβενία προσχώρησαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004. Στο μεσοδιάστημα από τον Ιανουάριο του 2002 κυκλοφόρησαν τα χαρτονομίσματα και τα κέρματα του ευρώ κυκλοφόρησαν σε 12 χώρες.
Το «ναυάγιο» για το Σύνταγμα της Ευρώπης οδήγησε στην Συνθήκη της Λισαβόνας
Οι ζυμώσεις συνεχίστηκαν με τη θέσπιση Συντάγματος της Ευρώπης να αποτελεί τον επόμενο σκόπελο. Αρχικά αυτό εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 18 Ιουνίου 2004 και υπογράφηκε στη Ρώμη στα τέλη του ιδίου έτους παρουσία του, ωστόσο μέχρι σήμερα δεν έχει ενεργοποιηθεί.
Η Συνθήκη απορρίφθηκε τόσο από τη Γαλλία (29 Μαΐου 2005) όσο και από την Ολλανδία (1 Ιουνίου 2005) στα αντίστοιχα εθνικά δημοψηφίσματα. Η συγκεκριμένη εξέλιξη οδήγησε στη διαδικασία κατάρτισης της Συνθήκης της Λισαβόνας.
Με αυτήν τροποποιούνται συνθήκες. Στόχος της είναι μια πιο δημοκρατική, αποτελεσματική και διαφανή ΕΕ και, ως εκ τούτου, ικανή να αντιμετωπίζει παγκόσμιες προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή, η ασφάλεια και η βιώσιμη ανάπτυξη. Όλες οι χώρες της ΕΕ κυρώνουν τη Συνθήκη πριν αυτή τεθεί σε ισχύ την 1η Δεκεμβρίου 2009.
Πριν από αυτό η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε εντάξει ακόμα δύο χώρες κάτω από την ομπρέλα της. Η Βουλγαρία και η Ρουμανία προσχώρησαν στην ΕΕ, αυξάνοντας τον αριθμό των κρατών μελών σε 27.
Οι διαδοχικές κρίσεις και είσοδος της Κροατίας
Πέρα από τις όποιες εσωτερικές διεργασίες η Ευρωπαϊκή Ένωση στα τέλη της δεκαετίας ήρθε αντιμέτωπη με την .παγκόσμια οικονομική κρίση Τα προβλήματα ξεκινούν από τα ενυπόθηκα δάνεια στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αρκετές ευρωπαϊκές τράπεζες αντιμετωπίζουν επίσης δυσκολίες. Η κρίση οδηγεί σε στενότερη οικονομική συνεργασία μεταξύ των χωρών της ΕΕ.
Το πρόβλημα δεν άργησε να επηρεάσει και την Ευρώπη με τις οικονομίες πολλών χωρών να αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα. Η μεγάλη ύφεση και τα δημόσια οικονομικά πολλών χωρών δημιούργησαν την ανάγκη λεπτών χειρισμών για να αποφευχθεί η διάσπαση της ΕΕ και της ζώνης του ευρώ.
Το 2013 απονεμήθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης για την προώθηση της ειρήνης και της συμφιλίωσης, της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ η Κροατία έγινε το 28ο μέλος της.
Τα προβλήματα ωστόσο δεν σταματούν εκεί για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στο τέλος του 2015, πάνω από 1 εκατομμύριο αιτούντες άσυλο έχουν φτάσει στην Ευρώπη. Πολλοί από αυτούς προσπαθούν να ξεφύγουν από τον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία και έχουν ανάγκη διεθνούς προστασίας. Οι ηγέτες της ΕΕ εντείνουν τις προσπάθειες για ενίσχυση των ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα και μείωση του αριθμού των αιτούντων άσυλο σε συνεργασία με γειτονικά κράτη, όπως η Τουρκία.
Το Brexit και οι συνεχιζόμενες δοκιμασίες
Μέσα σε αυτό το κλίμα ρευστότητας που επικρατεί η Ευρωπαϊκή Ένωση δέχτηκε ένα σημαντικό πλήγμα. Σε δημοψήφισμα που έγινε τον Ιούνιο του 2016, το 52 % των ψηφοφόρων στο Ηνωμένο Βασίλειο ψήφισαν υπέρ της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Έτσι ύστερα από περισσότερα από 40 έτη που ήταν μέλος αποχωρεί το Ηνωμένο Βασίλειο με τις διαδικασίες να ολοκληρώνονται τον Ιανουαρίου του 2020.
Οι δοκιμασίες όμως των τελευταίων ετών δεν σταματούν εκεί. Η πανδημία COVID-19 προκάλεσε κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας και οικονομική επιβράδυνση. Η ΕΕ και οι χώρες μέλη της συνεργάζονται για την υποστήριξη των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης, την ανάσχεση της διασποράς του ιού και την εξασφάλιση εμβολίων για τους ανθρώπους στην ΕΕ και πέραν αυτής.
Τον Φεβρουάριο του 2022 η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε να αντιμετωπίσει και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η ΕΕ ενέκρινε σειρά σκληρών κυρώσεων κατά της Ρωσίας και μέχρι σήμερα παρέχει οικονομική, ανθρωπιστική, στρατιωτική και άλλη βοήθεια στην Ουκρανία.
Την ίδια ώρα οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν επί της μεγαλύτερης δέσμης κινήτρων που χρηματοδοτήθηκε ποτέ από τον προϋπολογισμό της, με έμφαση στην πράσινη και ψηφιακή ανάκαμψη. Στόχος; Η επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.
Κάπως έτσι φτάσαμε στο σήμερα. Με την Ευρωπαϊκή Ένωση να έχει πολλά ανοικτά μέτωπα και να βρίσκεται μπροστά σε πολλές κρίσιμες αποφάσεις.
