Ο τούρκος πρόεδρος ακύρωσε την προγραμματισμένη, για τις 9 Μαΐου, συνάντησή του, στον Λευκό Οίκο, με τον Τζο Μπάιντεν ή ο αμερικανός πρόεδρος αποφάσισε να ματαιωθεί το ραντεβού με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν; Η αιτία της αναβολής ήταν «αλλαγές στο πρόγραμμα του τούρκου ηγέτη», σύμφωνα με τούρκο αξιωματούχο που πρόσθεσε ότι σύντομα θα οριστεί νέα ημερομηνία.
Η αλλαγή στην προγραμματισμένη συνάντηση έγινε «μετά από αίτημα της Τουρκίας», υποστήριζε την Παρασκευή δημοσίευμα στο τουρκικό NTV. Μια ημέρα νωρίτερα (25/4), το σκληρά αντιπολιτευόμενο ODA TV παρουσίαζε ως αίτιο για την αναβολή, από την πλευρά του προέδρου Ερντογάν, την έγκριση από το αμερικανικό Κογκρέσο βοήθειας 26 δισ. δολαρίων προς το Ισραήλ.
Το θρίλερ της συνάντησης των δυο ηγετών προέκυψε μετά από μια περίοδο αποκατάστασης του κακού κλίματος μεταξύ των δύο χωρών, χάρη στο πράσινο φως της Τουρκίας για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Το γεγονός άνοιξε το δρόμο στη διαδικασία πώλησης F-16 στην Άγκυρα. Μάλιστα, την περασμένη εβδομάδα, ο υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζον Μπας, είχε βρεθεί στην Άγκυρα για τις προκαταρκτικές προετοιμασίες για τη συνάντηση των δυο προέδρων στο Λευκό Οίκο.
Έγινε δεκτός από τον υπουργό Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, αλλά και από τον πρόεδρο Ερντογάν, με τον οποίο είναι και παλιοί γνώριμοι. Ο Τζον Μπας ήταν ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Άγκυρα, την τεταμένη περίοδο του αποπειραθέντος πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου του 2016.
Τα πιθανά σενάρια
«Έχει υπάρξει πολλή σπέκουλα αναφορικά με την ακύρωση της επίσκεψη Ερντογάν στον Λευκό Οίκο. Και υπάρχουν πολλές εικασίες. Φαίνεται ότι ο τούρκος πρόεδρος δεν εξασφάλισε την κατάλληλη ακρόαση από τον Μπάιντεν. Πιθανώς να έπαιξε ρόλο η συνάντηση που είχε με τον ηγέτη της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια. Δεν είναι όμως απολύτως βέβαιο», σχολιάζει στο Βήμα ο τούρκος αναλυτής Αλί Τιραλί.
«Η πρώτη σκέψη είναι ότι δεν ήθελαν τον τούρκο πρόεδρο στην Ουάσινγκτον, λόγω της συνάντησής του με τον Χανίγια, και ότι του επέτρεψαν να πει ότι αυτός δεν μπορούσε, για να μην τον βγάλουν στα “μανταλάκια”», σημειώνει στο Βήμα διπλωματική πηγή, με μακρά εμπειρία από την Τουρκία, που επίσης χαρακτηρίζει «ασαφές» το παρασκήνιο της ακύρωσης. Αυτή τη στιγμή, επισημαίνει, τον Ερντογάν «πολύ περισσότερο από οτιδήποτε άλλο τον απασχολούν τα του οίκου του, ενδοτουρκικώς. Μένει ακόμη να δούμε σε ποιους θα φορτώσει την αποτυχία στις δημοτικές εκλογές. Και από εβδομάδα, μετά τη συνάντηση με τον πρόεδρο του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος και αρχηγό της αντιπολίτευσης, Οζγκούρ Οζέλ, πώς θα προωθήσει την τροποποίηση του Συντάγματος».
«Οι συνομιλίες με τον ηγέτη της Χαμάς και η επίσκεψη του τούρκου προέδρου στο Ιράκ φέρεται να έχουν παίξει τον ρόλο τους στις εξελίξεις», σχολιάζει στο Βήμα ο τούρκος δημοσιογράφος Ερκίν Οντζάν. «Κατά τις συνομιλίες στο Ιράκ, δεν συζητήθηκε μόνο η δημιουργία νέου οικονομικού διαδρόμου («Αναπτυξιακό Οδικό Έργο»), που θα συνδέει με σιδηρόδρομο και αυτοκινητόδρομο μήκους 1.200 χιλιομέτρων την Τουρκία με το ιρακινό λιμάνι Αλ Φάου στον Περσικό Κόλπο. Συζητήθηκε και η ενδεχόμενη νέα στρατιωτική επιχείρηση της Τουρκίας κατά του PKK στο βόρειο Ιράκ. Το Ιράκ είναι επομένως μια σημαντική χώρα γιατί δρουν σε αυτή και κουρδικές (Μπαρζανί και PKK) και φιλοϊρανικές δυνάμεις», προσθέτει ο Οντζάν.
«Η συνάντηση αναβλήθηκε, πρώτον, διότι η υποστήριξη των ΗΠΑ στην κουρδική πολιτοφυλακή YPG-ΡΚΚ είναι κόκκινη γραμμή για την Άγκυρα. Όπως φαίνεται, και οι ΗΠΑ δεν είναι ευχαριστημένες εν όψει της πιθανής στρατιωτικής εισβολής της Τουρκίας στο βόρειο Ιράκ», μας εξηγεί ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Caledonian της Γλασκώβης, Ταρίκ Μπασμπούογλου, που ως δεύτερο αίτιο για την ακύρωση (ενδεχομένως αναβολή) της επίσκεψης, θεωρεί την πρόσφατη έγκριση των ΗΠΑ για περαιτέρω στρατιωτική υποστήριξη στο Ισραήλ. Κάτι που έρχεται, όπως διευκρινίζει, σε αντίθεση με την «γραμμή» που υιοθετεί ο Ερντογάν, μετά την διαρροή στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές 6 μονάδων από το κυβερνών ΑΚΡ προς το Ισλαμιστικό Κόμμα Νέας Ευημερίας, το οποίο κυριολεκτικώς «έχτισε» την προεκλογική του καμπάνια στις μομφές κατά της τουρκικής κυβέρνησης για τη διατήρηση εμπορικών σχέσεων με το Ισραήλ, εν μέσω του αιματοκυλίσματος στη Γάζα.
«Μετά τις δημοτικές εκλογές, ο τoύρκος πρόεδρος προωθεί το φιλοπαλαιστινιακό και ισλαμιστικό προφίλ του, προκειμένου να ανακτήσει τους ψηφοφόρους που λοξοδρόμησαν προς το κόμμα του υιού Ερμπακάν», τονίζει ο τούρκος καθηγητής, θεωρώντας ότι στον τορπιλισμό της ούτως ή άλλως «επιφυλακτικής» προσέγγισης, που θα πραγματοποιούνταν στις ΗΠΑ στις 9 Μαΐου, έπαιξε ρόλο και η υποστήριξη της Τουρκίας στη Χαμάς. «Οι πρόεδροι Μπάιντεν και Ερντογάν έχουν πολύ διαφορετικές πολιτικές απόψεις και γεωπολιτικές προσεγγίσεις. Θεωρώ ότι θα είναι πολύ δύσκολο να συγκλίνουν, ακόμη και αν τελικά – ή όποτε τελικά- συναντηθούν», καταλήγει ο Μπασμπούογλου.
