Στις 13 Μαΐου 1982, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 92 ετών η Δέσποινα Αχλαδιώτη, μόνιμη κάτοικος στο μικρό νησάκι της Ρω στο Καστελλόριζο που έμεινε γνωστή ως η Κυρά της Ρω.
Τα άσχημα νέα για την υγεία της είχαν φτάσει κάποιες εβδομάδες νωρίτερα.
Γράφουν «ΤΑ ΝΕΑ» της 6ης Απριλίου 1982:
«Η “κυρά της Ρω”, η Δέσποινα Αχλαδιώτη, δίνει τη μάχη με το θάνατο, από την Παρασκευή, στο νοσοκομείο της Ρόδου.
»Η κατάστασή της, χαρακτηρίζεται κρίσιμη, και μετά το πρώτο εγκεφαλικό επεισόδιο, από χθες το μεσημέρι, περιέπεσε σε κώμα».
«ΤO BHMΑ», 14.5.1982, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Λίγα χρόνια νωρίτερα, στις 22 Νοεμβρίου 1975, «ΤΑ ΝΕΑ» αφηγούνται πώς η Δέσποινα Αχλαδιώτη έγινε η Κυρά της Ρω.
«Το 1927, η Ρω που βρίσκεται βόρεια του Καστελλόριζου και δύο μίλια από την Τουρκία, ήταν ένα είδος μεθοριακής γραμμής, ανάμεσα στην Τουρκία και στα Δωδεκάνησα. Στο νησάκι αυτό λοιπόν, ζούσε και η κυρά – Δέσποινα με τον μακαρίτη τον άνδρα της που αφού θαλασσοδάρθηκε χρόνια στη θάλασσα, απεφάσισε να αράξη στη Ρω και να φυλάη γίδια.
»Πέθανε όμως το 1940 αφήνοντας στη γυναίκα του τα γίδια. Και έμεινε ολομόναχη στο μικρό βραχώδες νησί, που τα μόνα κτίσματά του ήταν μια εκκλησούλα κι ένα σπιτάκι.
»Στη Ρω η κυρά – Δέσποινα θα έμεινε πάνω από τριάντα χρόνια – τα περισσότερα μόνη της- φυλάγοντας το νησί και τα γίδια της».
Η σημαία
Καθημερινή έγνοια της Δέσποινας Αχλαδιώτη, να υψώνει στη Ρω την ελληνική σημαία.
»Η κυρά της Ρω. Η κυρά – Δέσποινα, η παληκαρού Ελληνίδα, το καμάρι του Καστελλόριζου, θα τιμηθή αύριο επίσημα από την Ελληνική Πολιτεία.
»Η “γυναίκα με τη σημαία”, που δεκάδες χρόνια από το 1927, ύψωνε στη Ρω το Ελληνικό λάβαρο, δύο μόλις μίλια από τα τουρκικά παράλια και που στον πόλεμο του 1940-45, φυγάδευσε πολλούς Έλληνες πατριώτες και συμμάχους αξιωματικούς, θα παρασημοφορηθή αύρι με το “Μετάλλιο Πολεμικής Περιόδου 40 – 41”.
»Αρκούσε η κυρά Δέσποινα – Σαμψάκου Αχλαδιώτου, μαζί με τις γίδες της για να φυλάη ένα ολόκληρο νησί και για να πληροφορή τον περαστικό ναυτι΄κο κόσμο, πώς τούτο το νησάκι, όσο μικρό κι αν είναι, είναι ελληνικό. Τόσο μικρό όσο και τ’ όνομά του: Ρω.
»Τη θυμηθήκαμε πριν από λίγους μήνες, τότε που κάποιος Τούρκος δημοσιογράφος, πήγε στη Ρω με μια βάρκα κι έστησε την τουρκική σημαία.
Τη θυμήθηκε και το κράτος για να προσφέρη την ηθική αμοιβή που της αξίζει.
«ΤΑ ΝΕΑ», 22.11.1975, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Τιμές εν ζωή
Το 1976 η Δέσποινα Αχλαδιώτη τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών και άλλους φορείς.
Γράφει «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 14ης Ιανουαρίου 1976:
«Έφθασε χθες στην Αθήνα η κυρά της Ρω, Δέσποινα Αχλαδιώτη, στην οποία σήμερα στις 10 το πρωί θα δοθεί το τιμητικό δίπλωμα της Ακαδημίας Αθηνών και το συμβολικό ποσό των πενήντα χιλιάδων δραχμών.
»Η κυρά της Ρω, που έφθασε στην Αθήνα φιλοξενούμενη από το Αρχηγείο της Αστυνομίας Πόλεων, θα παρευρεθεί αύριο σε τιμητική τελετή του Αρχηγείου και την Παρασκευή θα γίνει δεκτή από τον Αρχιεπίσκοπο κ. Σεραφείμ.
«ΤO BHMΑ», 15.5.1982, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Η κηδεία
«ΤΟ ΒΗΜΑ» της 15ης Μαΐου 1982 περιγράφει όσα συνέβησαν στην κηδεία της Κυράς της Ρω.
«Με ιδιαίτερες τιμές έγινε σήμερα στο ακριτικό Καστελλόριζο η κηδεία της “Κυράς της Ρω” Δέσποινας Αχλαδιώτη. Η κηδεία της έγινε δημοσία δαπάνη και παρέστησαν ο υφυπουργός Συγκοινωνιών κ. Βαλυράκης, η νομάρχης Δωδεκανήσου κ. Α. Συνοδινού, οι βουλευτές της Δωδεκανήσου, ο διοικητής ΑΣΔΕΝ, ο δήμαρχος Ρόδου, τοπικές αρχές και άλλοι.
»Η σορός της “Kυράς της Ρω” μεταφέρθηκε στο Καστελλόριζο το μεσημέρι με ταχύπλοο σκάφος και η νεκρώσιμος ακολουθία έγινε στον Άγιο Κωνσταντίνο. Το φέρετρο ήταν σκεπασμένο με την ελληνική σημαία και το κρατούσαν τιμητικά τέσσερις στρατιώτες, ενώ τιμές απέδωσε άγημα ναυτών από αντιτορπιλλικό “Αιγαίο”.
»Στην κηδεία είχαν παρευρεθεί κι οι 300 κάτοικοι του νησιού, ενώ οι σημαίες κυμάτιζαν μεσίστιες. Τον επικήδειο εξεφώνησε η κ. Συνοδινού, η οποία μεταξύ άλλων είπε ότι η Κυρά της Ρω υπήρξε γνήσια έκφραση των ηρωικών γυναικών της χώρας που αγωνίστηκαν για την εθνική ανεξαρτησία.
»Μετά τη νεκρώσιμη ακολουθία η σορός της Κυράς μεταφέρθηκε με περιπολικό σκάφος στη νησίδα Ρω όπου κι ενταφιάστηκε δίπλα στο σπίτι όπου πέρασε τα περισσότερα χρόνια της ζωής και δίπλα στο κοντάρι όπου ύψωνε πάντα την ελληνική σημαία που κυμάτιζε μεσίστια.
»Στη σορό της κατατέθηκαν στεφάνια εκ μέρους του πρωθυπουργού κ. Παπανδρέου, του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολιτεύσεως κ. Αβέρωφ κ.ά.
«ΤΑ ΝΕΑ», 15.5.1982, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Δήλωσαν για εκείνη
Ευάγγελος Αβέρωφ
«Στην ψυχή της απλής αυτής γυναίκας υπήρχαν οι καλύτερες καταβολές του Έθνους μας…Τώρα που έφυγε της απευθύνω έναν τελευταίο χαιρετισμό, λέγοντάς της πώς αφήνει πίσω της βαθειές πατημασιές, που οδηγούν στους σωστούς δρόμους».
Γεώργιος Μαύρος
«Η Κυρά της Ρω, μπήκε στο Πάνθεο των αγωνιστών της φυλής. Μοναδική κάτοικος του νησιού Ρω, είχε το σθένος να κατεβάσει, μόνη της, την κένη σημαία που τόλμησαν να υψώσουν αλλόφρονες σωβινιστές, και να ανεβάσει, μόνη της, την κυανόλευκη…»
