Εντονη ήταν η αντίδραση της Αθήνας σχετικά με τη λειτουργία της Μονής της Χώρας ως μουσουλμανικού τεμένους, την οποία εγκαινίασε χθες, Δευτέρα του Πάσχα (6/5) ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σε ειδική τελετή στην οποία συνδέθηκε απ’ ευθείας από το προεδρικό μέγαρο μέσω τηλεδιάσκεψης.

«H απόφαση των Τουρκικών Αρχών για την έναρξη της λειτουργίας της Μονής της Χώρας ως μουσουλμανικού τεμένους συνιστά πρόκληση για τη διεθνή κοινότητα καθώς αλλοιώνει και προσβάλλει τον χαρακτήρα της ως μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO ανήκον στην ανθρωπότητα», τονίζει στην αυστηρή ανακοίνωσή του το Υπουργείο Εξωτερικών.

Και προσθέτει: Η διατήρηση του οικουμενικού χαρακτήρα μνημείων και η τήρηση των διεθνών προτύπων προστασίας της θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί σαφή διεθνή υποχρέωση που δεσμεύει όλα τα κράτη».

Δημήτρης Καιρίδης: «Απαράδεκτη η απόφαση Ερντογάν»

«Απαράδεκτη» χαρακτήρισε από την πλευρά του και ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Δημήτρης Καιρίδης την απόφαση Ερντογάν να μετατρέψει σε τέμενος τη «Μονή της Χώρας».

Ο κ. Καιρίδης σε δηλώσεις του στον ΣΚΑΪ έκανε λόγο για μία «απολύτως καταγγελτέα κίνηση», τονίζοντας ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα θέσει το θέμα κατά την επισκεψή του στην Τουρκία και τη συνάντησή του με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, «όπως το έθεσε και το υπουργείο Εξωτερικών. Όλα τίθενται». «Είναι ένα μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO και έρχεται σήμερα ο Ερντογάν, σε συνέχεια με αυτό που έγινε με την Αγιά Σοφιά, κλείνοντας το μάτι στο ακραίο ισλαμιστικό εκλογικό ακροατήριό του».

Αναφερόμενος στις σχέσεις της Ελλάδας με την Τουρκία, ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, τόνισε ότι «δεν υπάρχει κανένας κατευνασμός. Ο Ερντογάν έκανε στροφή, όχι η Ελλάδα. Ο Ερντογάν πήγε από το Μητσοτάκης γιοκ, στο να μην έχουμε ούτε παραβιάσεις».

Μιλώντας για την επίσκεψή του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Τουρκία, ο κ. Καιρίδης τόνισε ότι «είναι μία επίσκεψη εργασίας», τονίζοντας ότι στα σοβαρά ζητήματα, τα πράγματα είναι μπλοκαρισμένα, καθώς η Τουρκία παραμένει στις πάγιες θέσεις της.

«Δε μας συμφέρει να διμεροποιηθεί το ζήτημα»

«Δυστυχώς δεν είναι έκπληξη αυτό, δεδομένου ότι είχε προαναγγελθεί η απόφαση. Είχε παρθεί το 2019, είχε δημοσιευθεί στην εφημερίδα της κυβερνήσεως το 2020, όλο αυτό το διάστημα υπήρχε μία διαδικασία συντήρησης και αποκατάστασης του μνημείου με στόχο να λειτουργήσει ως τζαμί», σημείωσε ο Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Παντείου, Κώστας Υφαντής, μιλώντας το πρωί της Τρίτης στην «Κοινωνία Ώρα MEGA» σχετικά με την μετατροπή του μνημείου σε τζαμί.

«Υπάρχουν δύο σημαντικά ζητήματα: το πρώτο είναι γιατί τέτοιες μέρες, και η πρόκληση είναι ακόμη μεγαλύτερη, που έρχεται αυτές τις μέρες του Πάσχα. Είναι πιθανόν ότι στο μυαλό του κ. Ερντογάν αυτό το γεγονός σε συνδυασμό με την συνάντηση του με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, αυτά τα δύο πράγματα δεν συνδέονται. Και προτεραιότητα της τουρκικής κυβέρνησης, δηλαδή στο κομμάτι της μετατροπής μνημείων σε τζαμιά, με την πιο εμβληματική περίπτωση της Αγιάς Σοφιάς. Αυτό έχει να κάνει  με την αντίληψη του Ερντογάν για την αποδόμηση της κεμαλικής κληρονομίας που κατά τη γνώμη του υπομόνευσε την ισλαμική πίστη στην Τουρκία, αλλά αυτό το πιστεύει και το κάνει, δεν είναι κάποια τακτική», ανέφερε.

Και συμπλήρωσε ο κ. Υφαντής: «Θα υπάρξουν διαμαρτυρίες και δυστυχώς αυτά τα ζητήματα είναι ζητήματα κυριαρχίας του κράτους. Είναι ζητήματα που αν δεν αλλάξει η τρέχουσα πλειοψηφία κοινωνικά και πολιτικά στην Τουρκία, αν δεν έλθει στην εξουσία μια άλλη αντίληψη για τα μνημεία και τον πολιτισμό αυτό θα συνεχιστεί. Το ελληνικό ΥΠΕΞ πρέπει να καταγγείλει αλλά χωρίς να διμεροποιήσει, γιατί είναι ένα ζήτημα παγκόσμιας κληρονομιάς και δε μας συμφέρει να διμεροποιηθεί το ζήτημα.

Θα επισκιάσει την επίσκεψη Μητσοτάκη;

Σύμφωνα με τον κ. Υφαντή, «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι όλα αυτά είναι αγκάθια. Από εκεί και πέρα είναι μια δύσκολα διαχειρίσιμη κατάσταση γιατί δεν πρέπει να διμεροποιηθεί το ζήτημα. Δεν θα πιστεύει πολιτικά και διπλωματικά. Είναι μια κίνηση που συνδέεται με την κοσμοθεωρία του και όχι κίνηση τακτικής. Εάν η Αθήνα έχει στόχο να «παγώσει» την διαδικασία προσέγγισης έχει πολλές αφορμές. Ωστόσο σε όλα υπάρχει ένα όριο».

Ανδρέας Λοβέρδος: «Πράξη βαρβαρότητας η ενέργεια Ερντογάν»

Ο Ανδρέας Λοβέρδος διατύπωσε ενστάσεις και ερωτηματικά για τη στάση της ελληνικής κυβέρνησης, λίγες μέρες πριν την επίσκεψη του Έλληνα πρωθυπουργού στην Τουρκία, για την ενέργεια του Ταγίπ Ερντογάν να μετατρέψει τη Μονή της Χώρας σε τζαμί. «Πρόκειται για ξεκάθαρη θρησκευτική και πολιτισμική επίθεση που είναι κατανοητή σε όλο τον πλανήτη ως πράξη βαρβαρότητας», τονίζει σε δήλωσή του ο πρόεδρος των Δημοκρατών.

«Η Τουρκία συνεχίζει να χρησιμοποιεί την Ελλάδα ως μέσο επικοινωνίας για την προσέγγιση της με τη Δύση. Η ελληνική κυβέρνηση;», συμπλήρωσε.

Μάξιμος Χαρακόπουλος: Βέβηλη η συμπεριφορά της Τουρκίας

«Η απόφαση της τουρκικής ηγεσίας να λειτουργήσει ως τζαμί τη Μονή της Χώρας, το βυζαντινό μνημείο με τα απαράμιλλου κάλλους ψηφιδωτά και τις εκπληκτικές αγιογραφίες της εποχής των Παλαιολόγων, καταδεικνύει την εμμονική της ταύτιση με νεο-οθωμανικές ιδεοληψίες.

Η βέβηλη αυτή συμπεριφορά, που προτάσσει το “δίκαιο της κατάκτηση” στη χρήση των μνημείων οικουμενικού πολιτισμού, έρχεται ως συνέχεια της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε μουσουλμανικό τέμενος και συνιστά κραυγαλέα αλλοίωση της ιστορικής αλήθειας. Αποτελεί, όμως και πλήρη απαξίωση των διεθνών συνθηκών για την προστασία των μνημείων της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Η διεθνής κοινότητα οφείλει απέναντι σε αυτές τις ενέργειες να δείξει μεγαλύτερη αποφασιστικότητα και να καταγγείλει την τουρκική αυθαιρεσία, προτού η αθρόα και καθημερινή προσέλευση προκαλέσει σοβαρές ζημιές και στη Μονή της Χώρας, όπως έχει συμβεί, ήδη, στην Αγία Σοφία», τονίζει σε δήλωσή του ο γενικός γραμματέας της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας, βουλευτής δρ Μάξιμος Χαρακόπουλος, με αφορμή την εκ νέου λειτουργία του βυζαντινού ναού της Μονής της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη ως τζαμί.

Ο Μ.Χαρακόπουλος στη δήλωσή του υπογραμμίζει, επίσης, ότι «ως ΔΣΟ είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε την εντατική εκστρατεία που ξεκινήσαμε μετά την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, ενημερώνοντας τη διεθνή κοινή γνώμη για τον άμεσο κίνδυνο που διατρέχει πλέον και η Μονή της Χώρας. Και επιτέλους, κι η UNESCO θα πρέπει να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων, κι όχι απλά να παρατηρεί “άβουλη και μοιραία αντάμα” την καταστροφή οικουμενικών μνημείων, που η ίδια αναγνώρισε ως παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά».

Ποια είναι η Μονή της Χώρας

Η Μονή της Χώρας κτίστηκε πάνω σε παλαιότερα κτίσματα του 6ου και 9ου αι. μ.Χ. στην Πύλη της Ανδριανούπολης, έξω από Θεοδοσιανά Τείχη στη σημερινή περιοχή Φατίχ, Εντιρνέ Καπί της Πόλης, μιας συνοικίας με διαχρονικά έντονο ισλαμικό στοιχείο.

Η Μονή καταστράφηκε και επισκευάστηκε πάρα πολλές φορές, ενώ διαθέτει μοναδικά, υπέροχα ψηφιδωτά, και τελεί υπό την μνημειακή προστασία της UNESCO.

Οι Οθωμανοί την μετέτρεψαν σε τζαμί το 1511, οπότε το 1958 άρχισε να λειτουργεί ως μουσείο.

Περίπου το 2008-09, “Ο Σύνδεσμος Προσφοράς στα Βακούφια, στα Ιστορικά Μνημεία και στο Περιβάλλον” έκανε προσφυγή στο Τουρκικό ΣτΕ για την μετατροπή των μνημείων/Μουσείων Αγιά Σοφιάς, Μονής της Χώρας κ.ά. σε τζαμιά.

Σε επίπεδο Τμήματος, η προσφυγή δεν έγινε δεκτή, όμως η Ολομέλεια του Τουρκικού ΣτΕ, έκανε δεκτή την προσφυγή, ακύρωσε τα Προεδρικά Διατάγματα του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ και του Υπουργικού Συμβουλίου του 1945, δίνοντας το δικαίωμα στον Τούρκο πρόεδρο να υπογράψει νέο Διάταγμα μετατροπής των μνημείων/Μουσείων, σε τζαμιά.

Αυτό συνέβη, τον Ιούλιο του 2020, με την άμεση μετατροπή της Αγιά Σοφιάς σε τζαμί, της δε Μονής της Χώρας, με καθυστέρηση τεσσάρων ετών, λόγω έργων αναστήλωσης και συντήρησης.