«Ξεκινώ με την εξής δηλωτική πρόταση: Οι κινητοποιήσεις στο Κολούμπια είναι πρωτίστως αντιπολεμικές», ξεκαθαρίζει στο Βήμα, από την πρώτη κουβέντα της, η Νένη Πανουργιά, ανθρωπολόγος, καθηγήτρια στο Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Φυλακών, υπεύθυνη του προγράμματος σπουδών Justice in Education και Ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Συγκριτικής Λογοτεχνίας και Κοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης.

Στο φόντο της συνομιλίας μας, βρίσκονται εν εξελίξει πυρετώδεις διαβουλεύσεις και διαπραγματεύσεις μεταξύ φοιτητών, που επιμένουν να κατασκηνώνουν σε προαύλιο χώρο του πανεπιστημιακού campus στο Μανχάταν, και της διοίκησης του πανεπιστημιακού ιδρύματος.

Την ηρεμία που επικρατούσε τα τελευταία εικοσιτετράωρα, μετά την επεισοδιακή εισβολή της αστυνομίας, την περασμένη εβδομάδα, και τη σύλληψη περισσότερων από 100 φοιτητών που διαμαρτύρονταν για τον πόλεμο στη Γάζα, διατάραξε χθες η απόπειρα μελών της νεοναζιστικής οργάνωσης Proud Boys να σκαρφαλώσει στις πύλες του Κολούμπια και να εισβάλει. Οι φοιτητές τους απώθησαν επιτυχώς.

«Κανένα σκοτεινό συμφέρον»

Οι κινητοποιήσεις των παιδιών, εξηγεί περαιτέρω η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Κολούμπια, «είναι υπέρ της κατάπαυσης πυρός στη Γάζα και υπέρ της ανεξαρτησίας της Παλαιστίνης. Δεν υπάρχουν άλλα κρυφά, σκοτεινά και υπόγεια συμφέροντα από πίσω. Δεν χρειάζεται, άλλωστε. Το δίκαιο του αιτήματος για κατάπαυση του πυρός και ανεξαρτησία από την ισραηλινή κατοχή είναι εμφανές και προφανές.

Οπότε οι κινητοποιήσεις είναι μεν εναντίον της ισραηλινής κατοχής και του διαρκούς πολέμου του Ισραήλ εναντίον της Παλαιστίνης, αλλά δεν αντιεβραϊκές διότι δεν απευθύνονται στην απανταχού εβραϊκή κοινότητα. Απευθύνονται συγκεκριμένα στο ισραηλινό κράτος και τους υποστηρικτές της κατοχής και του πολέμου, άρα είναι αντιπολεμικές και αντιισραηλινές».

Η κ. Πανουργιά διαψεύδει ότι το φοιτητικό κίνημα στο Κολούμπια είναι υπέρ της Χαμάς, «παρότι είναι σχεδόν βέβαιο ότι μέσα ένα τόσο μεγάλο κίνημα θα υπάρχουν και υποστηρικτές της Χαμάς». Σχολιάζοντας την «ανθρωπογεωγραφία του κινήματος», λέει ότι συμπεριλαμβάνει «πολλαπλές εθνότητες, εθνικότητες, συλλογικότητες που, ναι μεν υποστηρίζουν την Παλαιστίνη αλλά διαπερνούν τα στενά όρια του Αραβισμού — είναι λευκοί, μαύροι, Κινέζοι, Λατινοαμερικανοί και, βεβαίως, πολλοί αντισιωνιστές Εβραίοι».

Άλλωστε, πριν λίγες ημέρες, «μια τέτοια λευκή γυναίκα, η πρόεδρος του πανεπιστημίου Emory στην Ατλάντα, φιλόσοφος, συνελήφθη από την αστυνομία στο πανεπιστήμιο κατά την διάρκεια αντιπολεμικής διαδήλωσης», μας θυμίζει.

Η κίνηση της προέδρου του Πανεπιστημίου

Η πρόεδρος του Κολούμπια, Μινούς Σαφίκ, «παρά την αντίθετη γνώμη της Συγκλήτου», κάλεσε την αστυνομία να επέμβει και να εκκενώσει τον χώρο της κατάληψης την περασμένη εβδομάδα, κίνηση που, σύμφωνα με την κ. Πανουργιά, «θεωρήθηκε εχθρική και επιθετική απέναντι στους φοιτητές και όξυνε παρά εξομάλυνε την κατάσταση, δημιουργώντας κλίμα καχυποψίας και ανασφάλειας».

Το ερώτημα που εγέρθη κατόπιν είναι το αν υπήρχε εναλλακτική λύση τόσο στην κατάληψη όσο και στους χειρισμούς της προέδρου, «ερώτημα βασικό και χωρίς εύκολη απάντηση», συνεχίζει.

«Μετά από τόσους μήνες διαμαρτυριών, οι φοιτητές θεωρούσαν ότι το πανεπιστήμιο εσκεμμένα αγνοούσε τα αιτήματά τους. Η πρόεδρος του Κολούμπια έχει πρότερη εμπειρία αντιμετώπισης και χειρισμού καταστάσεων κρίσης από την περίοδο που ήταν αξιωματούχος του ΔΝΤ, την εποχή της οικονομικής κρίσης του 2008, και από την θητεία της στη Διεθνή Τράπεζα, καθώς και από την απεργία των μελών ΔΕΠ στο London School of Economics την εποχή που ήταν πρόεδρος του πανεπιστημίου αυτού.

Έχοντας υποστεί πιέσεις από ακροδεξιά και τραμπικά μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων, θεώρησε ότι η κίνηση να συνεργαστεί με την αστυνομία θα ικανοποιούσε το Κογκρέσο ενώ, παράλληλα και προφανέστατα, υποτίμησε την σοβαρότητα της κατάστασης στο πανεπιστήμιο».

Παράδοση στον ακτιβισμό

Το Κολούμπια έχει μακρά παράδοση στον ακτιβισμό και βαθιά γνώση της ιστορίας του, επισημαίνει η κ. Πανουργιά.

«Παράδοση και γνώση που μεταφέρονται από γενιά σε γενιά και όταν παρουσιάζεται η ανάγκη, ανασύρονται και θέτονται σε εφαρμογή. Σ’ αυτό βοηθά και η ιστορία της ίδιας της πόλης που έχει παράσχει καταφύγιο και στέγη σε πολλαπλές κοινότητες, συλλογικότητες, και εθνικές και φυλετικές μειονότητες. Μπορεί η Νέα Υόρκη να μην έχει την ιστορία του Σικάγου ως προς το εργατικό κίνημα, αλλά έχει στέρεα εδραιωμένη ιστορία προστασίας των δικαιωμάτων, πράγμα που έχει να κάνει, εν μέρει, και με την ύπαρξη τόσων πανεπιστημίων στην πόλη».

Το πανεπιστήμιο, ως θεσμός, «έχει ενεργό ρόλο στην μετάδοση και περαιτέρω ανάπτυξη της κριτικής σκέψης που οδηγεί στην διερεύνηση θεμάτων που έχουν να κάνουν με τα δικαιώματα, τον φυλετικό αποκλεισμό, και, γενικότερα με θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης», υπογραμμίζει.

«Από την προεδρία Τραμπ και μετά όμως, το πανεπιστήμιο υφίσταται διαρκείς πιέσεις από δεξιούς και ακροδεξιούς κύκλους, που στόχο έχουν το να αλλάξουν την ερευνητική, διανοητική, και, εν κατακλείδι, πολιτική μορφή του. Βλέπουν το πανεπιστήμιο ως κοιτίδα επικινδυνότητας. Και αυτό δεν αφορά μόνο τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες, όπου οι κύκλοι αυτοί ζητούν να αποκτήσουν δύναμη και εξουσία πάνω στο υλικό που διδάσκεται, αλλά πιο πρόσφατα έχουν ακουστεί επιταγές για παρέμβαση ακόμη και στις θετικές επιστήμες, όπως σε θέματα βιολογίας, περιβάλλοντος, αλλά και στη φυσική».

Διττή μάχη

Αυτή τη στιγμή, τονίζει η καθηγήτρια του Κολούμπια, δίνεται «μια διττή μάχη: για την αυτονομία του πανεπιστημίου από τον σκοταδισμό των διάφορων φονταμενταλιστών που εναντιώνονται π.χ. στη διδασκαλία της ιστορίας της δουλείας, ή της κριτικής ανάγνωσης της Βίβλου, ή της φυλής ως πολιτικό- ιδεολογικού κατασκευάσματος», αλλά συγχρόνως «και για το δικαίωμα του πανεπιστημίου να μην αποκόπτει την έρευνά του και την διανοητική του λειτουργία από το κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο λειτουργεί και από το οποίο αντλεί ερεθίσματα σκέψης.

Δηλαδή, με άλλα λόγια, το πανεπιστήμιο το ίδιο μάχεται για να διατηρηθεί ως μέρος της κοινωνίας πολιτών και να μην γίνει απλός χώρος παραγωγής πτυχίων προς εξαργύρωση».

Οπότε, καταλήγει η συνομιλήτριά μας, «είναι έωλες οι κατηγορίες που αποδίδονται στο πανεπιστήμιο ως θεσμό από τους δεξιούς Ρεπουμπλικανούς ότι ασχολείται με θέματα που δεν άπτονται της επιστήμης, όταν εμπλέκεται σε διεκδικήσεις και κινητοποιήσεις όπως η τρέχουσα.

Και ακριβώς γι’ αυτό είναι επιτακτική ανάγκη να υπερασπιστούμε το πανεπιστήμιο και ακριβώς γι’ αυτό οι κινητοποιήσεις των φοιτητών γίνονται μέσα στο πανεπιστήμιο, γι’ αυτό προστατεύουν το πανεπιστήμιο από βανδαλισμούς και καταστροφές, γι’ αυτό επιμένουν στην μη διακοπή των μαθημάτων και της εξεταστικής — όπως είπε μια φοιτήτρια, έχουν ανάγκη τα μαθήματα γιατί τους γειώνουν και τους υπενθυμίζουν ότι μάχονται για ένα μέλλον, όχι για το σήμερα».