Τι μπορεί να σημαίνει η συντριπτική νίκη του δεξιού-εθνικιστικού VMRO-DPMNE στη Βόρεια Μακεδονία, στις εκλογές της 8ης Μαΐου, μετά από μια καμπάνια που το εμφάνιζε ως «προστάτη της χώρας», που θα ξαναέδινε πίσω τη «Μακεδονία στους Μακεδόνες» χωρίς να υποκύπτει στους «βουλγαρικούς εκβιασμούς»; Ανατροπή στην ενταξιακή πορεία της χώρας στην ΕΕ; Ακύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών; Προβλήματα με τους Βούλγαρους; Προβλήματα με τους Έλληνες;
«Η νίκη των εθνικιστών είναι άσχημα νέα, όχι μόνο για τη χώρα, αλλά για ολόκληρη την περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας», σχολιάζει στο ΒΗΜΑ ο Δρ. Kάρολ Κούγιαβα, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο WSB στην Πολωνία, με θητεία αναλυτή για την Τουρκία και τα Βαλκάνια στο Πολωνικό Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων της Βαρσοβίας. «Ωστόσο δεν θεωρώ ότι το VMRO-DPMNE θα προκαλέσει προβλήματα σχετικά με τη Συμφωνία των Πρεσπών», υπογραμμίζει ο πολωνός συνομιλητής μας, παρότι προβλέπει ότι η νέα κυβέρνηση «σίγουρα θα αναθεωρήσει ή θα σταματήσει τις συνομιλίες με τη Βουλγαρία για μια κοινή ιστορία».
Η Βόρεια Μακεδονία, χώρα γεμάτη διαφθορά και με υψηλή ανεργία, δεν θα γίνει μέλος της ΕΕ για πολύ καιρό ακόμη
Πλέον η νέα κυβέρνηση «δεν θα κάνει παραχωρήσεις στους γείτονές της. Αυτό σημαίνει ότι η Βόρεια Μακεδονία, χώρα γεμάτη διαφθορά και με υψηλή ανεργία, δεν θα γίνει μέλος της ΕΕ για πολύ καιρό ακόμη και έτσι η οικονομική της κατάσταση θα συνεχίσει να επιδεινώνεται. Ο κόσμος ήθελε οικονομική βελτίωση εδώ και τώρα, και πρώτα απ’ όλα γρήγορη ένταξη στην ΕΕ. Αυτό όμως δεν κατάφεραν να το πετύχουν. Η ευθύνη για αυτό, ωστόσο, δεν βαρύνει μόνο την κυβέρνηση αλλά και γείτονες, όπως η Βουλγαρία, που θέλησαν να επιβάλουν αλλαγές στο Σύνταγμα της χώρας. Το κράτος σε κάθε περίπτωση δεν λειτουργεί. Δεν πρόκειται να μεταναστεύσουν μόνο νέοι αλλά ολόκληρες οικογένειες», προβλέπει ο πολωνός ακαδημαϊκός.
Χαρακτηρίζει την ένταξη της χώρας στην ΕΕ «μεγάλο αναπτυξιακό άλμα», φέρνοντας το παράδειγμα της Πολωνίας, της Τσεχίας και των χωρών της Βαλτικής. «Σε ορισμένες από αυτές τις χώρες, πριν από την ένταξη στην ΕΕ η ανεργία έφτανε το 30%. Σήμερα στην Πολωνία, για παράδειγμα, είναι μόνο 5%. Δυστυχώς, οι Β.Μακεδόνες θα αγωνίζονται για πολύ καιρό με το παρελθόν αντί να προχωρήσουν προς τα εμπρός».
Οι εθνικιστές, επιπλέον, δεν κρύβουν την αντιπάθειά τους για το μεγαλύτερο αλβανικό κόμμα της χώρας, το DUI, επισημαίνει ο Κάρολ Κούγιαβα. «Μην ξεχνάμε ότι η Βόρεια Μακεδονία έχει εύθραυστη εθνική δομή. Οποιαδήποτε πίεση στις μειονότητες θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγάλες εντάσεις στην περιοχή», καταλήγει.
«Η νίκη του VMRO-DPMNE επιδέχεται πολλές ερμηνείες ως προς τα αίτια και τις πιθανές της συνέπειες», επισημαίνει στο Βήμα ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης. Προς το παρόν αναμένουμε να δούμε «εάν θα επιτευχθεί η αναμενόμενη συμμαχία με τον συνασπισμό των μικρών αλβανικών κομμάτων και με ποιες παραχωρήσεις ώστε να αναλάβει και τη διακυβέρνηση της χώρας, ενώ στην προεδρική καρέκλα θα καθίσει για πρώτη φορά γυναίκα – του ίδιου κόμματος».
Η πορεία «με στόχο την ένταξη στην ΕΕ και η συμμετοχή στο ΝΑΤΟ, στο βαθμό που συνδέονται με την υλοποίηση της Συμφωνίας των Πρεσπών, αποτελούν τα κεντρικά ζητούμενα για την εξωτερική πολιτική της χώρας», διαπιστώνει ο συνομιλητής μας. Και «εάν η ένταξη στο ΝΑΤΟ είναι τετελεσμένη», η ευρωπαϊκή πορεία, σύμφωνα με τον καθηγητή στο Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών, «τίθεται και πάλι σε διακινδύνευση».
Το VMRO-DPMNE, ενώ αρνείται πάγια κάθε νομιμοποίηση της Συμφωνίας των Πρεσπών, τώρα οφείλει να την εφαρμόσει
Ωστόσο, «τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά», διευκρινίζει. «Πρώτον, γιατί το VMRO-DPMNE, ενώ αρνείται πάγια κάθε νομιμοποίηση της Συμφωνίας των Πρεσπών, τώρα οφείλει να την εφαρμόσει» και «ήδη φάνηκαν τα πρώτα δείγματα γραφής ως προς τη χρήση του παλαιού ονόματος από τους νεοεκλεγμένους. Πρόκειται για ισχυρές δηλώσεις συμβολικού χαρακτήρα, σε ικανοποίηση των εθνικιστικών αντανακλαστικών της κυρίαρχης εθνότητας στη χώρα».
«Πόσο όμως μπορεί η νέα κυβέρνηση να επιμείνει σε αυτή τη θέση και πώς μπορεί να αλλάξει πολιτικές όταν η συμμόρφωση με τη Συμφωνία είναι διεθνής υποχρέωση και μάλιστα συνδεδεμένη με την ενταξιακή πορεία της χώρας;» αναρωτιέται ο συνομιλητής μας.
Ο κ. Τσιτσελίκης εκτιμά ότι η ελληνική στάση «τροφοδότησε τον μακεδονικό εθνικισμό, ο οποίος εν τω μεταξύ είχε να αντιμετωπίσει τον βουλγαρικό θεσμικό εθνικισμό που πήρε τη σκυτάλη από την Ελλάδα για την ανύψωση προσκομμάτων στην ευρωπαϊκή πορεία της Βόρειας Μακεδονίας. Η απαίτηση για νέες τροποποιήσεις του Συντάγματος για την αναγνώριση βουλγαρικής μειονότητας ήδη μπλοκάρει την όλη διαδικασία».
Πλέον, με το VMRO-DPMNE στην εξουσία, «απομένει να δούμε πώς θα γίνει η αναδιάταξη πολιτικών θέσεων και στόχων, καθώς τα εσωτερικά πραγματικά προβλήματα στη χώρα παραμένουν σε όξυνση με ευθύνη και των δύο κομμάτων που εναλλάσσονται στην εξουσία: καχεκτική οικονομία, ανέλεγκτη ολιγαρχία, δημόσια διοίκηση παντελώς αναξιόπιστη λόγω νεποτισμού και διαφθοράς, εθνοτικοί διαχωρισμοί που πυροδοτούν τους επί μέρους εθνικισμούς (μακεδονικό, αλβανικό)».
