Διακόσια χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την ημέρα θανάτου του βρετανού φιλέλληνα Λόρδου Μπάιρον, στις 19 Απριλίου 1824, στο Μεσολόγγι.
Υπήρξε κορυφαίος ποιητής του βρετανικού ρομαντισμού και έχοντας ήδη μια ζωή γεμάτη ταξίδια, ειδύλλια και περιπέτειες εντός και εκτός Βρετανίας ήρθε στην επαναστατημένη Ελλάδα, στα τέλη του 1823.
Όπως γραφει ο εμβληματικός βρετανός νεοελληνιστής Ρόντρικ Μπίτον στο βιβλίο του «Ο πόλεμος του Μπάιρον»:
«Ο Μπάιρον έφτασε στην Ελλάδα την παραμονή των Χριστουγέννων του 1823. Πέθανε στο Μεσολόγγι την επομένη του Πάσχα του 1824, ενώ κλιμακωνόταν μια εβδομάδα σφοδρής κακοκαιρίας και καταιγίδων. Η σκηνή μοιάζει βγαλμένη από βυρωνικό ποίημα ή από κλέφτικο τραγούδι. Oσο ζούσε ο Μπάιρον, τον θεωρούσαν σωτήρα. Η συγκυρία της άφιξης και του θανάτου του στο Μεσολόγγι θα προσέδιδε στη συνέχεια νέες αποχρώσεις σε αυτόν τον χαρακτηρισμό».
Ο Λόρδος Μπάιρον στο νεκροκρέβατό του, Ζοζέφ Ντενί Οντεβάιρ (περ. 1826). Groeningemuseum, Μπρυζ.
Στο σημερινό podcast ΤΟ ΒΗΜΑ ΣΗΜΕΡΑ, ο Μάρκος Καρασαρίνης μάς δίνει μια σφαιρική εικόνα για το ποιος πραγματικά ήταν ο Λόρδος Μπάιρον.
Sτο «ΒΗΜΑ» της 10ης Ιανουαρίου 2014 παρουσιάζοντας το προαναφερόμενο βιβλίο του Μπίτον, γράφει η Λαμπρινή Κουζέλη:
«Διάσημος ποιητής και μέλος της βρετανικής αριστοκρατίας, φημισμένος για τη δράση του στην Ιταλία με το επαναστατικό κίνημα των Καρμπονάρων, ο Μπάιρον φτάνει στην Ελλάδα φέρνοντας δικά του χρήματα και λειτουργεί ως σύνδεσμος με τη Φιλελληνική Επιτροπή του Λονδίνου, η οποία θα εξασφαλίσει το πρώτο σημαντικό δάνειο προς τους Ελληνες της επαναστατημένης Ελλάδας.
»Ηταν 35 ετών και οι Ελληνες τον υποδέχθηκαν με ενθουσιασμό. Μετά το πρώτο τετράμηνο στην Κεφαλλονιά καταλήγει στο πλευρό του Μαυροκορδάτου στο Μεσολόγγι. Εκεί, συνεργαζόμενος με τον δαιμόνιο φαναριώτη πρίγκιπα, ο σχετικιστής και ρομαντικός επαναστάτης μεταμορφώνεται σε πολιτικό άνδρα.
»Κρατά αποστάσεις από τους οπλαρχηγούς και τις συγκρούσεις τους, χρησιμοποιεί τα χρήματά του ως εργαλείο διπλωματικών χειρισμών, μαθαίνει να μην επηρεάζεται από τις απογοητεύσεις του, τιθασεύει τις μεταβολές των διαθέσεών του, γίνεται πρακτικός.
»Ο Μπάιρον του Μεσολογγίου δεν είναι ο ευαίσθητος, μοναχικός, μελαγχολικός και ευμετάβλητος «βυρωνικός ήρωας», όπως υποστηρίζουν πολλοί βιογράφοι του, αλλά ένας πραγματιστής, ο οποίος αντιλαμβάνεται, όπως και ο Μαυροκορδάτος, ότι ο αγώνας για την ίδρυση ανεξάρτητου ελληνικού κράτους θα κρινόταν στο ευρύτερο πεδίο της ευρωπαϊκής γεωπολιτικής».
Επιστολές του
«ΤΟ ΒΗΜΑ» της 9ης Φεβρουαρίου 1997 δημοσίευσε άγνωστες, τότε, επιστολές του Λόρδου Μπάιρον, μέσα από τις οποίες εκφράζονται πτυχές της προσωπικότητάς του.
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 9.2.1997, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
[Προς την κόμισσα Teresa Guiccioli]
24 Φεβρουαρίου 1824 (σ.σ. λίγες μόλις εβδομάδες πριν τον θάνατό του)
[Στο τέλος ενός γράμματος του Pietro Gamba προς την Teresa]
«Πολυαγαπημένη μου Τ.
Ο Pietro θα σου έχει πει όλα τα νέα, αλλά δεν διάβασα όλο το γράμμα του. Είμαστε όλοι πολύ καλά τώρα και οι προοπτικές δείχνουν ευοίωνες.
Φυσικά, μπορείς να φανταστείς ότι μια χώρα σαν αυτή δεν είναι το καταλληλότερο μέρος για να κάνεις διακοπές, αλλά πάντως είναι σε καλύτερη κατάσταση απ’ όσο θα περίμενε κανείς λαμβανομένων υπ’ όψιν των περιστάσεων.
Βγαίνω για ιππασία, και ο Pietro δεν μου άφησε καθόλου χώρο σ’ αυτό το χαρτί για να προσθέσω περισσότερα, αλλά ελπίζω να σε δω την άνοιξη και να κουβεντιάσουμε γι’ αυτά και άλλα πράγματα.
Να ευθυμείς λοιπόν και να με αγαπάς.
Πάντα δικός σου και ολόψυχα
Ν ΒΝ
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 9.2.1997, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
[Προς τον Ανδρέα Λόντο. Το πρωτότυπο στα ελληνικά]
«Γεναιότατε Στρατηγέ και Καλέ Φίλε!
Σας είμαι κατά πολλά υπόχρεος διά την ευάρεστον μνήμην την οποίαν διαφυλάττετε δι’ εμέ, και διά να ακολουθήσω το παράδειγμά Σας ευαρεστούμαι να αφήσω κατά μέρος τα κοπλιμέντα να φερθώ φιλικώς και να αναφέρω αμέσως περί των της Ελλάδος υποθέσεων.
Εξ αιτίας ασθενείας ήτις εξαίφνης με συνέβη, από την οποίαν δεν χάριτι θεία ήδη ανέλαβα, και περισσότερον εξ αιτίας τινών διχονοιών συμβάντων εδώ μεταξύ των Σουλιωτών, οι οποίοι έμελλον να σχηματίσουν το νεύρον των κατά της Ναυπάκτου δυνάμεών μας, και δι’ άλλας τινάς περιστάσεις ομοίως ανελπίστους, υποχρεώθην αν όχι να παραιτήσω τουλάχιστον να αναβάλλω την κατά της Ναυπάκτου εκστρατείαν μας. Δεν θέλομεν δε την αμελήσει, και μήτε η Γενναιότης Σας πρέπει να παραιτηθήτε από του να στενοχωρήσητε το κατά δύναμιν τα φρούρια Πάτρων και Καστέλι του Μωρέως.
Θέλω Σας στείλει τα δύο Κανόνια του Κάμπου με τα ανήκοντα εφόδια αλλ’ επιθυμούμεν να διευθύνατε προς τα εδώ 12 Ανθρώπους Σας με δύο αξιωματικούς διά να γυμνασθώσι εις τα αναγκαίας επί τούτω από τον Διρετόρον της Αρτιλερίας, τα οποία δύνανται να μάθουν εις διάστημα 10 ημερών. Δεν αμφιβάλλω από την διδομένην διά της ανδρείας και γνώσεών Σας πείραν ότι θέλετε να μεταχειρισθεί κατά τον καλοίτερον τρόπον.
Επιθυμών να Σας είδω όσον τάχιστα, Σας παρακαλώ να με έχητε εις τον αριθμό των ευνοϊκών Σας φίλων.
(υπογραφή)
Μεσολόγγιον 24 Φεβρουαρίου 1824
NOEL BYRON
Pair d’ Angleterre
Προς τον Γενναιότατον Στρατηγόν Κύριον
Ανδρέα Λόντον εις Βοστίτζαν»
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 9.2.1997, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
[Προς τον πρίγκιπα Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο]
Κεφαλλονιά, 2 Δεκεμβρίου 1823
[Διά χειρός Pietro Gamba, υπογραμμένο από τον Βyron]
«Εξοχότατε Πρίγκιψ,
Ο συνταγματάρχης Stanhope, γιος του υποστράτηγου Harrington κ.λπ κ.λπ κ.λπ, θα επιδώσει στην Υψηλότητά Σας αυτήν την επιστολή μου.
Ήρθε από το Λονδίνο έπειτα από ταξίδι 50 ημερών, αφού επισκέφθηκε όλα τα φιλελληνικά κομιτάτα της Γερμανίας – επιφορτισμένος από το δικό μας Κομιτάτο να συνεργαστεί μαζί μου για την απελευθέρωση της Ελλάδας.
Πιστεύω ότι το όνομά του ή η αποστολή του αρκούν για να τον συστήσουν στην Υψηλότητά Σας, χωρίς να χρειάζονται συστάσεις από έναν ξένο, έστω και αν αυτός είναι κάποιος που σέβεται και θαυμάζει μαζί με ολόκληρη την Ευρώπη τη γεναιότητα, τις ικανότητες και προπαντός την ακεραιότητα του πρίγκιπα Μαυροκορδάτου.
Θλίβομαι βαθύτατα ακούγοντας ότι οι εσωτερικές έριδες της Ελλάδας – συνεχίζονται – και αυτό σε μια στιγμή που η πατρίδα σας θα μπορούσε να θριαμβεύσει παντού, όπως έχει θριαμβεύσει σε μερικούς τομείς.
Η Ελλάδα είναι τώρα αντιμέτωπη με τρεις λύσεις: να κατακτήσει την ελευθερία της ή να γίνει κτήση των ηγεμόνων της Ευρώπης ή τουρκική επαρχία. – Τώρα μπορεί να διαλέξει ανάμεσα στις τρεις. – Αλλά ο εμφύλιος πόλεμος δεν μπορεί να οδηγήσει παρά στις δύο τελευταίες.
Αν η Ελλάδα ζηλεύει την τύχη της Βλαχίας και της Κριμαίας, μπορεί να την έχει αύριο, αν της Ιταλίας, μεθαύριο. Αν όμως θέλει να γίνει για πάντα ελεύθερη, αληθινή και ανεξάρτητη, καλά θα κάνει ν’ αποφασίσει τώρα, αλλιώς δεν θα έχει ποτέ πια αυτήν την ευκαιρία. Πιστέψτε στην απεριόριστη εκτίμηση και σεβασμό μου.
ΝΒ
Ομότιμο μέλος της Βουλής των Λόρδων της Αγγλίας
ΥΓ. – Η Υψηλότης Σας θα γνωρίζει ήδη ότι προσπάθησα να ικανοποιήσω κατά το μέτρο των δυνάμεών μου τα αιτήματα της κυβέρνησής σας. Θα ήθελα να είχε εμφανιστεί αυτός ο στόλος, που μάταια περιμένουμε εδώ και τόσον καιρό, και προπαντός να είχε έρθει ή να έρθει η Υψηλότης Σας σ’ αυτά τα μέρη, είτε με τον στόλο σε κρατική αποστολή είτε με άλλον τρόπο. Θεωρήστε με και πάλι αφοσιωμένον υπηρέτη σας
Ν Β
Ομότιμο μέλος της Βουλής των Λόρδων της Αγγλίας»
